Osmaniye Mutfağı, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu mutfak kültürlerinin kesişiminde yer alır ve geçmişten günümüze çok sayıda medeniyetin etkisiyle şekillenmiştir. Bölgenin tarihî geçmişi, Hititler, Persler, Romalılar ve Bizans gibi erken dönem uygarlıklarının etkilerini taşırken; Osmanlı dönemiyle birlikte mutfak pratiklerinde Kuzey Afrika ve Arap coğrafyasına özgü unsurların izleri de görülmektedir (Invest in Osmaniye 2025). Aynı zamanda Amanos (Nur) Dağları’nın eteğinde kurulu olan Osmaniye, dağ ve ova ürünlerini birlikte değerlendiren bir tarımsal yapıya sahiptir. Bu çeşitlilik mutfağa hem coğrafi hem de ekolojik bir zenginlik kazandırmaktadır (Pehlivan 2023).

Osmaniye Mutfağı yerel olarak mevsimsel ürünlerin etkin biçimde kullanıldığı sade ama lezzetli tarifleriyle dikkat çekmektedir. Bu mutfakta bulgur, kuru baklagiller, yoğurt, et ve yer fıstığı gibi bölgeye özgü tarım ürünleri öne çıkmaktadır (Akçaözoğlu ve Koday 2019). Osmaniye’de öne çıkan yemekler arasında içli köfte, lahana sarması, etli kömbe, yoğurtlu kömbe, dövme pilavı, kabak aşı, tırşik ve kısır gibi özgün örnekler bulunur (Üzülmez ve Onur, 2021). Özellikle “etli kömbe” taş fırında pişirilen ve bayramlar ile düğünlerde sıkça sunulan, Osmaniye’ye özgü bir gelenektir. Ayrıca yer fıstığı, yalnızca atıştırmalık olarak değil, kömbe iç harcı, tatlılar ve helva gibi çeşitli tariflerde de kullanılan çok amaçlı bir gıda olarak mutfağa entegre edilmiştir (Üzülmez ve Onur 2021).

Osmaniye mutfağının karakteristik özelliklerinden birisi de, yemeklerin toplumsal yaşamın bir parçası olarak ritüelleşmesidir. Söz konusu mutfakta, yemek hazırlama süreci yalnızca bireysel bir eylem değil; genellikle bayram, düğün, mevlit gibi törenlerde kolektif üretimle yürütülür. Bu tür toplumsal ritüellerde yemek hazırlığı “imece usulüyle” kadınlar arasında paylaşılır; yemekler büyük kazanlarda kaynatılır ve öğünler toplulukça tüketilir (Üzülmez ve Onur 2021).

Söz konusu tören/ritüel yemeklerinin sosyal bağları güçlendirici niteliği bulunmaktadır. Örneğin, Türk kültüründe tören yemeklerinin sadece besin değeriyle değil sosyal ilişkileri yeniden üretme işleviyle de önemli bir yere sahip olduğu vurgulanmaktadır (Boran 2022). Osmaniye özelinde de düğün, cenaze, bayram gibi etkinliklerde yemek hazırlığı, toplumsal dayanışma ve kültürel kimlik ifadeleriyle doğrudan bağlantılıdır (Üzülmez ve Onur 2021). 

Osmaniye Mutfağı hem içerdiği malzemelerin doğallığı hem de tariflerin kültürel taşıyıcılığı açısından dikkate değer bir mutfak geleneğidir. Sade ama derinlikli bu mutfak kültürü sadece yöre halkı için değil gastronomi meraklıları ve araştırmacılar için de önemli bir zenginlik sunmaktadır. Coğrafi işaretleme süreçleri, gastronomik festivaller ve akademik belgeleme çalışmaları ile Osmaniye mutfağı geleceğe aktarılabilecek güçlü bir potansiyele sahiptir.