Espresso
Gastronomi
-
2019
Kahve, tropik iklim isteyen, yükseklerde ve zor yetişen, narin bir bitkidir. Her kahve ağacından yılda ortalama iki ile beş kilogram arasında kahve çekirdeği elde edilmektedir. Kökboyasıgiller (Rubiaceae) familyasından, coffea cinsi tropik çalı cinslerinden bir ağaçtır. Bu ağacın meyve çekirdeklerinin kavrulup öğütülmesi ile elde edilen toza kahve denilmektedir.
Arabica, Robusta, Liberica ve Excelsa türlerinin tohumları kavrulup öğütülmesi ve belli yöntemlerle hazırlanmasıyla elde edilen içecek kahve olarak tanımlanmaktadır. Etiyopya kökenli olduğu ve kahve adının Etiyopya’nın Kaffa şehrinden geldiği düşünülmektedir. Dünyada Güney Amerika’nın Bolivya, Brezilya, Kolombiya; Asya’da Hindistan, Endonezya, Filipinler; Afrika’da, Burundi, Kamerun, Etiyopya gibi ülkelerde ekonomik olarak tarımı yapılmaktadır. Çeşitli işlemlerle kahve çekirdekleri meyvelerden ayrılır, kurutulur ve kavrulur. Kahve çekirdekleri öğütüldükten sonra tazeliklerini uzun süre koruyamadığı için kahve yapımından hemen önce öğütülmelidir. Farklı kültürlere göre hazırlama ve pişirme yöntemleri bulunmaktadır.
Üretim ve tüketimde en çok tercih edilen kahve tohumlarının türleri Coffea arabica (Arabika) ve Coffea canephora’dır (Robusta). Arabica; kahve üretimi ve tüketiminin çoğunluğunu bu tür kapsamaktadır. Arabica cinsi kahve bitkisi oldukça hassastır. Aynı topraklarda yetişen diğer meyvelerin ve baharatların aromalarından etkilenmektedir. Bu nedenle farklı coğrafyalarda yetişen çekirdeklerden hazırlanan kahvelerde farklı koku ve tatlara rastlanmaktadır. İkinci kahve çeşidi ise Robusta’dır. Her koşula dayanıklılığı nedeniyle espresso kahveler için tercih edilmektedir.
Espresso; yetiştirilen Robusta cinsi kahve çekirdekleri harmanlama, kavurma, öğütme ve pişirme işlemlerine tabi tutulmaktadır. Dünya üzerinde çok farklı kahve türleri olmasının yanında çeşitliliği arttıran neden hazırlama şekillerindeki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Espresso da 1900’lü yıllarda İtalyan’da ortaya çıkan kahve demleme yöntemidir. Espresso, İtalya’ya özgü kahve hazırlama yöntemi olarak bilinen özel tasarlanmış makine kullanılarak hazırlanmaktadır. Adını İtalyanca’daki “ekspres” hızlı anlamındaki sözcükten almaktadır. İnce çekilmiş kahvenin üzerine az miktarda suyu yüksek basınçla kahvenin en az sürede temas ettiği yöntem uygulanmaktadır. Suyun kahve içinden hızlı bir biçimde geçebilmesi için yüksek basınca ihtiyaç vardır. Espresso makinesinin su haznesi, kahve haznesi ve buhar çubuğu bulunur. Her bir fincan için yedi-dokuz gram öğütülmüş kahve, kahve haznesine doldurulup sıkıştırılır. Filtre, makine üzerindeki yuvasına yerleştirilir. Düğmesine basılarak yaklaşık 95oC su (daha yüksek sıcaklık kahvenin yanmasına, kötü kokmasına ve tadının acılaşmasına neden olur) dokuz bar basınçla kahvenin içinden geçer. Köpüklü espresso 30 ml. olan kendine özgü fincanıyla servis edilir.
Moka pot ile de espresso hazırlanabilmektedir. Moka pot; en altta su haznesi, ortada kahvenin konulduğu filtre ve en üstte demlenen kahvenin olduğu dolum haznesinden oluşur. Su haznesine emniyet valfini geçmeyecek seviyede su, filtre kısmına kahve doldurulur. Tüm parçalar birleştirilir. Orta ateşte ocak üzerinde kaynayan suyun oluşturduğu buhar, kahvenin içinden geçerek oluşan basınç yardımıyla kahve en üst hazneye dolar. Hazır hale gelen espresso fincana konulup servis edilir.
Referanslar
Baumann, T.W. (2015). Espresso Coffee – Chapter 2: The Plant. https://www.researchgate.net/publication/277017967_Espresso_Coffee_-_Chapter_2_The_Plant, (Erişim tarihi: 19.07.2019); Gürsoy, D. (2005). Sohbetin Bahanesi Kahvesi. İstanbul: Oğlak Yayınları; Illy, E. (2002). The Complexity of Coffee, Scientefec American, June: 86-91; Italian Espresso National Institute. The Certified Italian Espresso and Cappuccino. http://www.espressoitaliano.org/en/, (Erişim tarihi: 19.07.2019); Morris, J. (2008). A Short History of Espresso in Italy and the World. https://www.academia.edu/262226/A_History_of_Espresso_in_Italy_and_in_the_World_2008_ , (Erişim tarihi: 19.07.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Girginol, C.R. (2018). Kahve- Fincandan Lezzete. İstanbul: Oğlak Yayınları.