Edebiyat turizminin temeli, yazarların hayatlarının bir kısmını geçirmeleri nedeniyle yazarla ilişkilendirilen mekânlara ve destinasyonlara ya da yazarın edebi eserlerine konu olan alanlara yapılan ziyaretlere dayanmaktadır. Bir özel ilgi turizmi olarak kültür turizmi kapsamında yer alan edebiyat turizmi, kültür ile bağlantılı birçok turizm çeşidiyle yakından ilişkilidir. Örneğin; yazarlarla bağlantılı gerçek mekânlar, aynı zamanda destinasyonlar için kültürel miras değerleridir ve kültürel miras turizmi için önemli çekicilik unsurları arasında yer almaktadır. Yazarların mezarlarına yapılan ziyaretler, kültür turizminin bir başka çeşidi olan hüzün turizmi ile edebiyat turizmi ilişkisini göstermektedir. Dünyanın pek çok bölgesinde giderek artan sayıda düzenlenen etkinlikleri ifade eden edebiyat festivalleri de edebiyat turizminin önemli bir ürünü olarak kabul görmektedir. Bu festivaller, edebiyat turizmi ile etkinlik turizmi arasındaki yakın ilişkiyi ortaya koymaktadır. Edebiyat turizminin ilişkili olduğu bir diğer alan da medya olup birçok akademik çalışmada edebiyat turizmi, medyayla ilgili turizm kategorisinde film ve televizyon turizmi ile birlikte incelenmektedir.

Edebiyat turizminin sekiz farklı alt çeşidi bulunmaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalar arasında en çok kabul gören, Butler’in 1986 yılında edebiyat turizmini dört alt türe ayırdığı sınıflandırmadır. Daha sonra yapılan çalışmalar, edebiyat turizmini bu sınıflandırmayı baz alarak değerlendirmiş ya da yeni kategoriler ekleyerek edebiyat turizminin kapsamını genişletti. Butler’in yaptığı sınıflandırmada edebiyat turizmi; gerçek mekânlara yapılan ziyaretler, kurgusal mekânlara yapılan ziyaretler, edebi figürleri barındıran destinasyonlara yapılan seyahatler, bir yazarın ya da edebi eserin popülaritesine dayanan destinasyonlara yapılan seyahatler şeklinde dört türe ayrılmaktadır. Sonraki yıllarda yapılan çalışmalarda gezi yazarlığı, film kaynaklı edebiyat turizmi, edebiyat festivalleri ve kitapçı turizmi türleri de eklenerek sekiz farklı edebiyat turizmi türü meydana geldi.

Edebiyat turizmi türleri Türkiye açısından değerlendirildiğinde edebiyat turizminin ilk türü olan yazarla bağlantılı gerçek mekânlar kategorisinde birçok çekicilik unsurunun olduğu görülmektedir. Bu alanda en çok çekicilik unsurunu İstanbul barındırmaktadır. Bunlar arasında Aşiyan Müzesi, Sait Faik Abasıyanık Müzesi, Hüseyin Rahmi Gürpınar Müzesi, Orhan Kemal Müzesi, Kemal Tahir Müze Evi, Yahya Kemal Müzesi, Haldun Taner Müze Evi yer almaktadır. Türkiye’de bu alandaki diğer çekicilikler arasında Necati Cumalı Anı ve Kültür Evi (İzmir), Mehmet Akif Ersoy Evi (Ankara), Namık Kemal Evi (Tekirdağ), Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi (Diyarbakır), Ziya Gökalp Müzesi (Diyarbakır), Rıfat Ilgaz Kültür ve Sanat Evi (Kastamonu) ve Cemil Meriç Müzesi (Hatay) sayılmaktadır. Ayrıca Balıkesir’de Sabahattin Ali ve Ömer Seyfettin için benzer statüde müze evlerin proje süreci devam etmektedir.

