Mesleki Eğitim
Kavram Eğitim-Öğretim İnsan Kaynakları Yönetimi
-
2019
Birey, eğitim hayatı süresince aldığı teorik eğitim sonrası mesleki eğitim alarak iş yaşamına geçerken işgücü ihtiyacına cevap verecek gerekli bilgi ve beceri ile donatılmaktadır. Aldığı mesleki ağitim sonrası hazır hâle gelen birey çalışma hayatına girmektedir. Mesleki eğitim, sadece iş hayatında değil sosyal yaşamda bireylerin gelişmine ve sosyal hayatta faal olmalarına katkıda bulunacak beceriler edinmelerine destek olmaktadır. Mesleki eğitim; performans, verimlilik, rekabet gücü, araştırma ve inovasyon gibi organizasyonlar adına hayati önem taşıyan hallerde organizasyonların güç kazanmasını sağlamaktadır. Mesleki eğitim toplumu da ilgilendiren, büyük öneme sahip bir işleve de sahiptir. Toplumların refah düzeyinde ve ekonomik olarak gelişmesinde etkili olurken, yoksullukla mücadelede toplumlara katkı sağlamaktadır. Mesleki eğitim, bilgi ve istihdam imkanlarının yanında nitelikli işgücüne olan talebin de arttığı dünyada, insan nüfusunda meydana gelen değişimlerle birlikte önem kazanmaktadır. Mesleki eğitim, milli eğitim sistemi içinde çeşitli iş kolları ile beraber her türden mesleki eğitim hizmetinin planlama, araştırma, geliştirme, organizasyon, koordinasyon, yönetme, denetleme ve öğretme faaliyetlerinin tamamından oluşmaktadır.
Mesleki eğitim süreci üç boyutlu bir süreçten oluşmaktadır: Meslek, eğitim süreci ve eğitime tabi tutulacak olan bir birey. Bu durumda sadece işin boyutu ve eğitim konularının vurgulanıp bireyin göz ardı edilmesi mesleki eğitimden bahsederken bir eksiklik oluşturmaktadır. Çünkü mesleki eğitim süreci, bireyin büyümesi ve gelişiminde etkili olmaktadır. Eğitim süreci birey-meslek ikilisine uygun olarak belirli bir meslek alanında bireyin yetiştirilmesini sağlamaktadır. Böylece eğitim süreci kavramının üçüncü boyutu tamamlanmış olmaktadır. Nitekim mesleki eğitim, üç boyutlu bir bütünlüğe ulaştığında tam olarak eğitim olma özelliği kazanmaktadır. Bireyin hayatını idame ettirebilmesi için bir mesleğe ihtiyacı vardır. Birey, o mesleği icra edebilmesi için ihtiyacı olan bilgi, beceri ve uygulama ehliyetini kazanarak psikolojik, toplumsal, duygusal, ekonomik ve öznel açılardan kurallara uygun olarak gelişmektedir. Mesleki eğitim sürecinde birey, meslek ve eğitim eşit oranda bir araya gelmektedir. Böylece birey bilgi, beceri ve yetenek bakımından gelişmektedir.
XXI. yüzyılda sadece mesleki eğitim almak bir işkolunda başarı sağlama konusunda yeterli değildir. Bundan ziyade bireylerin edindikleri o bilgi ve beceriyi kullanarak, yeniliklere daha çabuk adapte olabilen, zamandan tasarruf edebilen, yaratıcı, özgüveni yüksek ve sorumluluk alabilen bireyler olması gerekmektedir. Teknoloji ve bilgi çağının gereklerinden dolayı bilgi her geçen gün büyümektedir. Bu nedenle bilgi edinmekten ziyade bilgi üretimi ve işlevsel bilginin öğrenilmesi önem arz etmektedir. Bu durum da doğal olarak mesleki eğitime verilmesi gereken önemi artırmaktadır. Bir toplumun en önemli ham meddesi olan ve mesleki eğitim almış olan bireyler, almayanlara oranla ekonomik dalgalanmalardan en düşük düzeyde etkilenmektedir. Çünkü mesleki eğitim, bireyin değişen ekonomik şartlara adapte olmasını kolaylaştıran ve bu gelişmelerden en üst düzeyde yarar görmesini sağlayan bir güvencedir. XXI. yüzyılda mesleki eğitimin en verimli şekilde eğitim verebilmesi için sahip olması gereken özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır:
- Geniş kapsamlı ve kolay erişilebilir bir sistemden oluşmalı,
- Sistemin içindeki programların nitelikleri, yüzyılın gerektirdiği şartlara uygun olarak iyileştirilmeli ve ayrıca bu programlar açık, esnek ve öğrenci merkezli olmalı,
- Hedefi, bireylerin donanımlı bir şekilde iş hayatına hazırlamasına yardım etmek olmalı,
- Diğer eğitim alanlarıyla işbirliği içerisinde olmalı,
- Yenilikten yana olmalı,
- Kapsam bakımından yaygın eğitim alanlarını içine almalı,
- Eğitime tabi tutulan bireyler her türden (kariyer platosu, kariyer şoku gibi) meydana gelebilecek kariyer değişikliklerine hazırlanmalı,
- Eğitim-öğretim teknoloji temelli olmalı ve sistem yeni teknolojik olanaklarla donatılmalı,
- Sistem içerisinde nitelikler geliştirilmeli ve standardın sağlanması için bir kalite-güvence sistemi oluşturulmalıdır.
