Antalya
Yerleşim Merkezi / Destinasyon Deniz Destinasyonu Kültürel Miras Destinasyonu Kongre ve Toplantı Destinasyonu UNESCO Yaratıcı Şehirler Ulusal Ağına Dahil Kent
-
2019
Akdeniz Bölgesi’nde yer alıyor. Doğuda Mersin ve Karaman, kuzeydoğuda Konya, kuzeyde Burdur ve Isparta ve batısında Muğla illeri ile komşudur. Güneyinde Akdeniz olup, Antalya Körfezi ile Batı Torosların arasında kuruludur. Akseki, Aksu, Alanya, Demre, Döşemealtı, Elmalı, Finike, Gazipaşa, Gündoğmuş, İbradı, Kaş, Kemer, Kepez, Konyaaltı, Korkuteli, Kumluca, Manavgat, Muratpaşa ve Serik olarak toplamda 19 ilçesi vardır. Kaş ilçesinin hemen karşısında Yunanistan’ın Meis Adası (Castello Rosso) bulunuyor. Kent nüfusu 2018 yılı itibarıyla 2,4 milyon kişidir.
Kentte yazlar sıcak ve nemli, kışlar ılık ve yağışlıdır. Yazın ortalama sıcaklık 28-36 ºC iken kışın ise 10-20 ºC arasındadır. Dağları Akdağ, Susuz, Alacadağ, Beydağları, Tahtalı ve Geyik Dağları; yaylaları Ördübek, Çamkuyusu, Oluklu, Belen, Kırkmuğar, Güdüzen, Alacadağ, Beydağı, Fesdikan, Karagöl, Gömbe; mağaraları Karain, Damlataş, Dim, Altınbeşik, Zeytintaşı, Tilkiler, Aşıklar, Korsanlar, Kocain, Geyikbayırı, Konakaltı, Suluin, Gök, Peynirdeliği, Beldibi; ırmakları Eşen, Demre, Aksu, Köprü, Manavgat, Alara, Sedir; çayları Akçay, Alakır, Acısu, Barsak, Boğaçay, Arapsuyu, Düden, Karpuz, Çolaklı, Çavuşköy, Delice, Dim, Bıçkı, İnce Ağrı, Kaledıran; plajları Patara, Kaputaş, Çayağzı, Finike, Kumluca, Çıralı, Adrasan, Tekirova, Phaselis, Çaltıcak, Topçam, Sarısu, Konyaaltı, Lara, Belek, Kumköy, Kadriye, Ahmediye, Alara, İncekum, Alanya, Kaledran, Bıçkı, Koru Meydanı, Hacımusa’dır. Antalya’da bulunan üniversiteler Akdeniz Üniversitesi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, Alanya Hamdullah Emin Paşa Üniversitesi, Antalya Bilim Üniversitesi, Antalya Akev Üniversitesidir. Yöresel yemekleri arasında arabaşı çorbası, tahinli piyaz, topak kızartma, cive yemeği, tarator kızartma, hibeş, kulaklı çorba, tahinli kabak tatlısı, fesleğenli bamya yemeği, kabak çiçeği dolması, haluşka, tömeken salatası, sarı burma tatlısı, incir kak, bükme yer alıyor.
Kentin tarihçesi tarih öncesi çağlara kadar uzanıyor. Özellikle Öküzini ve Karain mağaralarının Üst Paleolitik çağ (MÖ 20 bin – 17 bin) bulguları verdiği ve mağaraların, çevresindeki zengin su kaynakları nedeniyle iskân edildiği arkeolojik kazılarda gün yüzüne çıkarıldı. Hititler döneminde Anadolu’nun yerel halklarından olan Arzawalılar bu topraklarda da yaşadı. MÖ 1200-800 yılları arasında Yunan anakarasından Anadolu’ya gerçekleşen göçler neticesinde bölgede şehir devletleri kuruldu. Antik dönemde Antalya’nın da içerisinde bulunduğu bölge Pamphylia olarak adlandırıldı. Lidyalılar, Persler, Büyük İskender, Ptolemaioslar ve ardından Seleukoslar tarafından idare edilen bölge MÖ II. yüzyılda Bergama Kralı Attalos tarafından ele geçirildi. Krallığının güney ve güneydoğu kıyılarını güvence altına almak amacıyla bölgede donanma üssü oluşturan Kral Attalos, Attaleia şehrini kurdu. MÖ 133’te Bergama Krallığı’nın çöküşü ile birlikte önemli bir liman kenti olan Attaleia korsanlarının eline geçti ve ardından MÖ 77’de Roma İmparatorluğu’nun ve sonrasında Bizanslılar’ın egemenliği altına girdi. 1207 yılında Gıyaseddin Keyhüsrev ile Selçuklu Devleti, 1391 yılında Yıldırım Beyazıt ile Osmanlı Devleti topraklarına katılan kentte yine bu dönemlerde önemli imar çalışmaları gerçekleşti.
