Okuma anlamına gelen “kıraat” ile ev anlamını karşılayan “hane” sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşan “kıraathane” sözcüğü TDK Güncel Türkçe Sözlük’te “Müşterilerinin okumaları için gazete, dergi ve kitap bulunduran geniş, temiz ve iyi döşenmiş kahvehane” şeklinde açıklanmaktadır. Kıraathanelerin kökeni Osmanlı’nın XVI. yüzyıl ortasına denk düşer. Daha sonra Viyana Kuşatması sonrası Avrupa ülkelerinde kahvehanenin karşılığı olan kafeler açılır. Viyana Kuşatması’ndan dönen Yeniçeri birliklerinin geride bıraktığı kahve çekirdekleri aracılığıyla ilk kafelerin açılması arasında ilişki kurulur. Matbaanın Osmanlı’ya gelmesi, Batılılaşma faaliyetlerinin hızlanması, ilk resmî ve özel gazetelerin basılmasının ardından yayıncılıkta kaydedilen ilerleme kahvehanelerin zamanla kıraathaneye evrilmesinin yolunu açmıştır. Günlük gazetelerin okunması ve kitaplığın bulunması açısından kıraathaneler sosyalleşmenin yanı sıra önemli kültürel duraklara dönüşmüştür. Bu bağlamda değerlendirildiğinde özellikle 1940’lı yılların Beyoğlu’nda bulunan mekânların Türk edebiyatının gelişiminde oynadığı rolü Sabahattin Kudret Aksal; o dönemde genç edebiyatçılar için Beyoğlu’nun tanışma ve buluşma mekânı olduğunu, alışveriş mağazalarının sonraki dönemler kadar yer işgal etmediğini, birçok sanatçının uğrak yeri olduğu bilgisini Sait Faik Abasıyanık’la ilgili

Kıraathane kültürünün çağdaş yaklaşımla yeniden şekillendirilmesi bağlamında İstanbul Beyoğlu Asmalı Mescid Mahallesi, Yemenici Abdüllatif Sokak, 1 numarada Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi 1 Ekim 2018 saat 19.00’da açılışını gerçekleştirdi. Kurumun açılışına ve çalışmalarına verdiği destekten dolayı genel ağ adreslerinde “İstanbul Edebiyat Evi'ne desteklerinden dolayı Norveç Krallığı Ankara Büyükelçiliği, The Reva & David Logan Foundation'a ve Chrest Vakfı'na teşekkür ederiz.” bilgisi yer alıyor.

Dört mevsimi üç aylık periyotlara bölerek sezonluk programlarla hareket eden Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi’nde sergiler, sanattan felsefeye ve bilime kadar geniş yelpazeyi kapsayan konuşma programları, günlük ve periyodik atölyeler, şiir dinletileri, kitap stüdyosu ve kulüpleri, kitap sohbetleri, yazar-okur buluşması ve imza günleri, film gösterimleri, okuma tiyatroları, genç okurlar ve yazarları kapsayan etkinlikler, cumartesi günlerinde düzenlenen çocuklarla okuma saatleri gerçekleştiriliyor. “Evdeki Misafir” adlı çalışmaları farklı bölgelerden gelen yazarların Kıraathane’de yatılı kalmasını sağlayan imkânı sunuyor. Bu misafirlerle okur-dinleyici-katılımcı etkinlikleri düzenleniyor. Çevrimiçi platform özelliği taşıyan K24’ün yazar ve editörlerinin katıldığı “Tatlı Perşembe” buluşmaları gerçekleştirilerek yayın dünyasındaki yeni konular ve yaklaşımlar değerlendiriliyor. Bu yönüyle K24 platformuyla bağı bulunuyor. Her yıl belirlenen günlerde bağımsız yayıncıların ve yayınevlerinin katıldığı alternatif kitap fuarı da Kıraathane’nin sunduğu imkânlar arasında yer alıyor.

Kıraathane’nin yer aldığı çok odalı ve katlı bina bir kültür merkezi olma özelliğini bünyesinde barındırmakla birlikte edebiyat, düşün ve sanat dünyasının buluşma ve kolektif üretimlere imza atma yeri hâline gelmesi yönüyle önemli bir odak teşkil ediyor. Ayrıca Kıraathane’nin kafeterya hizmeti de sunması sosyal açıdan buluşma mekânı olma rolünü taşıyıp kentin turizm potansiyeline katkı sağlamaktadır. Sahip olduğu imkân ve okur-yazar/sanatçı kitlesine/ağına sağladığı faydalardan hareketle Beyoğlu’nun edebiyat ve sanat dünyasındaki yerini yeniden canlandırmada Kıraathane İstanbul Edebiyat Evi semti ziyaret edenlerin uğrayabileceği bir kültür durağı olarak değerlendirilebilir.

Bu bağlamda değerlendirildiğinde özellikle 1940’lı yılların Beyoğlu’nda bulunan mekânların Türk edebiyatının gelişiminde oynadığı rolü Sabahattin Kudret Aksal; o dönemde genç edebiyatçılar için Beyoğlu’nun tanışma ve buluşma mekânı olduğunu, alışveriş mağazalarının sonraki dönemler kadar yer işgal etmediğini, birçok sanatçının uğrak yeri olduğu bilgisini Sait Faik Abasıyanık’la ilgili yazısında aktarıyor.