Manisa

Yerleşim Merkezi

Anadolu’nun batısında, Ege Denizi’ne yakın, liman kentlerinin hinterlandının mühim bir sanayi, tarım ve turizm merkezi olarak öne çıkıyor. Eski adı Sipylos (Sipil) olan Manisa dağının kuzey eteğinde Gediz Nehri’nin geçtiği ovada Anadolu’yu Ege kıyılarıyla birleştiren yol üzerinde kurulan şehir; İzmir, Aydın, Denizli, Uşak, Kütahya ve Balıkesir illeri ile komşudur. Şehzadeler ve şifa kenti olarak anılan Manisa, 71 metrelik rakımıyla 17 ilçesinde yaşayan 1,4 milyon kişiyi 1.345.830 hektarlık yüzölçümünde barındırıyor. Bu yeşil toprakların yüzde 38’i tarım alanıdır, bir o kadarı da ormanlıktır. Destinasyon olarak kara ve demiryolu imkânına sahip olmasının ve avantajlarını kullanmasının yanı sıra İzmir limanı ve Adnan Menderes Havaalanı olanaklarından da yararlanıyor.

Şehrin ülke ekonomisine katkısı yüzde 35 tarım, yüzde 30 sanayi faaliyetlerinden elde ediliyor. Manisa, ülke ekonomisinde ihracatın ithalatı karşılama oranı bakımından ilk sırada, sosyo-ekonomik gelişmişlik bakımından 23. sıradadır. İlin güneş, odun, kömür, jeotermal, su ve rüzgâr enerjisi bakımından zengin olduğu biliniyor. Dünya ihracatının yüzde 50’si ile en fazla kuru üzüm ihraç eden ülke olan Türkiye’de; MÖ 2000 yıllarından beri yapılan çekirdeksiz kuru üzüm imalatı ile ihracatının yüzde 80’i Manisa’dan gerçekleştiriliyor. Bu da Manisa’nın yıllık ortalaması 17ºC olan ve yaz aylarında 45ºC’lere çıkan sıcaklığı ile ilişkilendiriliyor.

Son yıllarda Manisa Organize Sanayi Bölgesi yatırımcıların ilgi odağı durumdadır. Bunun nedeni Financial Times grubu yayını FDI Magazine tarafından düzenlenen European Cities/Regions of the Future 2004 yarışmasında Manisa’nın iki yüz kent arasında yabancı yatırımcılar için en uygun yatırım kenti kategorisinde birinci olmasıdır. Bu da yabancı yatırımcıların gözünde şehrin çekiciliğini arttırarak turizm ve girişimcilik fırsatlarına yansıyor. Eko turizm, sağlık, inanç ve kültür turizmi gibi farklı turizm ürünlerini görmek isteyenlere coğrafi konumu nedeniyle çok uzun yıllardır ev sahipliği yapan Manisa’ya turistlerin ilgisi her geçen gün artıyor.

Manisa ili genelinde 819 sivil mimari yapı, 252 dinsel ve kültürel yapı, 246 endüstriyel yapı, 69 idari ve 29 askeri yapı, 106 doğal anıt olmak üzere toplam 1.521 tek yapı örneği ile 184’ü arkeolojik, sekizi doğal, sekizi kentsel, altısı tarihi olmak üzere 206 sit alanı taşınmaz kültür varlığı bulunuyor. İç turist pazarının hâkim olduğu destinasyonda bakanlık verilerine göre, 2019 yılında yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı yaklaşık 400 bin, tesise geliş sayısı 303 bin, geceleme sayısı 682 bin olarak belirlendi. 2019 yılının Ekim ayı itibarıyla toplam 27 işletme belgeli konaklama tesisi, 1.515 oda ve 3.053 yatak kapasitesine sahiptir. Yatırım belgesine sahip beş konaklama tesisi ise toplam 622 odalı ve 1.243 yatak kapasitelidir. Manisa’da biri C grubu, diğerleri A grubu olmak üzere toplam 53 seyahat acentası faaliyet gösteriyor.

Şehrin ziyaret edilmesi için en ilginç neden ilk paranın Manisa’da basılmış olmasıdır. Antik çağda Lidyalılar ilk parayı basan, devlet güvencesine alan kavim olarak Salihli Sardes’te, Bintepeler adıyla bilinen anıt mezar sahasında yaşadılar. Bir diğer dikkat çekici unsur, yaklaşık 26 bin yıl öncesine ait, Salihli Sindel Köyü’nde bulunan paleolitik çağ (yontma taş devri) fosil ayak izleridir. Bunun yanı sıra Kırkağaç Yortan Köyü’nde bulunan mezarlar ise farklı bir mezar kültürü olan Tunç Devri'ne aittir.