Kente ulaşım hava, kara ve denizyolu ile sağlanıyor. Deniz ulaşımı açısından altyapısı zengin olan kentte Antalya Setur Marina, Kemer Türkiz Marina, Alanya Yat Limanı, Antalya Kaleiçi Yat Limanı, Side Yat Limanı, Kaş Yat Limanı, Setur Kaş Marina, Finike Marina, Alanya Marina olmak üzere çok sayıda yat limanı ve marina bulunuyor. Uluslararası deniz ticaretinde önemli bir yeri olan ve İzmir-Mersin arasındaki 624 deniz mili kıyı şeridindeki en büyük organize liman olan Antalya limanından konteyner, kuru-sıvı genel yük, kargo ve yolcu taşımacılığı yapılıyor. Antalya liman başkanlıkları bazında kruvaziyer gemi ve yolcu istatistiklerine bakıldığında 2018 yılında üç yolcu gemisi ile Antalya limanına toplamda 7.656 yolcu giriş çıkışı gerçekleşti. Şehirde havayolu ulaşımı bakımından Antalya Havalimanı ve Alanya Gazipaşa Havalimanı olmak üzere iki havalimanı bulunuyor. 2018 yılsonu itibarıyla Antalya Havalimanı’nda gerçekleştirilen iç hat uçuş trafiği 52.800 ve dış hat uçuş trafiği 138.059 adettir. Tüm Türkiye genelinde gerçekleştirilen iç ve dış hat hava trafiğinin ( birbuçuk milyon uçuş) yaklaşık yüzde sekizi bu havalimanından gerçekleşti. Antalya Havalimanı iç hat yolcu trafiği 2018 yılının sonu itibarıyla 7,5 milyon ve dış hat yolcu trafiği 24 milyon kişidir. Toplamda 31,5 milyon kişilik yolcu trafiği ile tüm Türkiye’deki iç ve dış hat yolcu trafiğinin (210 milyon) yüzde 6,5’i burada gerçekleşti.
Ekonomik yapısı büyük oranda turizme ve tarıma dayanıyor. Şehirde turizm coğrafi özellikler ve iklimin elverişli olmasından dolayı 1980’li yıllardan sonra hızla gelişim gösterdi. Yılın 12 ayı turizm hareketlerine açık olup tüm yıl kenti görmek isteyen ziyaretçilere ev sahipliği yapıyor. Türkiye’de hem yerli hem yabancı turist bakımından en çok ziyaret edilen ildir. 2018 yılının sonu itibarıyla Antalya’ya gelen yabancı ziyaretçi sayısı 12,7 milyon kişi olmakla birlikte gelen yabancı uyruklu ziyaretçi bakımından ilk üç sırada 4,6 milyon ile Ruslar, 2,2 milyon ile Almanlar, 709 bin kişi ile Ukraynalılar yer alıyor. Turizm arzı bakımından oldukça zengin olan kent birçok turizm çeşidinin gerçekleştirilmesine olanak sağlıyor. Kültür turizmi başta olmak üzere deniz, spor, sağlık, inanç, kongre, kamp ve karavan, golf, yayla, mağara, av, gurme ve alışveriş turizmi açısından önemli arz kapasitesine sahiptir. 2017 yılının sonu itibarıyla Antalya’da turizm yatırım belgeli 117 tesis, 28.393 oda, 61.942 yatak kapasitesi bulunuyor. Bununla birlikte turizm işletme belgeli 779 tesis, 202.175 oda ve 435.734 yatak kapasitesi vardır. İl bazında bakıldığında en çok turizm yatırım belgeli tesis sayısı sırasıyla İstanbul, Antalya ve Muğla’da yer alıyorken, turizm işletme belgeli tesisi sayısı ise sırasıyla Antalya, İstanbul ve Muğla’dadır. Sürdürülebilir turizm anlayışıyla doğaya en az zararı vermeyi hedefleyerek yeşil yıldız belgesi alan 237 tesis ile yeşil yıldızlı tesis sayısı en fazla Antalya’da bulunuyor. Antalya’nın mavi bayraklı plaj sayısı 200’dür ve aynı kategorideki Muğla (100 plaj) ve İzmir (52 plaj) illerinin önünde olup birinci sırada yer alıyor. Mavi bayraklı marina sayısı ise beştir.
