Aşçıbaşı
İş ve Meslek Aşçı
-
2019
Birlikte çalıştığı aşçıların başı olarak mutfağın yönetim ve organizasyonundan sorumlu olan kişidir. Aşçıbaşının çalıştığı bir mutfağın bütün bölümleri hakkında bilgi ve beceriye sahip olması gerekmektedir. Mesleki bilgilerinin yanı sıra planlama, örgütleme, yöneltme, etkileme ve kontrol gibi yönetsel bilgilerinin olması bir aşçıbaşı için değerli özelliklerdendir. Yönettiği mutfağın personeli tarafından hazırlanan yemeklerin kalitesinden de sorumludur. Bu sebeple bir aşçıbaşı yemeklerin hazırlanılmasına, pişirilmesine ve sunulmasına nezaret etmek ve aşçılara gerekli talimatı vermekle yükümlüdür. Bununla beraber aşçıbaşının menü planlaması yapma, yemek reçeteleri hazırlama, eğitim programları hazırlama ve uygulama, personel alımında bulunma, ekipman ve malzeme listelerini hazırlama, satın alıma destek olma gibi görevleri de bulunmaktadır. Aşçıbaşı, aynı zamanda, çalıştığı işletmenin mutfağı ile diğer departmanlar arasındaki bağlantının sağlanmasından, işletmenin hedefleri doğrultusunda mutfağın organize ve koordine edilmesinden de sorumludur.
Aşçıbaşı, mesleklerin uluslararası standart sınıflandırmasına (ISCO-08, International Standart Classification of Occupations) göre belirlenmekte, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) meslek kodları listesinde 3434.01 Meslek Kodu ile yer almaktadır. Aynı zamanda Türk Meslekler Sözlüğünde belirtilen meslek bilgilerinde güncel meslek olarak kategorize edilmektedir.
Osmanlı döneminde saray mutfağında yer alan her mutfağın başında bir aşçıbaşı bulunmakta ve bütün mutfakların başında da bir başaşçıbaşı yer almaktaydı. Başaşçıbaşı mutfak personelinin tamamına nezaret etmekteydi. Günümüzde ise aşçıbaşı anlamına gelen baş aşçı, mutfak şefi, şef aşçı gibi birçok kelime de kullanılmaktadır. Uluslararası alanyazında da aşçıbaşı kelimesi için birçok kavram kullanılmakta ve çeşitli şekillerde kategorize edilmektedir:
Chef de cuisine (mutfak şefi), genellikle menü oluşturma, mutfak personelini yönetme, malzeme siparişi, satın alma ve tabak tasarımını içeren mutfakla ilgili tüm faaliyetlerden sorumludur. Chef de cuisine terimi aşçıbaşı kelimesinin Fransızca karşılığıdır.
Executive chef (yönetici şef), tüm mutfak operasyonlarını yönetmektedir. Yönetici şef, bir yönetim ekibinin parçası olarak diğer departman yöneticileri ile birlikte çalışmaktadır. Yönetici şefler malzeme siparişinden, mutfak personeli için çalışma programlarının oluşturulmasından, menünün hazırlanmasından, yiyeceklerin hazırlanmasından ve servisin yönetilmesinden sorumludur.
Head chef (baş aşçı), genellikle yönetici şef (executive chef) ile aynı görevlere sahip birini belirlemek için kullanılmaktadır. Büyük kurumsal işletmelerde genellikle menünün belirlenmesi, personelin işe alınması, işletmenin tarzının belirlenmesi gibi yönetimsel kararlar alan ve baş aşçıdan sorumlu bir kişi bulunmaktadır.
Kitchen (chef) manager (mutfak –şefi- müdürü), zincir restoranların çoğunda yönetici şef (executive chef) yerine mutfak müdürü bulunur. Mutfak müdürü menüde bulunan yemeklerin malzeme siparişini yapmakta ve doğru hazırlanmasını sağlamaktadır. Mutfak müdürü işletmede yer alan üretim dışı mutfak çalışanlarını da yönetmektedir. Yönetici şeften farklı olarak, bir mutfak müdürü hizmet tarzına ve işletmede sunulan yemek tarzına karar verme gücüne sahip olamayabilmektedir.
“Aşçı-başının gözü çok tok ve gönlü zengin olmalı; temiz olduğu gibi yüzü ay gibi parlamalıdır. Aşçı temiz olursa, temiz yemek verir; yemek temiz olursa seve seve yenilir” Yusuf Has Hacip.
Referanslar
Bilgin, A. (1998). Bolulu Aşçıların Osmanlı Saray Mutfağına Girişleri. İçinde; Bolu’da Halk Kültürü ve Köroğlu Uluslararası Sempozyumu (ss. 43-55). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yayınları; Halıcı, N. (2013). Açıklamalı Yemek ve Mutfak Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Oğlak Yayıncılık; McVety, P. J. (2010). Culinary Essentials. Amerika Birleşik Devletleri: Johnson and Wales; Robuchon, J. (2005). Larousse Gastronomique. İstanbul: Oğlak Yayınları; Sinclair, C. (2005). Dictionary of Food International Food and Cooking Terms from A to Z (İkinci baskı). Londra: A and C Black Publishers.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Pırnar, İ. (2015). Yiyecek ve İçecek İşletmelerinin Organizasyon Yapısı ve İşleyişi. Yiyecek ve İçecek İşletmeleri Yönetimi. (Trakya Bölgesindeki Yiyecek İçecek Mesleki Eğitim Okullarında Kalitenin Arttırılması Proje Kitabı). Ankara: Beta Basım Yayım Dağıtım.