Meslek standardının oluşması eğitimcilerin işini kolaylaştırmakta ve eğitim faaliyetinin amacına ulaşmasına katkı sağlamaktadır. Mesleki eğitim yeni yaklaşımlarla uyumlu hâle getirilirken dikkat edilmesi gereken hususlar da şu şekilde sıralanmaktadır:
- Programlar uluslararası ölçülere uygun bir şekilde hazırlanması,
- Sadece arzı dikkate alan bir mesleki eğitim sistemi değil, arz-talep dengesini de dikkate alan bir sistemin oluşturulması,
- Oluşturulan yeni sistemin ulusal yeterliliğe dayalı olarak oluşturulması,
- Işgücü piyasası esnekliği ve çalışanların hareketliliğinin sağlanması,
- Eğitim imkanının yaşam boyu olacak şekilde sağlanması,
- Verimlilik ve performansın arttırılması,
- Zorunlu eğitime geçişte gerek duyulan altyapının hazırlanması.
Mesleki eğitim bireye, teorik ve pratik açıdan bilgi ve becerisini geliştirebileceği bir ortam sunmaktadır. Temel amacı, çeşitli iş kollarında bireylerin istihdamını sağlayabilmek için onları nitelikli işgücü olarak eğitmek ve yetiştirmektir. Mesleki eğitim üç ana hedefi esas almaktadır:
- Bireyin ihtiyacı olan uygun mesleki öğrenme ortamını temin etmek,
- Bireyin ihtiyacı olan mesleki bilgi ve becerileri geliştirmek,
- İstenilen mesleki davranışları oluşturmak.
Bir ülke için kritik öneme sahip olan doğal kaynaklar ve insangücü, ülkenin gelişimini etkilemektedir. Ancak mevcut doğal kaynaklardan en yüksek verimi alabilmek için insan gücünün de bir o kadar iyi yetiştirilmesi gerekmektedir. Uygun koşullar sağlandığında da üretim ortaya çıkacaktır. Tüm bunların gerçekleşebilmesi için ihtiyaç duyulan şey, iyi planlanmış bir eğitimdir. Eğitim kalitesi düşük olan bir ülkenin, zengin doğal kaynaklara sahip olsa da gelişebilmesi söz konusu değildir. Bu örnek, insan yaşamında mesleki eğitimin ne denli önemli bir yeri olduğunun somut bir göstergesidir.
Referanslar
Aksu, M. ve Bucak, T. (2012). Mesleki Turizm Eğitimi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2): 7-18; Alkan, C., Doğan, H. ve Sezgin, İ. (2001). Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları (Birinci baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım; Altay, F. & Üstün, N. (2011). Mesleki Eğitim Sistemi. Konya Ticaret Odası Etüd-Araştırma Servisi Araştırma Raporu. Konya; Kenar, N. (2011). Meslek Eğitimi Özel Başvuru Alanı (TÜSİAD İşbirliği ile). Eğitimde İyi Örnekler Konferansı, İstanbul, 13; Öncüer, M. E. (2006). Avrupa Birliği Eğitim Politikasında Mesleki Turizm Eğitimi Yaklaşımı ve Türk Turizm Eğitimine Uygulanabilirliği (Yayınlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Üzümcü, T. ve Bayraktar, S. (2004). Türkiye’de Turizm Otel İşletmeciliği Alanında Eğitim Veren Yükseköğretim Kuruluşlarındaki Eğitimcilerin Turizm Mesleki Eğitiminin Etiksel Açıdan İncelenmesine Yönelik Bir Alan Araştırması, 3. Ulusal Bilgi, EkonomiYönetim Kongresi, Eskişehir: 79-89.