400 yılı aşkın süregelen Manisa Mesir Macunu Festivali, 2012 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirası’nın Temsili Listesi’ne Türkiye adına kaydettirildi. 1539 yılından beri devam eden Mesir Macunu Festivali etkinliği, 1925 yılında dönemin valisi Müştak Lütfi Bey tarafından saltanat bakiyesi olduğu gerekçesiyle yasaklandı, 1952 yılında hükümetin izniyle tekrar kutlanmaya başlandı. Bu köklü etkinliğe konu olan mesir, 41 çeşit baharat ve bitkiden oluşan şifalı olduğuna inanılan bir çeşit macundur. Mesirin ortaya çıkış noktasıyla ilgili bazı kaynaklarda farklı görüşler olsa da, yerel halk tarafından kabul gören inanışa göre, Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’in eşi, Kanuni Sultan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan Manisa’da hastalanır. O dönem Sultan Camii Medresesi’nin başında olan Merkez Efendi 41 bitki ve baharattan oluşan mesir macununu hazırlar. Hafsa Sultan mesir macunu ile şifa bulur. Bu şifalı karışımın Nevruz günü halka dağıtılmasını emreder ve o tarihten itibaren mesir, her yıl Külliye’nin kubbelerinden halka saçılır. Günümüzde hala her derde deva olarak görülen bu karışım, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretli ürün olarak tescil oldu.

Etkinlik, Nevruz’da dualarla mesir karımı ile başlamakta, takiben çeşitli kutlamalarla devam etmekte, son günü ise mesir saçımı yapılmaktadır. Özellikle son yıllarda, 21 Mart mesir karımının ardından, kutlamalara nisan ayında devam edilmeye başlandı. Nisan ayında açılış ve kortej yürüyüşlerinin ardından, halk konserleri, yemek yarışmaları, paneller, sergiler, tiyatro gösterileri, halk oyunları vb. sosyal ve kültürel faaliyetler düzenlenmektedir. Etkinliğin gerçekleştirildiği hafta cuma günü Hafsa Sultan, Merkez Efendi ve mesire emeği geçenlerin ruhlarına dualar okunmaktadır. Festivalin son günü ise, Hafsa Sultan’ın Merkez Efendi’ye berat vermesinin temsili bir canlandırması yapılarak, Sultan Camii’nin kubbe ve minarelerinden halka mesir saçımı yapılmaktadır. Canlandırma, çoğu zaman tiyatro sanatçıları tarafından dönemin kıyafetleri ile gerçekleştirilmektedir. Gerçekleşen tüm etkinlikler, Manisa Valiliği, Manisa Belediye Başkanlığı ve Manisa’yı Mesir’i Tanıtma ve Turizm Derneği tarafından organize edilmektedir. Festival, hem sağlık hem de inanç turizmi açısından önemli bir turistik çekiciliktir.

Türkiye’nin en köklü festivallerinden biri olan Mesir Macunu Festivali, hem kültürel mirası yaşatmak hem de turizme katkı sağlamak amacıyla her yıl düzenlenmektedir. 

Manisa ilinde Sultan Camii’nin kubbelerinden atılan mesir macunu, 485 yıldır devam eden ve tarihsel hikâyeye sahip olan bir gelenektir. Mesir macunu, Kanuni Sultan Süleyman’ın validesi Hafsa Sultan’ın hastalığına deva olması için yapılmıştır. Dönemin hekimi Merkez Efendi tarafından içerisine karabiber, tarçın, karanfil, anason, zencefil, safran, meyan balı, üzüm çekirdeği, melisa otu gibi toplamda 41 çeşit baharat ve bitki konularak harmanlanmıştır. Bu macun sayesinde Hafsa Sultan’ın hastalığına çare bulunmuştur. Hafsa Sultan’ın sağlığına kavuşmasını sağlayan mesir macunu o dönemde Sultan Camii’nin kubbelerinden saçılmış ve halkında faydalanması sağlanmıştır. Günümüzde de Mesir Macunu Festivali Nevruz haftasında (21-24 Mart) yani baharın başladığı kabul edilen tarihte karılmaktadır. Festival 21 Mart’ta mesir karılmasıyla başlasa da, kutlamalar nisan ayında farklı günlerde yapılabilmektedir. Katılımı arttırmak amacıyla festival, pazar günlerine denk getirilmektedir. Renkli, küçük kağıtların içerisine konan mesir macunu Sultan Camii’nin kubbelerinden halkla buluşturulmaktadır. Bu sayede doğanın canlanışı, baharın uyanışı, bereket ve bolluğun başlaması da kutlanmaktadır. 

Bulunduğumuz dönemde festivaller esnasında birçok kültürel ve sportif etkinlikler oluşturulur, Mesir Sanayi Fuarı’nın açılmasıyla Manisa ilinin ekonomik ve sosyal hayatına hareketlilik kazandırılmaktadır. Her yıl mutlaka festivalin gerçekleşmesine yakın olan Cuma gününde mesir macununun yapılmasında emeği olanlara, Hafsa Sultan ve Merkez Efendi gibi önemli kişilerin ruhuna mevlit okunmaktadır. Ayrıca festivalde mesir karılması ve dağıtılması, geleneksel kortej yürüyüşü, konserler, tiyatro, halk oyunları, çocuklar için eğlenceli birçok aktivite düzenlenmektedir. Festival Türkiye’nin her bölgesinden katılımcıyı bir araya getirmektedir. Festivale katılan yerli ve yabancılar için birçok hazırlık yapılmaktadır ve Türkiye’nin misafirperverlik geleneğinin bir yansıması olarak, mesir macunu yabancı ziyaretçilere ve komşu illere dağıtılmasına dikkat edilir. Bu durum yerel toplumda dayanışma hissini güçlendirmektedir.

Manisa Mesir Macunu Festivali, 2012 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Temsili Listesine eklenmiştir. Ayrıca mesir macunu coğrafi işaretli ürün olarak 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu dahilinde 11.11.2013 tarihinden başlayarak koruma altına alınmak üzere 21.03.2018’de Manisa’yı Mesir’i Tanıtma ve Turizm Derneği tarafından resmî olarak belgelendirilmiştir.