Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
-
2019
Antalya’nın Konyaaltı Caddesi’nde yer almaktadır. 1922 yılında kurulmuş olan müzenin kuruluşunun ilk adımını tarih öğretmeni olan Süleyman Fikri Erten, Birinci Dünya Savaşı sonrası Antalya’ya gelen işgalci güçlerin yağmasından kurtarılabilen eserlerin korunması amacı ile Mehmet Paşa camisinin karşısında bulunan bir mescitte eski eserleri toplayarak attı. Müze, sonraki yıllarda Kaleiçi’nde yer alan Alaaddin Camii’ne, oradan Yivli Minare’nin bulunduğu Selçuklu Külliyesi’ne taşındı. O dönemde, Likya, Pisidya ve Pamfilya gibi Antik Çağ’ın zengin ve önemli bölgelerinin yapıtlarını kapsayan müze, 1972 yılında bugünkü yerine taşındı. Müzede 14.216 adet arkeolojik eser, 31.408 adet sikke sergilenmektedir. Müze 30 bin metrekarelik bir alanda 14 sergi salonu ve birçok eserin sergilendiği açık hava galerilerinden oluşmaktadır. Antalya Müzesi, bir tarih ve arkeoloji müzesi olmakla birlikte aynı zamanda bölge müzesi olarak da nitelendirilir.
Müzenin ilk bölümü çocuk bölümüdür. Burada, çocukların çağlar önce oynadığı oyunlar ve oyuncaklar sergilenmektedir. Tabiat tarihi ve prehistorya salonunda, birinci jeolojik zamandan dördüncü jeolojik zamanın sonuna kadar çeşitli canlılara ait fosiller dışında Alt Paleolitik, Neolitik Kalkolitik ve ilk Tunç dönemine ait eserler de sergilenmektedir. Seramik eserler salonunda, pişmiş toprak eserleri ve bu eserlerdeki estetik ve teknolojik gelişim kronolojik olarak sergilenmektedir. Bölge kazıları salonunda, Likya, Pamfilya ve Pisidya bölgelerinde yer alan örenyerlerinde hem müzenin yaptığı kurtarma kazıları sonucu ortaya çıkmış eserler hem de üniversiteler tarafından yapılan arkeolojik kazılarda elde edilen eserler sergilenmektedir. İmparatorlar salonunda ise, Roma dönemi imparatorları, imparatoriçeleri ve dönemin önemli politik isimlerine ait Perge antik kentinde bulunmuş ve MS II. yüzyıla tarihlenen heykeller sergilenmektedir. Tanrılar salonunda ise, mitoloji ve heykeltıraşlığın bir arada yansıttığı eserleri görmek mümkündür. Yunan mitolojisinde yer alan, baş tanrı Zeus, ışık tanrısı Apollon, aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit gibi tanrı ve tanrıça heykelleri yer almaktadır. Mozaik salonunda sergilenen mozaikler arasında, Seleukeia’nın agorasında bulunan Filozoflar Mozaiği en önemli eserlerin başında gelmektedir. Perge Batı Cadde ve F5 Çeşmesi salonunda, Batı Cadde’den çıkan Athena heykeli, Helenistik dönem kuleleri önündeki meydandan çıkan Aphrodite heykeli ile kuzey hamamının batı köşesinde yer alan F5 Nymphaeumu havuzu içinde bulunan toplam on üç adet heykel sergilenmektedir. Perge tiyatrosu salonunda, Perge tiyatrosunda yapılan kazılarda sahne binasında bulunan 17 adet anıtsal heykel, bazı mimari parçalar ve frizler sergilenmektedir. Lahitler salonunda sergilenen lahitlerin büyük bir kısmı Perge Nekropolü’nde gerçekleştirilen kazılarda bulundu. Ölü kültü salonunda ise Antik Çağ ölü gömme geleneklerine ait örnekler sergilenmektedir. Sikke, küçük eserler ve ikonalar salonunun sikke bölümünde Likya, Pisidya ve Pamfilya bölgesi sikkeleri, Elmalı sikkeleri, beylikler dönemi, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı sikkeleri yer almaktadır. Etnografya salonu iki büyük salon ve bu salonları birleştiren bir geçişten oluşmaktadır. Bu salonlarda Türk İslam eserleri ve yakın tarihimize ait kültür nesnelerine yer verilmiş eserler ve canlandırmalar sergilenmektedir. Son olarak, sinevizyon salonunda ziyaretçiler Antalya Müzesi Müdürlüğü’ne, Antalya ve örenyerlerine ilişkin bilgiler elde etmekte ve çeşitli görselleri izleme imkânı bulabilmektedir. Türkiye’nin en büyük müzelerinden biri olan Antalya Arkeoloji Müzesi 1988 yılında Avrupa Konseyi Yılın Müzesi ödülünü almaya hak kazandı.
Referanslar
https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/antalya/gezilecekyer/antalya-muzesi-bolumleri-1, (Erişim tarihi: 01.08.2019), http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR-44064/antalya-muze-mudurlugu.html, (Erişim tarihi: 25.07.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
https://antalya.ktb.gov.tr/TR-67526/genel-bilgi.html, (Erişim tarihi: 01.08.2019).
