Uluborlu (Isparta) Geleneksel Kiraz Festivali ve Yağlı Güreşleri
ETKİNLİK Festival Şenlik DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Etkinlik Yağlı Güreş Etkinliği
(Uluborlu, Isparta, 1976 - )
-
2025
Uluborlu Belediyesi tarafından organize edilen Kiraz Festivali ve Yağlı Pehlivan Güreşleri, ilçede yetişen kirazın tanıtımını artırmak amacıyla düzenlenmektedir. Uluborlu’da Yağlı Pehlivan Güreşleri, çok eski dönemlerden beri yapılmakta olup 1976 yılına kadar “Uluborlu Yağlı Pehlivan Güreşleri” adıyla anılmıştır. Bu tarihten itibaren festival, kiraz şenliği de eklenerek Uluborlu Kiraz Festivali ve Yağlı Pehlivan Güreşleri adıyla kutlanmaya başlamıştır. Her yıl kiraz toplama mevsiminin ardından, haziran ayının son haftası veya temmuz ayının ilk haftasında gerçekleştirilmektedir.
Festival kapsamında en iyi kiraz yetiştiriciliği yarışması, güreşler, halk oyunları gösterileri, yöresel müzik dinletileri, geleneksel yemek sunumları ve çeşitli konserler gibi etkinlikler yer almaktadır. Ayrıca, festival dâhilinde gerçekleştirilen yarışmalar sonucunda en kaliteli kirazı yetiştiren üreticilere “En İyi Kiraz Yetiştiriciliği” ödülleri verilmektedir.
Kiraz festivaline ev sahipliği yapan Uluborlu’da yaklaşık on yedi farklı kiraz türü yetiştirilmektedir. Bölgede kiraz yetiştiriciliği 1966 yılına dayanmaktadır. Uluborlu Kirazı olarak bilinen Napolyon Kirazı, Uluborlu’da yaygın olarak üretilmektedir. Kalın kabuğu sayesinde uzun süre dayanıklılığını koruyan Uluborlu Kirazı, ihracata uygun bir yapıya sahiptir. İç piyasada tüketiminin yanı sıra büyük bir bölümü yurt dışına ihraç edilmektedir. 26 Ekim 2020 tarihinde Uluborlu Belediye Başkanlığı tarafından yapılan başvurunun ardından, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret tescili alarak tescillenmiştir.
Şenliklerin düzenlendiği alanda, 2.000 metrekarelik çim saha, 6.000 kişilik kapalı tribün ve çeşitli sosyal tesisler bulunmaktadır. Bölge halkının yoğun ilgisini çeken güreş etkinlikleri, geleneksel Türk spor kültürünün bir parçası olarak yaşatılmaktadır. Güreşler, geçmişte gün dönümü haftasında, yani 21 Haziran sonrasındaki ilk cuma günü başlamaktaydı ve üç hafta boyunca devam etmekteydi. Her hafta belirli yaş ve boy kategorilerine ayrılan güreşler; birinci hafta reşit olmayan çocukların, ikinci hafta orta boy kategorisindeki sporcuların, son hafta ise baş ve başaltı güreşçilerinin müsabakaları ile sürdürülmekteydi. Galip gelen pehlivanlara ödül olarak büyük veya küçükbaş hayvan, silah, metal işçiliğiyle üretilmiş eşyalar ya da para verilmekteydi. Günümüzde ise güreşler; tozkoparan, deste, küçük orta, büyük orta, başaltı ve baş olmak üzere altı kategoride düzenlenmekte ve kazanan sporculara para ödülü takdim edilmektedir. Günümüzde bu güreşler, Türkiye Güreş Federasyonu denetiminde gerçekleştirilmekte olup, üç yıl üst üste başpehlivanlık unvanını kazanan sporcuya "Altın Kiraz" ödülü verilmektedir.
Geçmişte cuma günleri düzenlenen güreşler, çevre bölgelerden Uluborlu’ya yoğun bir izleyici akınına neden olur ve bu durum camilerde cemaatin kapasiteyi aşmasına yol açardı. Bu nedenle, Cuma namazları güreş alanlarında kılınmaktaydı. Uluborlu, civar bölgelerin en büyük güreş organizasyonlarına ev sahipliği yaptığından şehir, kasaba ve köylerden geniş katılımlı bir insan topluluğunu ağırlamaktaydı. Söz konusu etkinlik, bölge halkı açısından yalnızca sportif bir faaliyet olmanın ötesinde, önemli sosyal ve ekonomik işlevler de üstlenmekteydi. Özellikle demircilik ve bakırcılık sanatlarının yaygın olduğu dönemlerde, demirciler ve bakırcılar ürettikleri metal ürünleri, yerli halk el sanatlarıyla ilgili eserler ve yetiştirdikleri meyveleri, güreş organizasyonu vesilesiyle gelen misafirlere pazarlama imkânı bulabiliyordu. Ayrıca, iletişim olanaklarının sınırlı olduğu geçmiş dönemlerde, farklı bölgelerde yaşayan Türk boylarının bir araya gelmesini sağlayan Uluborlu güreşleri, yalnızca bir spor etkinliği değil, aynı zamanda önemli kararların alındığı ve bu kararların yıl boyunca uygulandığı bir Türk Kurultayı niteliği taşımaktaydı.
Referanslar
Göde, H. A. ve Yiğit, G. (2017). Isparta Yöresi Festivallerinin Kültür Turizmi ve Ekonomisi Bağlamında Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38): 61-71.; http://www.uluborlu.gov.tr/festivalgures, (Erişim tarihi:10.02.2025); https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/5cf5bd41-67e5-4170-ae43-119c3e6f27fa.pdf, (Erişim tarihi:10.02.2025); https://isparta.ktb.gov.tr/TR-165540/uluborlu.html, (Erişim tarihi:11.02.2025); https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/genel/etkinlik/44-geleneksel-uluborlu-kiraz-festivali, (Erişim tarihi:9.02.2025).