Sıcak çikolata, kakaonun süt veya suyla karıştırılarak ısıtılması ve tatlandırılmasıyla hazırlanan, zengin aromalı ve kıvamlı bir sıcak içecektir. İspanyolca “chocolate caliente,” Fransızca “chocolat chaud,” İngilizce “hot chocolate” olarak da bilinen bu içeceğin kökeni Orta Amerika’ya, özellikle Maya ve Aztek uygarlıklarına dayanmaktadır. Bu uygarlıklar kakaoyu seremonilerde, tıbbi amaçlarla ve enerji verici bir içecek olarak kullanmış, içeceği genellikle acı ve baharatlı şekilde tüketmişlerdir. XVI. yüzyılda İspanyolların Amerika’yı keşfiyle sıcak çikolata Avrupa’ya taşınmış, burada tatlandırılarak bugünkü haliyle popüler olmuştur.

Sıcak çikolata yapımında temel malzemeler; kaliteli kakao tozu veya eritilmiş bitter çikolata, tam yağlı süt veya su, şeker veya bal gibi tatlandırıcılar, bazen ise vanilya ve tarçın gibi baharatlardır. İçeceğin hazırlanması genellikle kakao ve şekeri önce bir tencerede karıştırıp hafifçe ısıtarak başlanır. Ardından süt veya su eklenir ve karışım orta ateşte sürekli karıştırılarak, kabarma ve pürüzsüz kıvam elde edilene kadar pişirilir. Bazı tariflerde, içeceğin üstü hafifçe köpürtülür veya krem şanti, marshmallow gibi ürünlerle süslenir.

Pişirme için tercih edilen malzemeler genellikle kalın tabanlı tencereler olup, içeceğin eşit ısıda ve nazikçe pişmesini sağlar. Tavanın veya tencerenin kalın tabanlı olması, sıcaklığın kontrolünü kolaylaştırır ve kakao parçacıklarının yanmasını önler. Sıcak çikolata genellikle porselen veya seramik fincanlarda servis edilir; sunumda fincanın önceden ısıtılması içeceğin uzun süre sıcak kalmasını sağlar. Ayrıca yanında küçük bisküvi veya tatlılar sunulabilir.

Sıcak çikolata tarih boyunca çeşitli sosyal ve kültürel ortamlarda tüketilmiştir. Avrupa’da XVII. yüzyıldan itibaren saray mutfaklarında bir lüks içecek olarak görülmüş, Osmanlı döneminde ise daha sınırlı biçimde tanınmıştır. Günümüzde kafe ve restoran kültürünün önemli parçası olan sıcak çikolata, özellikle kış aylarında halk arasında yaygın tüketilen bir içecektir.

Besin değerleri açısından sıcak çikolata, enerji verici özellik taşır. Kakao flavonoid bakımından zengin olup antioksidan etkiler sunar. Ancak içerdiği şeker ve kremanın miktarına bağlı olarak kalori içeriği değişir; bu nedenle ölçülü tüketilmesi önerilir. Ayrıca kakaodaki teobromin, hafif uyarıcı etkisiyle bilinir.

Sıcak çikolatanın coğrafi işareti veya tescilli menşe adı bulunmamaktadır, ancak kakaonun anavatanı olarak kabul edilen Orta Amerika ülkeleri kültürel miras açısından önem taşır.

Kültürel açıdan sıcak çikolata, dostluk ve paylaşım simgesi olarak birçok edebi eserde yer bulmuş; örneğin Latin Amerika edebiyatında kahramanların dinlendiği veya sohbet ettiği anlarda sıkça anılmıştır. Modern çağda ise turistik destinasyonlarda ve kahve kültüründe önemli yer tutar.

Türkiye’de sıcak çikolata, kahvehane ve kafe zincirlerinde geniş seçeneklerle sunulmakta, farklı aromalar ve sunum teknikleriyle tüketicilere çeşitli alternatifler sağlanmaktadır. Kış turizminin geliştiği bölgelerde ise turistlerin vazgeçilmez içeceği olmuştur.