Çoğu kez iyi anılarla kurulan bağlantılar sayesinde stresi alan gıdalar anlamına gelen “konfor gıda” (comfort food) kavramı, 1950’li yıllardan itibaren kullanılan, XX. yüzyılın sonları ve XXI. yüzyılla birlikte yazın alanında kullanımı artan bir kavramdır. Kullanımındaki bu artışla birlikte sözlüklerde de yer bulan kavram Oxford Sözlüğü’nde (1997); yenildiğinde rahatlama veya teselli sağlar; bu nedenle, çocukluğunuzla veya evde yemek pişirmeyle ilişkili herhangi bir yiyecek (sıklıkla yüksek şeker veya karbonhidrat içeriği olan) şeklinde tanımlanır. Merriam-Webster's da “konfor gıda; genellikle nostaljik ya da duygusal bir çekiciliği olan geleneksel tarz gıdalar” şeklinde tanımlanır. Konfor gıdalar; stres, üzüntü, depresyon gibi negatif duygu durumunda iyi hissetmek ya da mutluluk, başarı gibi pozitif duygu durumunda bireylerin kendilerini ödüllendirmek için tükettikleri gıdalar olarak tanımlanabilir.

Tarih boyunca ve kültürlere göre kimi yiyeceğin konfor sağladığı tartışıla gelir. Ancak konfor gıdaların gündelik hayatın bir parçası haline gelmeye başlaması ve yazın alanında daha sık yer alması 1990’lı yıllarda başlar. Konuya ilişkin yayınların birçoğunda modern dünyada günlük yaşama eşlik eden stres, psikolojik rahatsızlıklar ve kişisel kaygılarla birlikte, kişilerin konfor gıdalara eğilimlerinin arttığı yönünde önemli açıklamalar bulunur. Bu durumu fırsat olarak gören restoranların günlük menülerinde konfor gıdaların sayısı artarken birçok yemek kitabı yalnızca konfor gıdalar için tariflere yer verir. Kavram, giderek popüler dergilerde, televizyon ve edebiyatta alanında da yer bulmaktadır.

Konfor gıdalara ilişkin ilginin artmasıyla birlikte bilimsel çalışmalarda artar. Kimi araştırmacılar, ruh haliyle ilgili fiziksel veya psikolojik yönler ile belirli gıdaların tüketimi, özellikle de karbonhidratlar (hem şeker hem nişasta) ve yağ bakımından yüksek olan gıdalar arasındaki bağlantılar olduğunu gösterir. Bu araştırmadan elde edilen en kesin ve yaygın kanıtlar, yüksek karbonhidratlı gıdaların beyinde serotonin seviyesini artıran ve daha iyi bir ruh hali ile sonuçlanan triptofanı arttırdığı yönündedir. Yiyecek ve ruh hali arasındaki bağın başka bir olası biyolojik açıklaması, iyi tadı olan yiyeceklerin endojen opioidlerin salınımını teşvik edebileceğini ve böylece kişinin ruh halini değiştirebileceğini savunur. Bu fiziksel ve psikolojik gözlemler, bireylerin konfor sağlamak için yedikleri gıdaların bazılarının açıklanmasına yardımcı olabilir, ancak kesinlikle yedikleri ve içtikleri her şeyin benzer etkiler yarattığını söylemek mümkün değildir. Ayrıca, bireyler ve gruplar arasındaki yiyecek seçimlerinin çeşitliliğini veya insanların neden bazı yiyecekleri seçtiklerini, birinin terci ettiğinin neden başkalarına konfor sağlamayacağını açıklamıyorlar. Çünkü konfor gıdalar kültüre, bölgeye ve cinsiyete göre değişir.

Hem popüler basında hem de akademik basında konfor gıdalara yapılan çoğu yazının vurgulanması, konfor gıdaların tüketimini teşvik eden kişisel sıkıntı kaynakları üzerinedir. Konfor gıdalar, bireylerin yaşamlarında farklı koşullar altında tüketilir. Hem sosyal hem de psikolojik araştırmalar, insanlar kendilerini üzgün ya da yalnız hissettiğinde, belirli yiyecekleri tüketme olasılıklarının daha yüksek olabildiğini gösterir. Ek olarak, araştırmacılar, kişilerin “stresli” olduklarında, özellikle stresli bir durumdan geçmeye teşvik edilmeye ihtiyaç duyduklarında veya başardıkları bir şey için ödüllendirilmek istediklerinde, kendilerini rahat hissederler.

