Dergezin Kaplıcası

Konaklama Tesisi Termal Tesis - Kaplıca

Sıcaklığı 36ºC, debisi 5 lt./sn.’dir. Litresinde 1,8 gram mineral miktarı ile üçüncü derecede önemli kaplıcalar arasına yer almaktadır. Dergezin Ovası’nın kuzeyinde yer alan ve zaman zaman püskürttüğü gazlar ile hâlâ yeraltı faaliyetlerinin devam ettiğini gösteren Tendürek Dağı’nın çevresinde yer alan çok sayıda sıcak su kaynağı bilinmektedir. Ovanın güneyinde, Buğulukaynak Köyü’nde doğal bir havuz içinden akan sıcak su kaynağı Dergezin Kaplıcası olarak bilinmektedir. Sıcaklığı 36 ̊C ve pH oranı 6,6 olan bu kaynak tür olarak Na+ (sodyum), Mg+2 (Magnezyum), Ca+2 (Kalsiyum) ve HCO3 (Bikarbonat) içeren karbonatlı bir sıcak su kaynağıdır.

Bogomolov sınıflamasına göre, Buğulu (Dergezin) (36°C) kaynağı, mesotermal (34-40°C) sular sınıfında yer almaktadır. Alandaki tüm sularda baskın anyonu HCO3 oluşturmaktadır. Dergezin sıcak su kaynağında ağırlıklı katyon Mg-Ca’dur. Bunu oluşturan temel etken, Çaldıran jeotermal sisteminde deşarj sağlayan kaynakların farklı litolojilere sahip akiferlerden gelmektedir. Yeraltı suyu sistemi, kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu kırık çatlak sistemleri boyunca (Çaldıran Fay hattına paralel) gelişmiştir. Kaplıca sularındaki Nitrit (NO2) ve Nitrat (NO3) konsantrasyonları bir mg/l’nin altında belirlenmiştir. Dergezin suyu için hesaplanan düzeltilmiş 14C yaşları sırasıyla 25.537 yıldır. Bu değerler Dergezin suyunun yeraltı dolaşımını oldukça uzun bir süre kapsamında gerçekleştirdiklerine işaret etmektedir.

Sodyum, doğal sularda en bol bulunan alkali elementtir. Sodyum içeren başlıca kayaç ve mineralleri magmatik kayaçlar, kil mineralleri, feldspatlar, feldispatoidler ve evaporitler oluşturmaktadır. Potasyum ise genel olarak feldispat, mika, feldispatoyid ve kil minerallerinde bulunmakta olup doğal sularda potasyum içeriği genelde 20 ppm’yi aşmamaktadır. Kalsiyum, doğal sularda çözünmüş korbondioksit miktarı ile doğru orantılı bir şekilde artmakta olup, en bol bulunan katyonlardan biridir. Magmatik kayaçlarda yaygın olarak gözlenen piroksen, amfibol ve feldispat gibi minerallerin ana bileşenini kalsiyum oluşturmaktadır. Karbonat ve karbonatlı sedimanter kayaçlarda (kalsit, dolomit, vb.) yaygın olarak gözlenen kalsiyum, metamorfik kayaçlarda ise özellikle mermerlerde bulunmaktadır. Magnezyum ise genelde dolomit ve ofiyolitik kayaçlarda bol miktarda bulunmaktadır. İnceleme alanındaki su noktalarında kalsiyum ve magnezyum iyonları, sodyum ve potasyum iyonlarına oranla baskın katyonları oluşturmaktadır. Van Ovası yeraltı sularında kalsiyum konsantrasyonu, 17,6 ppm ile 152,9 ppm ve magnezyum konsantrasyonu ise 7,7 ppm ile 89,7 ppm arasında değişmektedir. Suların kalsiyum ve magnezyum iyonlarınca zengin olması, bu noktalarda boşalan suların yeraltı suyu akım yolu boyunca karbonatça zengin kayaçlar ile temas ettiğine işaret etmektedir.

Van yeraltı su kaynakları bakımından oldukça zengin bir ildir; kaplıca ve maden suları çok ünlüdür. Kaplıcalardan; romatizmal hastalıklar yanı sıra, kadın ve deri hastalıkları tedavisinde de yararlanılmaktadır. Maden sularından ise, gastrointestinal sistem rahatsızlıkları, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıkları için faydalanılmaktadır. Ulaşım ve konaklama imkanlarının yoksunluğu nedeniyle ancak yerel halka ve yakın çevreye hizmet sunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Acarlar, M. ve Türkecan, A. (1986). Başkale (Van) Batı ve Kuzeybatısının Jeolojisi. Ankara: MTA Genel Müdürlüğü Raporu, No: 7913; Akkuş, İ., Akıllı, H., Ceyhan, S., Dilemre, A. ve Tekin, Z. (2005). Türkiye Jeotermal Kaynakları Envanteri. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Envanter Serisi: 201, Sayfa: 849; Ateş, Ş., Üstün, A. B., Mutlu, G., Karabıyıkoğlu, M., Özerk, O. C., Osmançelebioğlu, R., Çiçek, İ., Özata, A., Gülmez, F. K. ve Aksoy, A. (2007). Van İlinin Yerbilim Verileri. Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Jeoloji Etütleri Dairesi; Aydın, H., Mutlu, H. ve Kazancı, A. (2013). Çaldıran (Van) Jeotermal Sahasının Hidrojeokimyasal Özellikleri; 11. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi - Jeotermal Enerji Semineri, 17 - 20. 04. 2013 (İzmir), Jeotermal Enerji Semineri Bildiriler Kitabı (ss. 69-90). İzmir: MMO Yayın No: E/2013/601-3; Erkanol, D., Avşar, M., Aslan, Ö., Burçak, M., Kurtman, T., Şener, S., Çakır, Y. ve Kocaman, H. (1991). Çaldıran-Muradiye (Van)-Doğubayazıt (Ağrı) İran Sınırı Arasında Kalan Alanın Genel Jeolojisi. Ankara: MTA Rap. No: 9733.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Aydın, H., Mutlu, H., Kazancı, A. (2013). Çaldıran (Van) Jeotermal Sahasının Hidrojeokimyasal Özellikleri. 11. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi - Jeotermal Enerji Semineri, 17 - 20. 04. 2013 (İzmir), Jeotermal Enerji Semineri Bildiriler Kitabı (ss. 69-90). İzmir: MMO Yayın No: E/2013/601-3.