Kayseri, tarih boyunca pek çok medeniyetin izlerini taşımış köklü geçmişiyle, Anadolu’nun önemli kültür merkezlerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Zengin tarihsel mirası yalnızca mimarisine ve geleneklerine değil, aynı zamanda mutfak kültürüne de yansımıştır. İç Anadolu’nun bu kadim şehri, et yemeklerinden hamur işlerine kadar uzanan geniş bir gastronomik çeşitliliğe sahip olmakla birlikte, yöresel tatlılarıyla da dikkat çekmektedir. Bu tatlıların içinde Nevzine, kendine özgü nitelikleriyle ayrıcalıklı bir yere sahiptir.

Nevzine’yi diğer şerbetli tatlılardan farklı kılan en önemli unsur, şerbetinde pekmezin bulunmasıdır. Bu özellik, tatlıya hem özgün bir lezzet hem de besleyici bir nitelik kazandırır. Ayrıca hamurunda kullanılan tahin, ceviz ve unun uyumu, tatlının yoğun dokusunu ve doyurucu yapısını ortaya çıkarır. Geleneksel üretim biçimiyle günümüze kadar ulaşan Nevzine, yalnızca bir tatlı olmanın ötesinde Kayseri’nin kültürel kimliğini yansıtan bir unsur olarak değerlendirilmektedir.

Nevzine Tatlısı’nın üretim süreci, öncelikle şerbetin hazırlanmasıyla başlamaktadır. Bu aşamada uygun büyüklükte bir tencereye belirlenen oranlarda su ve toz şeker konulmakta ve ocakta sürekli karıştırılarak şekerin tamamen erimesi sağlanmaktadır. Karışım kaynama noktasına ulaştığında içerisine bir miktar limon suyu eklenmekte, ardından yaklaşık 10 dakika kadar kaynatılmaya devam edilmektedir. Süre sonunda ocaktan alınan şerbete pekmez ilave edilerek homojen bir yapı elde edilinceye kadar karıştırılmakta ve oda sıcaklığında soğumaya bırakılmaktadır.

Şerbetin hazırlanmasının ardından ikinci aşama olan hamur yapımına geçilmektedir. Bu aşamada un ve ceviz dışındaki tüm malzemeler derin bir kapta birleştirilerek pürüzsüz bir karışım oluşturulmaktadır. Daha sonra una azar azar ekleme yöntemiyle karışıma dahil edilmekte, hamur kulak memesi yumuşaklığına ulaşıncaya kadar yoğrulmaktadır. Yoğurma işleminin sonunda ceviz içi hamura eklenerek bütünleşmesi sağlanmaktadır. Elde edilen hamur, tabanı yağlanmış fırın tepsisine aktarılmakta ve yaklaşık iki - üç santimetre kalınlıkta olacak şekilde elle bastırılarak yüzeye eşit biçimde yayılmaktadır. Üzeri çatal yardımıyla çizildikten sonra önceden 180°C’ye ısıtılmış fırında yaklaşık 25–30 dakika boyunca, altın rengini alana kadar pişirilmektedir.

Fırından çıkan tatlı, ilk sıcaklığını bırakması için kısa süre bekletildikten sonra üzerine önceden soğutulmuş pekmezli şerbet yavaşça dökülmektedir. Şerbetin tatlı tarafından emilmesi, diğer klasik şerbetli tatlılara kıyasla daha uzun sürmekte, bu da Nevzine’nin yoğun yapısını ortaya koymaktadır. Şerbetini tamamen çeken tatlı, dilimlenerek servis edilmekte ve tercihe bağlı olarak tahin gezdirilerek ya da ceviz serpilerek süslenmektedir.

Nevzine Tatlısı’nın yapımında kullanılan sirke, hamurun daha gevrek bir dokuya ulaşmasını sağlamakta ve tatlının lezzetini artırıcı bir rol üstlenmektedir. Ayrıca ceviz yerine alternatif olarak fıstık kullanılması da mümkündür. Bu özellikleriyle Nevzine, hem yapım tekniği hem de içerdiği malzemeler bakımından özgün bir şerbetli tatlı olarak dikkat çekmektedir.

Hamurun yoğrulduktan sonra tepsiye bastırılarak yerleştirilmesi, yörede bu tatlının hazırlanışına dair dil kullanımına da yansımış ve halk arasında “Nevzine yapmak” yerine “Nevzine basmak” ifadesinin yaygınlaşmasına neden olmuştur. Kayseri kültüründe Nevzine Tatlısı’nın özellikle dini bayramlarda misafirlere ikram edilmesi, köklü bir gelenek olarak günümüze kadar taşınmıştır. Bu yönüyle tatlı, hem damaklarda iz bırakan bir lezzet hem de kuşaklar arası kültürel aktarımın simgesi niteliğindedir. Yapılan araştırmalar, geçmiş dönemlerde evlerde fırın bulunmaması nedeniyle tatlının mahalle fırınlarına götürülerek pişirildiğini göstermektedir. Bu durum, Nevzine’nin yalnızca bir tatlı olmanın ötesinde, toplumsal dayanışmayı ve paylaşma kültürünü de yansıtan bir değer taşıdığını ortaya koymaktadır.