Konfor gıdalar toplumsal belirsizlik ve kriz dönemlerinde daha fazla tüketilir. Örneğin, 11 Eylül 2001 yılındaki Dünya Ticaret Merkezi’ne yapılan terörist saldırının hemen ardından, ABD’deki restoran yöneticileri, çorba, patates püresi, pudingler ve makarna ve peynir gibi konfor gıdaların satışının arttığını belirtmişlerdir. Bu tür araştırma sonuçları, konfor gıda kavramının tarihin belirli bir döneminde neden bu kadar önemli hale geldiğini açıklamaya yardımcı olabilir. Günümüzde toplum koşulları çoğu zaman bireylerin kontrollerinin ötesinde olan stres kaynaklarıyla iç içe olmalarına yol açmaktadır. Diğer taraftan günümüzdeki önemli bir gelişme de giderek daha fazla tüketim odaklı bir yaşam biçimine yönelmiş olmasıdır. Bu değişime bağlı olarak artık bireyler tükettikleriyle tanımlanmaya başlanmıştır. Belirli yiyeceklerin konfor için tüketimi, bireylerin kontrolü elinde tutabileceği temel yollardan biri olabilir. Bu nedenle, konfor gıdalar tüketmek, hayatında birşeyler kontrolden çıktığında kendini kontrol etmenin bir yolu olabilir. En genel şekliyle konfor gıdalar tüketmek, daha güvenli ve daha mutlu zamanlarla ilişkili duyguları uyandırarak sorunlu zamanlarda bireylere güvenlik hissi vermektedir.

Ruhun gıdası, moral veren, huzur veren, rahatlatan ya da favori gıda diyebileceğimiz konfor gıda tüketici tercihini etkileyen faktörlerden psikoloji faktörü kapsamında yer alan bir kavramdır. Bu kavram için alan yazında birden çok tanım bulunmakta olup ortak görüş tüketimden sonra psikolojik ve duygusal rahatlık sağlayan, iyi hissettiren özelliğe sahip olmasıdır. Konfor gıda (comfort food) ilk Amerikan yerli dilinde kullanıldığı ve ilk basılı yayının Des Moines Register isimli gazetede 06. 11. 1966 yılında yer alan Psychological Problems Play a Part in Obesity isimli makale olduğu düşünülmektedir.

Bu kavram için yalnızlık, sıkıntı ve stres altındayken tüketilen gıdadır ya da “Nostalji özelliği taşıyan, kimi bireyler tarafından anne yemeği olarak da nitelendirilebilen, geçmişin olumlu hatıralarını, aşinalık ve güven duygularını kişiye yaşatan ev yemekleri ya da çocuklukla ilişkili gıdalar ya da anne yemeğidir” ya da ödül gıdadır gibi ruhsal durumu geliştirdiğini iddia eden görüşler olduğu gibi suçluluk duygusu uyandıran yüksek kalorili gıdadır ya da bunların hiçbiri değil sadece bir mitdir diyenler de bulunmaktadır.

Yapılan araştırmalara göre, konfor gıda tüketilme nedeni ve tüketilen yiyecek ve içecek çeşidinin kişinin milliyet, cinsiyet, yaş, sahip olduğu kültür, yaşadığı ortam ve koşullar ile kişinin duygu durumu gibi birçok faktöre bağlıdır. Genellikle kadınların çikolata, şeker ve tatlı çeşitleri gibi karbonhidratlı; erkeklerin et ürünleri gibi proteinli; gençlerin yağlı soslu atıştırmalıklar gibi yüksek kalorili gıdaları; yaşlıların ise tencere yemekleri, çorba ve meyve-sebzeyi konfor gıda olarak tükettikleri bildirilmektedir. Aynı zamanda bireylerin tercih ettikleri konfor gıdaların kültürlere göre de farklılık gösterdiği bilinmektedir. Örneğin; bazı milletler meyve ve sebze gibi düşük kalorili gıdaları tercih ederken, bazıları çok yüksek kalorili çikolata ve tatlı gıdaları ya da yöreye özgü tavuk suyuna çorba, erişte, humus, salata, köfte gibi kendi kültürlerine ait geleneksel bir yemeği konfor gıda olarak tercih eder. Stres gibi negatif duygu durumunda tüketilen konfor gıdaların daha çok şekerleme, çikolata, kek, kurabiye, dondurma ve patates cips gibi karbonhidratlı ve yağlı gıdalar olduğu; pozitif duygu durumunda ise et ürünleri gibi protein ağırlıklı gıdalar olduğu tespit edilen bilgilerdendir. Konfor gıda tüketiminden sonra gelen rahatlığın, duygusal ilişkiler ile konfor gıda arasındaki bağdan kaynaklandığını savunanlar, ev özlemi çeken kişilerin kendi memleketinden getirilmiş, geçmişi ve aileyi anımsatan gıda ürünlerini tükettiklerini ve bu bireylerin konfor gıda tüketmesi ile yalnızlık ve aidiyet tehdidi sonucu ortaya çıkan olumsuz etkiyi azalttığını belirtmişlerdir.