Antalya Elmalı Bayralar Köyü Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Elmalı ilçesinin Bayralar Köyü’nde bulunmaktadır. Köyün merkezine konumlandırılmış olan eser, kuzey-güney doğrultuda dikdörtgen bir kütleden oluşmaktadır. İçten düz ahşap tavan ve bağdadi kubbe ile örtülü olan yapı, dışarıdan dört yöne eğimli kiremit kaplı kırma çatı ile kapatılmıştır. Kuzeydoğu köşede kesme taş malzemeden inşa edilmiş tek şerefeli bir minareye sahiptir. Üzerinde yer alan mermer levhaya göre 1895 yılında yaptırılmıştır. Yapı bugün Kuran kursu olarak kullanılmaktadır.

Yapının üzeri sıvalı ve boyalıdır ancak yer yer dökülen sıvalardan, ahşap hatıllar arasına kerpiç malzeme doldurularak hımış duvar tekniğinde inşa edilmiş olduğu anlaşılmaktadır. Kerpiç malzeme dışında, kapı ve pencere doğramalarında, mihrap çerçevesinde, minber ile kadınlar mahfili ve üst örtüde ahşap malzeme kullanılmıştır. Kuzey cephe giriş cephesi olup, beş ahşap sütün ile dört bölüme ayrılmış bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Son cemaat yerinin batı köşesinde yer alan 12 basamaklı ahşap merdiven ile kadınlar mahfiline çıkılmaktadır. Harime giriş kuzey cephenin ortasına açılmış olan düz lentolu, iki kanatlı ahşap kapıdan sağlanmaktadır. Ahşap kapı kanatlarının üst kısmı basık kemerli bir uygulama ile düzenlenmiştir. Kemer köşeleri gülbezek ile bezenmiştir. Kıvrık dallarla süslü kapı alınlığının tam ortasına daire formlu mermer bir kitabe yerleştirilmiştir. Kitabede H.1309 tarihi okunmaktadır. Kapı kanatları dörder panoya ayrılarak içleri çiçekler, kıvrık dallar ve yapraklarla kaplanmıştır. Panoların dışında kalan kısımlar ise, C kıvrımlarının ters ve düz olarak yerleştirilmesiyle oluşturulan bir kompozisyon ile doldurulmuştur.

Kuzey-güney doğrultulu harim plastik doğrama ile ikiye bölünmüştür. Yedi adet alt sıra penceresi ile aydınlatılan harimin batı duvarında dışarıdan görülen üst sıra pencerelerinin iç kısımda kapatılmış olduğu dikkati çekmektedir. Güney cephenin ortasına mihrap yerleştirilmiş olmakla birlikte harimi ikiye bölen uygulama sebebiyle bir kısmı kapanmıştır. Son derece sade olan mihrap nişinin çevresini sade bir ahşap çerçeve kaplamaktadır. Mihrabın batısına ise basit bir minber konulmuştur. Minber kapısının tepeliği en süslü kısmı oluşturmaktadır. Ajur tekniğinde yapılmış bitkisel bezeme ve ortasına yerleştirilmiş olan Maşallah yazısı dikkate değerdir. Harimin üzeri ahşap düz tavanla örtülmüştür. Tavanın merkezinde sembolik bağdadi bir kubbe yer almaktadır. Kubbenin iç yüzeyi ise mavi ve bej zemin üzerine mavi, sarı ve yeşil renklerin hâkim olduğu bitkisel süslemelerle bezenmiştir. Kubbe göbeği 12 parçaya ayrılarak yüzeyleri sırasıyla, servi ağacı, zincirli şamdan ve kandil motifleriyle doldurulmuştur. Kubbe eteği ise kitabeler ve bitkisel süslemelerle bezenmiştir. Üst örtüde kubbe dışında kalan diğer kısımlara, merkezden çevreye dağılan ışınsal bir kompozisyona sahip tavan göbekleri yerleştirilmiştir.

Bayralar Köyü Camii, geç dönem Osmanlı camilerinin Anadolu’daki önemli örneklerinden biri olup, bağdadi kubbesi görülmeye değerdir.

Yararlanılan Kaynaklar

Durgun, Hatice, (2018). Elmalı Kazası (1839-1914). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları; Kılıç, S. (2018). Elmalı’daki Ahşap Tavanlı Cami ve Mescitler (Osmanlı Dönemi), MHJ İnsani Bilimler Dergisi, VIII/II: 407-425; Tay, L. (2017). Akseki Sarıhacılar Köyü Camii, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (1): 127-146.