Erzurum ve Kars illeri sınırları içinde bulunan Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı 2014 yılında ilan edildi. Büyüklüğü 22.520 hektardır. Milli parkın kaynak değerleri; Allahuekber Dağları’nda 1914–1915 yıllarında, Sarıkamış Harekâtı olarak bilinen harekâtın bir kısmının gerçekleştiği alan olması ve Sarıçam ağaç türünün Türkiye’de en yüksek rakımda yayılış göstererek, burada optimal kuruluşta saf sarıçam meşcereleri oluşturmasıdır.

Milli park; temelinde ofiyolitlerin bulunduğu, esas itibariyle bazalt, kısmen andezit, tüflerden ve volkanik-tortul kütlelerden ibarettir. Milli park sahasındaki jeolojik oluşumlar; aşınım yüzeyi, lav basamakları, taraçalara, kanyon vadi, nivasyon sirkleri, yamaçlar, sırtlar, çığ olukları ve çığ konileri, tafonilerdir.

Doğu Karadeniz Dağları ve Doğu Anadolu’nun yüksek platoları arasında yer alan milli parkın en yüksek yeri Allahuekber Tepe’dir (3.120 metre). Milli parkta güney ve orta bölümünde bulunan tepelerin yüksekliği 2.750 metrenin üzerinde olup park sahasının yüksekliği, Türkiye’nin ortalama yüksekliğinin neredeyse iki katıdır.

Parkta, geçici ve daimî akarsular bulunmakta olup, bunlardan Bardız Deresi, Doğandere, Sulu Dere, Paldır Deresi, Nizamcık Deresi, Kumdoğdu Deresi, Yayla Deresi, Diviksu ve Kokur dereleri, Cırcırınardı Deresi, Kızılçubuk dereleri yeraltı suları tarafından desteklenen akarsu ekosistemleri olup süreklilik gösterir. Çermik Yayla yakınında Küçük Ayı Deresi üzerinde yaklaşık iki buçuk kilometre uzunluğunda bir kanyon vadi bulunmaktadır. Gölündüzü Mevkii ve Karataş Boğazı Sırtı Mevkilerinde ocak-mayıs aylarındaki yağışlı dönemde su tutan, yaz aylarında kuruyan, küçük boyutta iki adet geçici göl bulunmaktadır. Ayrıca, Sadıkağa Tepe mevkiinde set çekilerek oluşturulmuş Başköy Göleti bulunmaktadır. Milli parkta sıcaklık, Ocak ayında -10 ile -15 °C arasında, Temmuz ayında 12-17 °C arasında değişmektedir.

En önemli iki kaynak değerinden biri olan Sarıkamış Harekâtı’nın gerçekleştiği alanın bir kısmı, milli park sınırı içinde kalmaktadır. Osmanlı Devleti, 1914 yılının sonunda Almanya’nın yanında yer alarak Birinci Dünya Savaşı’na katıldı; 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı sonunda kaybettiği Kars, Ardahan, Artvin ve Batum’u geri almayı planladı. Osmanlı Donanması’na bağlı Yavuz ve Midilli’nin Karadeniz’deki Rus limanlarını bombalamasından sonra Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etti ve 1. 11. 1914 günü Rus kuvvetleri Sarıkamış üzerinden Pasinler’e doğru saldırıya geçerek Osmanlı sınırına girdi. Osmanlı ordusu Üçüncü Ordu komutanı olan Enver Paşa ile taarruza geçti. Askeri tarihimizde bu harekât, “Rus ordusunu imha etmek için geniş bir çevirme manevrası, muharebesi” olarak anılmaktadır.

Tamamen karlarla kaplı, çok yüksek dağlık bir arazide, kış donatımından yoksun yaya ve atlı birliklerle yapılan harekât sonucunda Osmanlı ordusunun kaybı; Türk resmi kayıtlarına göre, 23 bin ölü, 10 bin hastanede ölen, 7 bin esir ve 10 bin yaralıdan oluşan toplamda 50 bin kişidir. Rus ordusu ise, donmuş ve yaralı olarak 16 bin, hasta olarak 12 bin kişi kaybetti. Ölümler, Allahuekber Dağları’nda, Soğanlı Dağları’nda ve çevresinde -35, -40 derece soğukta donarak, bir kısmı da Tifüs hastalığı sonucunda oldu. Tarihimize Sarıkamış felaketi olarak geçen bu olay halk arasında derin izler bıraktı. Cephede yaşananlar Anadolu’yu etkilemiş; tifüs hastalığına yakalanmış birçok askerin firar ederek memleketlerine dönmesi, bu hastalığın Anadolu’ya yayılmasına neden oldu.