Tüm yıl boyunca ziyaretçilerini ağırlayan kentte kültür turizminin gözde antik kent ve örenyerleri arasında Side, Aspendos, Simena, Perge, Phaselis, Olympos, Patara, Xsanthos, Myra, Andriake, Syedra, Letoon, Limyra, Rhodiapolis, Termessos, Sillyon, Arycanda, Ariassos yer alıyor. Örenyerlerine ek olarak Antalya Müzesi, Side Müzesi, Suna ve İnan Kıraç-Kaleiçi Müzesi, Antalya Atatürk Evi Müzesi, Alanya Atatürk Evi ve Müzesi, Alanya Kalesi, Kızıl Kule, Alara Han, Evdir Han, Kırkgöz Han, Şarapsa (Şerefza/Serapsu) Han kültür turizmi bakımından önemli çekim merkezleridir. Kesik Minare Camii, Kale Camii, Bali Bey Camii, Murat Paşa Camii, Emir Bedrüddin Camii, Ahi Yusuf Mescidi ve Türbesi, Karatay Medresesi, Aziz Nicolas Kilisesi, Aya Yorgi Kilisesi inanç turizminin gözde mekânları arasında yer alıyor. Kleopatra, İncekum, Doğu, Ulaş, Sorgun, Koru, Lara, Karpuz Kaldıran, Adalar, Mermerli, Konyaaltı, Kemer, Phaselis Plajları, Tekirova, Finike, Adrasan Kıyıları, Patara ve Çıralı Kumsalları sayesinde Mart-Aralık ayları arasında ikliminde el verdiği ölçüde turizm hareketliliği oldukça yoğun devam ediyor. Yaz aylarının deniz, güneş, kum üçlüsünün tam karşıtı olarak Saklıkent ve Akdağ kayak ve kış sporları merkezleri ile kış aylarında sporseverlere hizmet veriyor.
Antalya, eşsiz doğal ve coğrafi zenginliklerinin yanında yüksek hizmet kalitesi sunan tesisleriyle futbol, basketbol, voleybol, hentbol, golf, tenis, bisiklet, judo, halter, yüzme, eskrim, su altı sporları, yamaç paraşütü, dağcılık, rafting, motocross ve kayak gibi spor dallarının ulusal ve uluslararası düzeydeki turnuva, müsabaka, kamp gibi organizasyonlarına ev sahipliği yapıyor. Önemli bir golf turizmi destinasyonu olan kentte 12 golf tesisi 26 golf sahası bulunuyor. Medikal turizm, medikal spa, termal turizm, yaşlı ve engelli turizmi uygulamaları ve uluslararası kalite belgesine sahip kamu ve özel sağlık tesisleriyle kent son yıllarda sağlık turizmi açısından önemli bir mesafe kat etti. Göz, diş, saç tedavileri ve estetik uygulamaları açısından oldukça talep gören kent Balkanlar, Ortadoğu, Rusya ve Avrupa’dan sağlık turizmi için çok sayıda ziyaretçi kabul ediyor. Festivaller açısından oldukça zengin olan kentte ulusal ve uluslararası birçok etkinlik düzenleniyor. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Çiçek Festivali, Jazz Festivali, Aspendos Uluslararası Opera ve Bale Festivali, Uluslararası Antalya Piyano Festivali, Altın Portakal Yağlı Güreşleri, Uluslararası Antalya Yörük Festivali gibi festivaller en bilinenlerdendir. Turizmin başkenti olarak anılan bu kent hem tarihi zenginliği, coğrafi güzelliği, kültürel çeşitliliği hem de turizm arzı bakımından dünyada ki birçok turistik destinasyondan ileri seviyededir. Turizm talebi yaratacak doğal ve kültürel güzelliklerinin yanında her amaca uygun bir turizm ürünü sunması şehri vazgeçilmez kılıyor.
Referanslar
Antalya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2015). Tanıtım Kitapçığı, https://antalya.ktb.gov.tr/Eklenti/50242,antalya-brosurupdf.pdf?0&_tag1=EFDD14EE51FBF211245133ED436048E9B0D30B3C, (Erişim tarihi: 10.11.2019); Antalya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Turizm, https://antalya.ktb.gov.tr/TR-175437/turizm.html, (Erişim tarihi: 10.11.2019); TÜİK (2018). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30709, (Erişim tarihi: 11.11.2019); Türkiye Otelciler Federasyonu (2019). TÜROFED Turizm Raporu, https://www.turofed.org.tr/_files/_pdf/RAPOR/turofed-turizm-raporu-2019.pdf, (Erişim tarihi: 10.11.2019); Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2019). Denizcilik İstatistiği, https://atlantis.udhb.gov.tr/istatistik/istatistik_kruvaziyer.aspx, (Erişim tarihi: 10.11.2019).