Manisa, İzmir’den gelirken Süreyya Piknik Alanı ve Kuvayı Milliye Anıtı ile “hoş geldiniz” derken, öncelikle kamp meraklıları ve doğaseverlere kapılarını açıyor. Çünkü Manisa merkezi Sipil Dağı’nın eteğine kurulu olmakla birlikte, Yunt Dağı ve Boz Dağ’ının doğa ve kış turizmi olanakları ile çevrilidir. Bu dağlarda pek çok medeniyete ev sahipliği yapan Manisa’da anlatılan mitolojik hikâyelerin en eskisi Kybele ve en ünlüsü Niobe’ye aittir. Mitolojik olarak pek çok zenginliği olan, ismi Magnesia’dan gelen tarihi şehir, 1313’te Saruhan Bey’in fethine kadar Sipil’in eteğinde, XIII. yüzyıl başlarında Bizanslılar tarafından inşa edilen Manisa Kalesi’nde yerleşikti. Osmanlı döneminde şehir merkezi Gediz Nehri’nden Sipil eteklerine kadar bir bölgeye indirildi. Merkezi gezmeye Kitap Saray’daki El Yazması Eserler Müzesi ile başlanabiliyor. Oradan Arkeoloji Müzesi ile binlerce yıl öncesine gidilerek Mevlevihane ile tasavvufa uzanılıyor. İki saatlik mesafede olan görülmeye değer yerler, merkezde; Kybele, Niobe, Aigai, Manisa ve Yoğurtçu Kalesi, Akhisar’da; Thyatira, Salihli’de; Sardes, Bintepeler, Alaşehir’de; Philadelphia ve Kula’da Peribacaları ve Yanık Ülke’ye doğru günübirlik bir tur ile tamamlanmaktadır.

Manisa il merkezinde ilk şifa durağı tarihindeki ilk İslami eserlerden olan Saruhan Bey Türbesi ve Ulu Camii’dir. 1378 yılında külliye olarak inşa edilen ve her yıl binlerce turistin ziyaret ettiği bu caminin önündeki tarihi çeşmeden akan Manisa’nın doğal kaynak suyunun şifalı olduğu söyleniyor. Hemen bu camiden aşağıya inildiğinde Mimar Sinan’ın son eseri olan Muradiye Camii ve Sultan Camii karşılıklı olarak ziyaret edilebiliyor. Manisa’ya şehzadeler kenti denmesine neden olan manevi zenginlikler; şehzadelere eğitim veren müderrislerin türbeleri, sultanların yaptırdığı cami ve medreseler, köprü, kemer, çeşme, han ve hamamlardır. Bu İslami eserlerin yanı sıra Hristiyanlık ve Musevilik açısından sahip olduğu eserler de Manisa’ya gelen inanç turizmi ziyaretçileri için önem arz ediyor. İncil’de geçen, Hristiyanlar açısından büyük önemi olan Yedi Kiliseler’den üçü (Sardes, Thyateira ve Philadelphia) ve Musevilik’e ait en eski yerlerden biri olan Sardes Sinagogu Manisa il sınırları içindedir.

UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükümetler Arası Komitesi’nin 3-7 Aralık 2012 tarihleri arasında Paris’te yapılan yedinci toplantısının 6 Aralık gününde yapılan oturumunda Mesir Macunu Festivali’nin İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne kaydedilmesi oybirliği ile kararlaştırıldı. 41 çeşit baharat ile hazırlanan şifalı mesir macunu, Yavuz Sultan Selim’in eşi, Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi olan Ayşe Hafsa Sultan’ın şifa bulması için Merkez Efendi tarafından yaptırıldı. 1522 yılından bu yana halen binlerce kişinin katıldığı bu ünlü festival ile Sultan Camii külliyelerinden halka saçılıyor. Manisa için en önemli kültürel miras unsuru ve turizm etkinliği olan bu festival yaklaşık beş asırlık kadim bir etkinliktir. Nevruz günü dualarla karılan mesir macunu, her yıl baharın ilk günlerinde halka saçılıyor. Manisa’nın en uygun ziyaret zamanı bu festivalin düzenlendiği tarihlerdir.

Yeşilin, tazeliğin ve bereketin bir arada kutlandığı festivaller merkezde Mesir Festivali ile başlıyor. Bu mutluluk Hıdrellez Şenlikleri ile büyüyerek, Kırkağaç’ta Çam-Mesire Panayırı oluyor, Akhisar’da Çağlak Festivali’ne dönüşüyor. Salihli’de Şiir İkindileri, Soma’da Kara Elmas Kültür ve Sanat Festivali, Gölmarmara’da Kavun Karpuz Festivali ile devam ederek Turgutlu, Sarıgöl ve Ahmetli’de Bağbozumu Şöleni, Demirci ve Selendi’de Kurtuluş Şenlikleri ve Cirit Festivali ile 08. 09. Manisa’nın kurtuluşuna kadar tüm yaz sürüp gidiyor. Sağlık turizmine yönelik şifalı termal kaynakları ile de ünlü olan Manisa, ziyaretçilerini en çok termal tesislerde ağırlıyor. Bu termaller Kurşunlu, Urganlı, Emir, Saraycık, Hisar, Menteşe, Alaşehir Kaplıcaları’nda zihinsel ve bedensel yorgunlukların yanında romatizma, cilt, siyatik, mide ve bağırsak rahatsızlıklarının giderilmesinde banyo olarak kullanılıyor.

Yararlanılan Kaynaklar

Manisa Belediyesi (2019). Tarihçe, http://manisa.bel.tr/, (Erişim tarihi: 02.12.2019); Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019a). Tarihiyle Manisa (Manisa Tanıtım Videosu), https://youtu.be/MAmEHahCZSw, (Erişim tarihi: 02.12.2019); Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019b). Manisa, https://manisa.ktb.gov.tr/TR-73006/turizm-aktiviteleri.html, (Erişim tarihi: 02.12.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Emecen, F. (2007). Tarihin İçinde Manisa. Manisa: Emek Matbaacılık; Manisa Valiliği (2007). Manisa Özel Yayını. Manisa: Ege Ofset; Manisa’yı Tanıtma ve Turizm Derneği Yayını (2005). Manisa. İzmir: Ad Rh+ Tanıtım Ajansı; Marka Şehir Manisa (2013). Dev Öğrencinin Turizm El Kitabı. İzmir: Neşe Ofset.