Milli parkta 20 tane şehitlik mevcuttur. Bu şehitliklerden; Allahuekber Tepe Şehitliği, Dikenli Tepe Tabya Şehitliği, Çakırbaba Şehitliği, Ağababa Şehitliği, Meçhul Asker Şehitliği, Sarıkamış Şehitliği, Soğanlı Şehitliği, Divik Köyü Şehitliği, Bardız Geçidi Şehitliği, Kaynak Yayla ve Tekçam şehitlikleri bir abideye sahip olup, geri kalanlar sınırları belirsiz alanlar şeklindedir. Her yıl ocak ayı içinde Sarıkamış Şehitlerini Anma Etkinlikleri kapsamında yürüyüş düzenlenmektedir.

Milli park; sahip olduğu otsu (alpin çayırlar), sarıçam ormanı, çıplak, akarsu, göl ekosistemleri ile bu ekosistemlerde barındırdığı sayıda canlı ile Kafkas sıcak nokta bölgesinde yer almaktadır ve Türkiye’nin önemli ekolojik alanlarından biridir.

Milli parkın sahip olduğu otsu ekosistem kapladığı alan itibariyle en büyük ekosistemdir (15.400 hektar). Geven türleri, dikenli korunga, çiriş, kekik, sütleğen, korunga, boynuzlu gelincik, fiğ, kuduzotu, karanfil gibi 266 bitki türü bu ekosistemde yayılış göstermektedir.

Türkiye’de, 2100–2200 metre yüksekliklerden sonra doğal olarak ağaç bulunmamakta, bu bölgede genellikle yüksek dağ çayır otları (alpin zon) ve bazı ardıç türlerinden oluşan kısa boylu bitki türleri yetişmektedir. Parkta 5832 hektarlık alanı kaplayan sarıçam ormanları, 2500 metre yüksekliğe kadar çıkabilmekte; yani alpin zonda en iyi gelişimi göstermektedir. Parkta sarıçam dışında yer yer titrek kavak ve huş ağaçlarından oluşan toplulukların yanında, ardıç, söğüt, kuşburnu, kuş üvezi, kartopu, böğürtlen, ayı üzümü ve ahududu da görülmektedir. Sarıçam ormanları içinde tohum meşceresi ve gen koruma ormanı olarak ayrılmış kısımlar da bulunmaktadır.

Park içerisinde, 38’i endemik 352 tür, 34 adet alttür ve sekiz adet varyete bitki tespit edildi. Bu bitkilerden 11’inin nesli tehlike altındadır.

Yaban hayatı açısından da oldukça zengin olan milli park; 75 memeli, 109 kuş, 25 sürüngen, 72 yaşamlı, altı balık türünün yaşam alanıdır. Parkta; boz ayı, kurt, tilki, vaşak, yaban kedisi, su samuru, kaya sansarı, kızıl sincap, Akdeniz nalburunlu yarasası, bozkır kartalı, kara akbaba, kızıl çaylak, toy, küçük orman kartalı, Uludağ kurbağası, Kafkas köstebeği, sazan, kefal, inci balığı ve dağ alası gibi türler yaşamaktadır.

Milli parka dört ana güzergâh (Başköy, Kaynak Yaylası, Çakırbaba, Çatak) üzerinden girilmektedir. Parkın Çatak Köyü girişinde, giriş kapısı bulunmaktadır. Sarıkamış ilçe merkezinde milli parkın İdare Ziyaretçi Merkezi yapımı devam etmektedir. Kültürel değerlerinin dışında, bahar ve yaz dönemlerinde park çayırları, rengarenk görünümü ile muhteşem güzelliktedir. Parkta; doğa yürüyüşü, olta balıkçılığı, kamp, kaya tırmanışı, snowboard ve piknik gibi aktiviteler yapılabilmektedir.

Kış mevsiminde kış sporları için uygundur. Milli park dışında kalan ancak yakın çevresinde bulunan Sarıkamış Kayak Merkezi görülmesi gereken yerlerden biridir. Milli parka en yakın ilçe merkezi olan Sarıkamıştır. Havayolu ile Kars ve Erzurum illerinden ulaşılabilen milli park, Sarıkamış ilçesine bir buçuk kilometre, Selim ilçesine 30 kilometre, Şenkaya ilçesine 23 kilometre, Kars’a 50 kilometre, Erzurum’a 135 kilometre mesafededir. Demiryolu ile ulaşım Erzurum-Sarıkamış-Kars istasyonları ile mümkündür.