Manisa Mesir Macunu

Gastronomi Osmanlı Mutfağı Doğal ve Kültürel Miras Anadolu Mutfağı Yemek/Yiyecek

Manisa,2024

Mesir Macunu, Manisa kenti ile özdeşleşmiş ve her derde deva olarak bilinen geleneksel ve özel bir gıda ürünüdür. Tek özelliği her derde deva olması değil aynı zamanda Mesir Macunu'nun bulunmasının tarihsel arka planı ve ortaya çıkması ile ilgili anlatılan 500 yıllık hikaye ile gelenekler bu gıdayı oldukça önemli bir konuma getirmiştir. O dönemin Padişahı Yavuz Sultan Selim’in eşi, Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan Manisa’da bulunduğu zaman içerisinde hasta olur. Hiçbir hekimin hastalığa bir çare bulamaz. Hastalığına çare bulunamayan Sultan tarafından yaptırılan Sultan Camii Medresesi'nin başına getirilen Merkez Efendi’ye danışılır. Merkez Efendi bikri ve baharatların karışımından meydana gelen bir macun hazırlar ve kırk bir çeşit baharat karıştırılarak hazırlanan bu macunu yiyerek sağlığına kavuşan Hafsa Sultan hastalara verilmesini ister. Halktan gelen talebin artması üzerine, kâğıtlara sardırılan macunun kendi yaptırdığı Sultan Camii’nin kubbe ve minarelerinden halka saçılmasını buyurur. Her yıl 21 Mart gününde Manisa halkı Sultan Camii’nin önünde toplanır ve böylece Manisa Mesir Şenlikleri doğmuş olur. Mesir Macunu kırk bir çeşit baharatın karışımından yapılmaktadır. 

Mesir Macunu Yapımında Kullanılan 41 Çeşit Baharat: Tiryak ,Çörek Otu, Rezene, Kişniş, Zencefil, Dar-ı Fulfül,Safran, Limon Tuzu, Yenibahar, Hardal Tohumu, Sarı Halile ,İksir, Zerdeçal, Havlican, Sinameki, Ma-İ Leziz, Zulumba, Hıyarşembe, Şamlı veya Şaşlı, Meyan Balı, Anason, Kakule, Şeker, Portakal Kabuğu, Hindistan Cevizi, Ud-ül- Kahar, Karanfil, Ravend Kökü, Hindistan Çiçeği, Teke Mersini, Kebabe, Keten Tohumu, Çivit, Tarçın Çiçeği, Kimyon, Üzüm Çekirdeği, Çöpçini, Tarçın, Kırım Tartar, Zerdeçal, Çakşır Otu Kökü.

Ancak günümüzde bazı baharatların artık doğada bulunamamasından ötürü bunların yerine kullanılabilecek başka baharatlar kullanılmaya başlanmıştır.

Mesir macununun faydaları: Enerji verir, sindirimi kolaylaştırır, yorgunluğu giderir, iştah açıcı özelliği vardır. Halk arasındaki inanışa göre mesir macunu yiyen kişiyi o yıl hiçbir zehirli hayvan sokmayacağına inanılır. Nevruz ayında mesir macunu tüketen ağır hasta bir kişinin iyileşeceğine, evlilik çağına gelmiş kızların mesir macunu yediği yıl içinde evleneceğine inanılır.

Mesir macununun yapılış aşamaları;

  1. Su, şeker ve limon tozu karışımı kaynatılıp bakır kaplar alındıktan sonra bir gün
    boyunca dinlendirilmektedir.
  2. Dinlendirilen şerbet kırk bir çeşit harmanlanmış baharat karışımının üzerine dökülerek yoğurulmaktadır.
  3. Baharat karışımı şerbetin her yerine bulandıktan sonra çekme işlemine alınmaktadır. Çekme işleminin amacı; hem macunun her tarafına baharat karışımın ulaşmasını sağlamak hem de şeklinin verilmesi için önemlidir. Yazın ve kışın çekme işlemi süre bakımından farklılık göstermektedir. Bu farklılığın nedeni sıcaklık ile bağlantılıdır. Kışın çekme işlemi daha uzun süre yapılmaktayken, yazın kısa sürede çekme işlemi son bulmaktadır.
  4. Çekme işleminden sonra macunlar makas ile uzun şeritler halinde kesilmektedir.
  5. Kesilen macunlar elekler üzerine alınıp fazla baharatları elenmektedir.
  6. Paketleme bölümüne goetirilip renkli kağıtlar ile paketlenmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar

Güven, A. N. (2010). Mesir Macununun Antioksidan Aktivitesinin ve Reolojik Özelliklerinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü; Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Sitesi, http://www.manisakulturturizm.gov.tr, (Erişim tarihi: 03.06.2024); Manisa Rehberi, (2012). T.C. Manisa Valiliği; Manisa’yı Mesir’i Tanıtma ve Turizm Derneği Web Sitesi, https://www.manisaturizmdernegi.com/mesir/mesir-macunu/33, (Erişim tarihi: 29.05.2024); Yurdakul, A. (2009). Gastronomı̇k Bı̇r Değer ve Kültürel Mı̇ras Olarak Mesı̇r Macunu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi