En görkemli yıllarında üç kıtaya yayılan Roma İmparatorluğu askeri ve siyasi faaliyetlerinin dışında yaşayan halk için önemli eserler inşa etmiştir. Bu imar faaliyetleri içinde en dikkat çekici yapı grupları ise tiyatrolar olmuştur. Dönemin kültür ve sosyal yaşamını betimleyen tiyatrolar, neredeyse antik kentlerin hepsinde mevcuttur. Bu tiyatrolar arasında en bilinenlerinden biri de Side Tiyatrosu’dur. Antik Side’nin en iyi korunmuş eserlerinden biri olan tiyatro, konumu bakımından kentin merkezinde, yarımadanın daraldığı kesimde yer almaktadır. Helenistik dönem tiyatrosunun yerinde inşa edilen tiyatro MS II. yüzyıla tarihlenmektedir.

Helenistik geleneğin yarım daireden taşan biçiminde, ancak inşa tekniği açısından tiyatro Roma mimarisi özellikleri taşımaktadır. 15 bin seyirci kapasitesine sahip tiyatronun, Anadolu’daki diğer Roma tiyatrolarından ayıran yönü ise bir tepe yamacına yaslanmamasıdır. Bu bakımdan bölgenin en özgün yapılarından biridir. Ancak tiyatronun bir bölümü yamaca dayanmaktadır. Kemerli-tonozlu mekanlar ile yükseltilerek bu mekanların üzerinde inşa edilen tiyatro, sahne binası (Scaenae Frons), orkestra ve oturma sıraları (Cavea) olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Tiyatronun oturma sıraları (Cavea) iki bölümde ve 29’ar basamaktan oluşmaktadır. Ancak günümüze üst kısımdan 24 basamak ulaşabilmiştir. Üç kattan oluşan Sahne binası (Scaenae Frons), mimari süsleme ve heykellerle hareketlendirilmiştir. Birinci katın podyumunda şarap tanrısı Dionysos’un hayatının anlatıldığı friz bulunmaktadır. Ayrıca tiyatronun yakınında Dionysos Tapınağı da bulunmaktadır. Orkestra bölümü, gladyatör ve vahşi hayvan mücadelelerin yapıldığı bir arenaya dönüştürülmüştür. Bizans döneminde (MS V. ve VI. yüzyıllarda) ise tiyatro açık hava kilisesi olarak hizmet vermiştir. Tiyatronun kuzey batısında Ticaret Agora’nın alanına da giren kısımda Latrine (Tuvalet) bölümü de bulunmaktadır.

Günümüzde de konserlere ev sahipliği yapan tiyatronun kazı çalışmalarını 2006, 2007 ve 2008 yıllarında Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Ülkü İzmirligil yapmıştır. 2009-2018 yılları arasında kazı başkanlığını Anadolu Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hüseyin Alanyalı yürütmüştür. 2019 yılından beri bu görevi Prof. Dr. Feriştah Alanyalı yürütmektedir. Ancak Side antik kentinde 1947-1967 yılları arasında yaptığı kazılarda birçok eserin ortaya çıkarılmasında emeği geçen Ord. Prof. Dr. Arif Müfid Mansel ve öğrencisi Prof. Dr. Jale İnan’ı da unutmamak gerekir.