-
2020
Antalya Müzesi’nin temelleri, eserlerin korunmasını sağlayan Antalya Lisesi’nde Türkçe-Farsça öğretmeni Süleyman Fikri Erten tarafından, Tekeli Mehmet Paşa Camii’nin karşısında kullanılmayan bir mescitte eserlerin toplanılması ile atılmıştır. 1922 yılında Antalya Müzesi’nin ilk temelleri atılarak ilk olarak Antalya Kaleiçi’nde Kılınçarslan Mahallesi’nde bulunan Sultan Alaaddin Cami uzun süre Antalya Müzesi ve deposu olarak işlev gördü. 1937 yılında Süleyman Fikri Erten’in girişimleriyle Yivli Minare Camii’ne taşınan Antalya Müzesi, 1972 yılında ise Konyaaltı ilçesinde bugünkü binasına taşındı. Antalya Müzesi’nin giriş kapısının hemen sağında Süleyman Fikri Erten anısına düzenlenmiş köşe bulunmaktadır. Bu köşede Süleyman Fikri Erten’in Antalya tarihini yazdığı daktilosu ve hokkası bulunmaktadır.
Bölge Müzesi olarak nitelendirilen Antalya Müzesi, Arkeoloji ve Tarih Müzesi olarak da bilinmektedir. Anadolu kültür izlerini yansıtan Likya, Pamfilya ve Pisidya bölgesinin eserlerini, kronolojik ve yer yer konularına göre 30 bin metrekarelik bir alanda iki katlı on dört sergi salonunda, açık hava galerisi olan bahçede sergilemektedir. Antalya Müzesi’nce yürütülmekte olan bölgede çok sayıda kurtarma kazısı ve ören yeri çevre düzenleme çalışmaları bulunmaktadır. Antalya Müzesine bağlı antik kentler (Andriake, Antiphellos, Aperlai, Ariassos, Arykanda, Aspendos, Istlada, İsinda, Karain Mağarası, Korydalla, Kyaenai, Limyra, Myra, Noel Baba Müzesi, Olympos, Patara, Pednelissos, Perge, Phaselis, Phellos, Rhodiapolis, Simena, Sura, Termessos, Theimiussa, Trebenna, Trysa ve Xanthos) arasındadır. Özellikle Perge’de bulunan Roma Dönemi heykeltıraşlık eserleri, kurtarma kazıları arasında en dikkat çekici olanıdır. Tarih öncesi döneme ait buluntular, heykeller, mozaik ve ikonalar, mermer portreler, lahitler, seramikler, sikkeler, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerindeki eserler tabiat tarihi ve prehistorya, seramik eserler, bölge kazıları, imparatorlar, tanrılar, mozaik, mermer portreler, Perge tiyatrosu, lahitler, ölü kültü, sikke, küçük eserler ve ikonalar etnografya salonlarında sergilenmektedir.
Tabiat tarihi ve prehistorya salonundaki fosiller ve insanlık tarihinin ilk buluntuları ile Anadolu’nun en eski ölü gömme geleneklerinden birini yansıtan küp mezar sergilemesi müzenin önemli eserleri arasındadır. İmparatorlar salonunda sergilenen siyah ve beyaz mermerin birlikte kullanılması ile yapılmış olan dansöz heykeli de Antalya Müzesi’nin simgeleri arasındadır. Amerika’dan iadesi sağlanarak üst yarısı 2011 yılında uçakla ülkemize getirilen Yorgun Herakles Heykelinin alt yarısı ile birleştirilmesinin ardından sergilenmeye devam etmektedir. Yorgun Herakles heykeline de komşu olacak şekilde yerleştirilen Herakles'in 12 işinin tasvir edildiği lahit, elli yedi yıl sonra müzeye getirilerek sergilenmektedir. Perge Tiyatrosunda gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sonucu sahne binasından ele geçirilen on yedi adet anıtsal heykel arasından en cazibeli heykellerinden biri Perge tiyatrosu salonundasergilenen Büyük İskender heykelidir. Pamfilya, Pisidya ve Likya bölgesi sikkeleri, Elmalı sikkeleri ile beylikler dönemi, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı sikkeleri ikinci katta bulunan sikke, küçük eserler ve ikonalar salonunda sergilenmektedir. İkinci katın sergi salonunda Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolasa ait ikonalar ve Hıristiyanlıkla ilgili diğer ikonalar da görülebilmektedir. Ayrıca müzede giriş bölümünün sağında, çocuk bölümü; bölgedeki eski satıcıların görünümüyle Anadolu Çarşısı ile temsil edilmektedir. Müzede çeşitli görsellerin izlendiği sinevizyon salonu da bulunmaktadır. Müze deposu otuz binin üzerinde parça esere ev sahipliği yapmaktadır.
Referanslar
Çimrin, H. (2017). Antalya’da Tarihi Camiler, Medreseler, Türbeler, Mezarlıklar ve Kiliseler. Antalya: Atso Yayınları; https://www.hurriyet.com.tr/herakles-lahdi-57-yil-sonra-evine-getirildi-40579268, (Erişim tarihi: 20.02.2020); https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44491/amerikadan-iadesi-saglanan-yorgun-herakles-heykeli-2011.html, (Erişim tarihi: 20.02.2020); Tonguç, E.S. (2018). Antalya. İstanbul: Hürriyet Kitap.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Antalya İl Kültür Müdürlüğü (2012). Dünden Bugüne Antalya Cilt I, https://antalya.ktb.gov.tr/Eklenti/38500,2012-idundenbuguneantalya.pdf?0, (Erişim tarihi: 20.02.2020).