Side

Yerleşim Merkezi Kentsel Destinasyon Deniz Destinasyonu Kültürel Miras Destinasyonu

Antalya’ya 75 kilometre, Manavgat’a yedi kilometre uzaklıkta olup, yaklaşık 400 metre eni ve bir kilometre uzunluğu olan bir yarımada şeklindedir. Side sözcüğü Anadolu dilinde “Nar” anlamına geliyor. Eusebios’a göre kent MÖ 1405 yılında kuruldu. Coğrafyacı Strabon ve tarihçi Arrian’a göre Side’ye MÖ VII. yüzyılın ikinci yarısında Kymeli kolonistler geldiler ve yerli halkla kaynaştılar.

Side, kültür turizminin ilk örneklerinin görüldüğü yerlerden biridir. Özellikle mayıs ve ekim ayları arasında Avrupa ülkelerinden gelen turistlerin yoğun ilgisini çekiyor. Side’de yatırım ve turizm işletme belgeli toplam 91.936 kapasite ile en fazla yatağa sahip alandır. Turizm talebi önceleri İngiliz ve diğer Avrupa ülkeleri vatandaşlarından oluşuyorken, günümüzde özellikle Rus turistlerin yoğun ilgisini çekiyor. Yoğun turizm sezonunda ortalama ziyaretçi sayısı iki buçuk milyonu geçiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine Side’ye en çok turist gönderen ülke yüzde 61’lik oranla Almanya oldu. Almanya’yı sırasıyla Hollanda, Belçika, İsveç, İsviçre, Norveç ve Danimarka gibi ülkeler izliyor.

Sahip olduğu turizm değerleri ile adeta bir açıkhava müzesini andıran Side’nin en önemli tarihi yapıları 1946 yılında başlayan kazılarla Prof. Dr. Arif Müfit Mansel tarafından ortaya çıkarıldı. MS II. yüzyıl ortalarında inşa edilen su kemerleri (aquadukt) 32 kilometre uzaklıktaki Melas Çayı’nın sularını şehre taşıyan görkemli eserler arasındadır. Aynı tarihlerde yapılan anıtsal çeşme (nymphaion) tüm cephesi mermerle kaplı ve içinde heykellerin yer aldığı nişlerle süslü olarak inşa edildi. 13 kule ve iki avlulu kapıya sahip olan şehir surları bir diğer önemli tarihi değeridir. MS VI. yüzyılda inşa edilen büyük bazilika, küçük kilise ve piskoposluk sarayı, hepsi birden Büyük Fabrika Mahallesi’nde (güneydoğu) yer alan önemli Hristiyanlık yapılarıdır. Roma dönemine ait olan agorası 65 x 65 metre ölçülerinde olup stoalarının yüksekliği yedi metreyi buluyor. Bu agoranın ortasında monopteros planlı, 12 sütunlu, konik çatılı bir Tyche Tapınağı bulunuyor. Bu agoranın biraz güneyinde ise ayrı bir devlet agorası yer alıyor. Devlet agorasının hemen yanında duvarlarındaki nişlerde tanrı ve tanrıça heykelleri bulunan kütüphane yer alıyor. Korint düzeninde inşa edilen Men Tapınağı Anadolu tanrılarından ay tanrısı Men’e ithaf edildi. Şehrin kutsal alanında her ikisi de 6 x 11 sütun ölçülerinde bir Apollon Tapınağı ve Athena Tapınağı yer alıyor. Şehrin epey sığ olan limanı bu iki tanrı ve tanrıçanın korumasına bırakıldı. Şehrin antik tiyatrosu 15 bin kişi kapasitelidir. Tiyatronun hemen yanında yer alan Dionysos Tapınağı, sütunları kırmızı granitten yapılan, prostylos planlı küçük bir eserdir. Şehrin iç kapısını oluşturan Vespasianus Anıtı ortasındaki niş içinde Roma imparatoru Vespasianus’un heykelini barındırıyor. Side’de yer alan bu tarihi alanlardan elde edilen eserlerin büyük bir kısmı Side Müzesi’nde sergileniyor.

Side Müzesi, Roma dönemine ait agoranın karşısında bulunan, MS V. ve VI. yüzyıldan kalma antik agora hamamının 1960-1961 yıllarında restore edilmesiyle oluşturuldu. Müzede sergilenen eserlerin büyük bir bölümü, Prof. Dr. Arif Müfit Mansel tarafından, 1947-1967 yılları arasında Side antik kentinde yapılan kazılarda çıkarılan buluntulardır. Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinden; yazıtlar, silah kabartmaları, Roma döneminde yapılan Grek orijinallerinin kopyası olan heykeller, torsolar, lahitler, portreler, ostotekler, amphoralar, sunaklar, mezar stelleri, sütun başlıkları ve sütun kaideleri bu müzede sergileniyor.

Yararlanılan Kaynaklar

Çetin, İ. ve Caber, M. (2008). Antalya. İçinde; G. Aktaş (Editör), Türkiye Turizm Coğrafyası (ss. 211-237). Ankara: Detay Yayıncılık; Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020). Side, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/antalya/ gezilecekyer/side-1, (Erişim tarihi: 29.01.2020); Manavgat Belediyesi (2020). Gezi Rehberi, http://www.manavgat.bel.tr/gezi-rehberi, (Erişim tarihi: 29.01.2020).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Gür, S. (2007). İlk İnsandan Selçuklu’ya Anadolu Uygarlıkları ve Antik Şehirler. İstanbul: Alfa Yayınları.