Bununla birlikte, gerçek mekânlara yapılan seyahatler kategorisinde geçmişte birçok önemli edebiyat ustasının mahkûm edildiği ve günümüzde müze statüsünde hizmet vererek edebiyat turizmi ile hüzün turizmi ilişkisini ortaya koyan Sinop Cezaevi Müzesi ve Ulucanlar Cezaevi Müzesi de önemli edebiyat turizmi çekiciliklerindendir. Kurgusal mekânlara yapılan seyahatler kategorisinde ise en dikkat çekici örnek İstanbul’da bulunan Masumiyet Müzesi’dir. Orhan Pamuk tarafından en başından beri romanla eş zamanlı olarak düşünülüp bu düşünceye göre kurgulanan Masumiyet Müzesi 2012 yılında açıldı. Müze, 2014 yılında Avrupa Müze Forumu tarafından Yılın Avrupa Müzesi Ödülü'ne layık görüldü. Edebiyat festivalleri açısından bakıldığında Türkiye’de de bu festivallerin sayı ve kapsam yönünden her geçen yıl artış gösterdiğini söylemek mümkündür. Türkiye’de bu alandaki başlıca festivaller arasında Orhan Kemal Edebiyat Festivali, İstanbul Tanpınar Edebiyat Festivali, Uluslararası İstanbul Şiir ve Edebiyat Festivali, İzmir Uluslararası Edebiyat Festivali, Kara Hafta Polisiye Festivali sayılabilir.

Edebiyat turizminde hem edebi mekânlar hem de edebi figürlere sahip destinasyonlar için bazı önemli unsurlar söz konusudur. Yorumlama, otantiklik, yazarla duygusal bağlantı kurma, nostalji, metalaştırma ve edebi farkındalık kavramları bu unsurlar arasında yer almaktadır. Bir kültürel miras unsuru olan edebi mekânlarda sergilenen objelerin gerçekliği, bu gerçekliğin kanıtlarla desteklenmesi ve turistlere sunulma biçimleri, edebiyat turistlerinin nihai deneyimlerinin kalitesinde büyük paya sahiptir. Bu yüzden otantiklik, edebi mekân yöneticileri ve planlayıcıları açısından özenli bir yorumlamayı gerekli kılmaktadır. Edebi mekânlar, benimsemiş oldukları yorumlama kararları ve teknikleri aracılığıyla edebiyat turistlerinin istedikleri otantik deneyimi, kanıtlar ve belgeler ile sunabildiklerinde çekici hâle gelmekte ve ziyaretçilerin beklentilerini karşılamaktadır. Edebi mekanlarda otantiklikle birlikte ziyaretçilerin aradıkları diğer unsurlar arasında nostalji hissi ve yazarla kurulan duygusal bağlantı yer almaktadır.

Edebiyat turistleri genellikle nostalji, kaçış, günlük rutinden uzaklaşma gibi motivasyonlarla hareket etmektedir. Turistlerin hayranı oldukları yazarın kullanmış olduğu gerçek eşyaların ya da yazarın yaşamış olduğu döneme ait nesnelerin sergilendiği bir mekân beraberinde ziyaretçilere nostalji hissini de yaşatmakta ve bu durum bir döneme tanıklık etme fırsatı sunduğundan edebiyat turistleri için aranılan bir unsur haline gelmektedir. Edebiyat turizminde önemli bir diğer unsur olan edebi farkındalık ise yazar ve eserleriyle ilgili olarak edebiyat turistlerinin bilgi ve ilgi düzeyini ifade eden bir kavram olarak ön plana çıkmaktadır. Bu kavram edebiyat turizmi deneyiminin kalitesini belirlediği gibi edebiyat turistlerinin motivasyonlarını ve beklentilerini de doğrudan etkilemektedir. Edebi farkındalık düzeyi yüksek olan edebiyat turistleri, mekân ziyareti sırasında yazarla duygusal açıdan bir bağlantı kurabilmekte ve yazarın hayatının bir tanığı olma hissini yaşayabilmektedir. Bu nedenle edebi mekânlarda yorumlama kararları, edebi farkındalığı yüksek ve düşük olan turistlerin motivasyonları açısından ayrı ayrı ele alınmalıdır.

Edebi figürlere hitap eden destinasyonlar açısından da otantiklik önemli bir unsurdur. Edebiyat turistleri bir eseri okurken o destinasyona ilişkin kurdukları zihinsel imajın destinasyon deneyimi ile örtüşmesi motivasyonuyla seyahat etmekte, aksi takdirde bu deneyim hayal kırıklığıyla sonuçlanmaktadır. Bu nedenle destinasyonların edebi figürleri metalaştırma sürecinde turistlerin anlamlı bir deneyim yaşayabilmeleri amacıyla iyi bir araştırma ve planlama çalışması yürütmeleri ve destinasyondaki paydaşlarla aktif bir işbirliği içinde hareket etmeleri gerekmektedir. Destinasyon pazarlama çalışmalarında bu süreç başarılı bir şekilde yürütülebildiği takdirde edebi figürler, destinasyon markasının önemli bir bileşeni olacaktır.