Nevşehir Üç Haçlı Kilise

Doğal ve Kültürel Miras Kilise

Avanos’a bağlı Çavuşin Kasabası'nın bir kilometre güneyinde bulunan Güllüdere Vadisi’’nin doğusunda yer almaktadır. Kilise aynı zamanda Güllüdere Kilisesi ve Aziz Agathangelus isimleriyle de bilinmektedir. Kilisenin Üç Haçlı olarak isimlendirilmesinin nedeni; kilisenin düz tavanında çok büyük boyutlarda ve kabartma tekniği kullanılarak yapılan, kenarları palmiye motifleriyle bezenmiş bir haç sembolünün bulunmasıdır.

Üç Haçlı Kilise, İkonoklazm öncesi dönemde (VI.-VII. yüzyıllar) inşa edilmiştir. İkonoklast akımlar MS VIII. yüzyıldan IX. yüzyıl ortalarına kadar geçen zaman içinde Bizans İmparatorluğu’nda ortaya çıkmıştır. İkonoklazm, dinde tasvire karşı olarak geliştirilmiş bir akımdır. Üç Haçlı Kilise içinde bulunan duvar resimleri X. yüzyıla aittir. Kilise dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir. Yapının iki farklı girişi bulunmaktadır. Bunlardan biri kuzey cephesindeki apsiste, diğeri ise naosun doğu cephesinde yer almaktadır. Naosun batı cephesine iki küçük oda, apsise bir büyük niş yerleştirilmiştir. Naos tarafında bulunan iki odanın depo olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Ayrıca apsis duvarına kanallar açılmıştır. Bu kanalların ise kilisenin çevresindeki bahçeleri sulamak için kullanıldığı tespit edilmiştir. Kilise içerisindeki duvarlarda çeşitli freskler bulunmaktadır. Apsis bölümünde Aziz Agathangelus ve Azize Anastasia’ya ait fresklere yer verilmiştir. Duvarlara işlenmiş diğer freskler arasında; vaftiz, Mikail ve Cebrail melekleri ile Hezekiel ve İşaya Peygamberler bulunmaktadır. Fresklerde bulunan insan betimlemeleri oldukça parlak bir ten rengi ve yeşilimsi şeffaf bir tona sahip olacak şekilde işlenmiştir. Freskler yoğun olarak giriş kapısının bulunduğu yönde kullanılmıştır. Buradaki en dikkat çeken kısım serafim adı verilen meleklere ait olan bezemelerdir. Serafim melekleri; İncil’de adı geçen koruyucu melekler grubunda yer alan ve üç çift kanatları bulunan göksel varlıklardır.

Günümüzde Üç Haçlı Kilisede herhangi bir koruma önlemi bulunmamaktadır. Bu nedenle kilise duvarlarının bazı bölümlerine insanlar tarafından zarar verilmiştir. Ancak kilisenin bütününe bakıldığında verilen zararların kilisenin küçük bir kısmını kapsadığı görülmektedir. Üç Haçlı Kilise, haftanın yedi günü ziyarete açıktır. Kiliseye giriş ücretlidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Korat, G. (2003). Taş Kapıdan Taçkapıya Kapadokya. İstanbul: Doğan Kitap; Serafim Melekleri, https://www.arkeolojikhaber.com/haber-serafim-serafin-18392/, (Erişim tarihi: 23.12.2020); Şen, B. (2019). Nevşehir Kapadokya Bölgesi’ndeki Çavuşin KöyüGüllüdere Vadisi Kiliselerinin Duvar Resimlerinde Mevcut Korunma Durum Tespiti ve Arkeometrik İncelemeler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü; Üç Haçlı Kilise, https://yoldaolmak.com/gulludere-kilisesi.html, (Erişim tarihi: 23.12.2020); Yıldız, S. (2009). Bizans Tarihi, Kültürü, Sanatı ve Anadolu’daki İzleri. Ankara: Detay Yayıncılık.