Aşçı
İş ve Meslek Aşçı
-
2019
Kamu kurumu ve özel işletmeler dâhilinde olan otel, restoran, kafeterya, bar, işyeri, fabrika, hastane, gemi, yolcu treni ve yemek fabrikaları gibi yiyecek üretilen yerlerde öğünleri planlayan, yemekleri hazırlayan ve pişiren, mutfaktaki çalışmaları organize eden kişidir. Mutfakta üretimde çalışan personel genel olarak aşçı diye adlandırılmaktadır. Uluslararası jargonda chef (şef, usta aşçı) kelimesi bazı yönetim veya eğitim sorumluluğu taşıyan, belirli bir beceri ve tecrübe gerektiren mutfak pozisyonları için kullanılmaktadır. Uluslararası jargonda bir diğer aşçı tabiri ise cook (aşçı) kelimesidir ve denetim sorumluluğu olmayan aşçıları ifade etmektedir. Aşçıların en temel görevi, yemek pişirmek ve yiyecekleri, belli bir plan dâhilinde bilgi ve becerisini kullanarak servise hazır hâle getirmektir. Mutfak organizasyonunda yer alan aşçılar çeşitli pozisyonlarda çalışabilmektedirler. Bu pozisyonlar sıcak mutfak, soğuk mutfak, pastane mutfağı, kasaphane, personel mutfağı gibi uzmanlık alanlarına göre belirlenmektedir.
Aşçılar, mesleklerin uluslararası standart sınıflandırmasına (ISCO-08, International Standart Classification of Occupations) göre belirlenmekte, Sosyal Güvenlik Kurum (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) meslek kodları listesinde 5120.10 Meslek Kodu ile yer almaktadır. Aynı zamanda Türk Meslekler Sözlüğü’nde belirtilen meslek bilgilerinde güncel meslek olarak kategorize edilmektedir. Yiyecek ve içecek sektöründeki gelişmelere paralel olarak özellikle usta düzeyine gelmiş aşçılar kolaylıkla iş bulabilirler. Çalışma hayatına bulaşıkçı, stajyer ya da komi olarak başlayan aşçıların tecrübeleri ve yetenekleri doğrultusunda kariyerlerinde yükselme olanakları vardır. Sektörde çırak, kalfa, aşçı yardımcısı, aşçıbaşı, yiyecek ve içecek müdürü, restoran koordinatörü ve otel yöneticisi olarak çalışabilmekte ya da kendilerine ait işletme sahibi olabilmektedirler. Aşçı, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışması halinde 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ya da 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında devlet tarafından belirlenen ücret ile eğer varsa çalıştığı kurum için belirlenen tazminat ve mesai ücretini almaktadır. Özel sektörde çalışan aşçıların maaşları deneyim ve mesleki özelliklere göre değişmektedir.
Osmanlı döneminde aşçı için tabbâh kelimesi kullanılırdı. Aşçı, iyi yemek yapan kişidir. Aşçılar sadece yemek pişiren kişiler değil çeşitli sanat dallarından beslenerek ve bir sanat icra eden kişilerdir. Anadolu’daki yaygın bir inanışa göre her mesleğin bir piri vardır. İlk defa baba çorbası diye adlandırılan buğday çorbasını pişiren, sonra buğdaydan ekmek yaparak yiyen Adem peygamber aşçıların piri olarak kabul edilmektedir.
Referanslar
Dilaçar, A. (1972). Kutadgu Bilig İncelemesi. Ankara: TDK Yayınları; Güldemir, O. (2018). Türk Aşçılık Tarihi. İçinde; N. Kozak (Editör), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm. Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler (ss. 755-780). İstanbul: Yıkılmazlar; Halıcı, N. (2013). Açıklamalı Yemek ve Mutfak Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Oğlak Yayıncılık; Sinclair, C. (2005). Dictionary of Food International Food and Cooking Terms from A to Z (İkinci baskı). Londra: A and C Black Publishers; Ünlü, D. (2016). Mutfak Organizayonu. İçinde; S. Önçel (Editör), Mutfak Hizmetleri Yönetimi. (ss. 94-100). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR). (2019). Türk Meslekler Sözlüğü Meslek Bilgileri, http://www.iskur.gov.tr, (Erişim tarihi: 10. 07. 2019).