Bu taban mozaiğinin boyutları 0,78 x 0,52 metredir. Bu mozaik parçasındaki “çingene kız” olarak adlandırılan figür, izleyiciye ilk bakışta sağına doğru bakmakta olduğu hissini vermektedir. “Kabarık saçları alnının üzerinde ortada ikiye ayrılmış olup arkadan bir eşarpla bağlanmıştır. Dar alınlı, elmacık kemikleri hafifçe belirgin ve dolgun yüzlüdür. İri gözlerinde mahzun ve anlamlı ifade vardır. Kulaklarında iç içe geçmiş iri halka küpeler görülmektedir. Bu sebeple ilk bulunduğunda “Çingene Kızı” olarak isimlendirilmiştir. Başının yanındaki asma yapraklarından dolayı Dionysos şenliklerinde yer alan ve bu tanrının müritlerinden olan “Mainad” olduğu düşünülmektedir.”

Bu mozaiğin tarihi, MS II. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Keşfedildiği dönemde, adını taşıyan Mainad Villası’nın yemek odasının (triclinium) taban mozaiği olarak bulunmuştur. Çingene kızı mozaiği, özellikle bakışlarının etkileyici olması ve yüzündeki sevinç ile hüznü aynı anda yansıtmasıyla dikkat çeker. Tıpkı Fransa’nın Louvre Müzesi’nde sergilenen Leonardo Da Vinci’nin Mona Lisa tablosu gibi, Helenistik Dönem resim sanatında kullanılan “üç çeyrek bakış” tekniğiyle yapılan Çingene Kız Mozaiği, hangi açıdan bakılırsa bakılsın esere bakan kişiye bakıyormuş izlenimi verir. Figürün yüzündeki ifade, izleyiciyi etkiler ve figürün iç dünyasına dair ipuçları sunar.

Mainad, Dionysos şenliklerinde yer alan bu tanrının müritlerinden biridir. Figürün başındaki asma yaprakları ve dolgun yüzü, bu bağlamda anlam kazanır. Ayrıca, figürün saçları dağınık bir şekilde alnına ve yüzüne dökülürken, altın rengindeki sarkık küpeleri dikkat çekmektedir.

Zeugma kazılarının başlamasından önce, 1960’lı yıllarda kaçak kazılar sırasında ABD’ye kaçırılan on iki parçalık mozaiğin bir kısmı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın diplomatik çalışmaları sonucunda Türkiye’ye geri getirilmiştir. Bu olay, mozaiğin milli bir hazine olarak kabul edilmesini sağlamış ve 2018’de Zeugma Mozaik Müzesi’nde ziyarete açılmıştır.

Çingene Kızı Mozaiği, Zeugma’nın ve Gaziantep’in sembolü haline gelmiş ve Türkiye’nin kültürel mirasının önemli bir parçası olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, kaçak kazılara karşı mücadelede bir örnek teşkil etmiş ve kaçırılan eserlerin iadesi konusunda uluslararası iş birliğinin önemini ortaya çıkarmıştır. 

Mozaiğin bulunduğu odanın labirent şeklinde tasarlanarak Çingene Kızı'nın bakışlarının vurgulanmaya çalışıldığı ifade edilmektedir. Ayrıca, mozaiğin bulunduğu odakdaki asma yapraklarından dolayı figürün bir Dionysos müritlerinden olan Mainad olduğu düşünülmektedir.

Çingene Kızı Mozaiği, sadece bir sanat eseri olarak değil, aynı zamanda kültürel ve tarihi bir simge olarak da önem taşır. Zeugma'nın ve Gaziantep'in sembolü haline gelen bu mozaiğin geri getirilmesi, kaçak kazılara karşı verilen mücadelede ve uluslararası iş birliğinin gücünün bir göstergesi olarak görülmektedir. Bu mozaiğin Zeugma'nın ve Gaziantep'in sembolü haline gelmesi, kaçak kazılara karşı verilen mücadelede ve uluslararası iş birliğinin önemini vurgulamıştır. Her bir detayı özenle işlenmiş olan mozaiğin, antik dönemin mistik dünyasına götürürken günümüze ulaşan önemli bir miras olduğu kabul edilmektedir.