Apameia Barışı’ndan sonra (MÖ 188) Kaleiçi’nin bulunduğu bölge Bergama Krallığı’na verildi. Bergama Kralı II. Attalos Philadelphos MÖ 158 yılında Kaleiçi’nin bulunduğu bölgede kenti kurdu. Kentin adı Attalos’un kenti anlamına gelen Attalia’dır. Kentin adı kaynaklara göre değişebilmektedir. Bazı kaynaklarda kentin adı Attaleia olarak geçmektedir.

Kaleiçi’nde en eski yerleşimin hangi tarihe kadar uzandığına dair net bir bilgiye henüz ulaşılamadı. Ancak Korykos adlı bir balıkçı kasabasına ait buluntuların ışığında MÖ IV. yüzyılda Kaleiçi’nde yerleşimin var olduğu ortaya çıkmaktadır. Kral Attalos’un ölümünden sonra Pamphylia’nın Roma İmparatorluğu'nun topraklarına katılmasıyla Kaleiçi, Roma İmparatorluğu’nun egemenliğine girdi. 1207 yılında Selçuklu Sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından fethedildi. Selçuklulardan sonra Hamitoğulları ve Tekeoğulları beyliklerinin himayesinde kaldı. VII. yüzyılda Kaleiçi’ni çevreleyen surları sayesinde Arap ve Pers istilalarından diğer bölgeler gibi fazla etkilenmedi. Yıldırım Bayezid döneminde ise Osmanlı topraklarına katıldı. Önce Kütahya ardından da Konya il sınırlarına dahil edildi. Osmanlı döneminde Adalya olan kentin adı, Cumhuriyet’in ilanından sonra Antalya adını aldı. XIX. yüzyılda Kaleiçi’nin surlarının kuzeyde kalan bölümü bugün Tophane ve Kale Kapısı taraflarında yer alan surlar yaygınlara ve hastalıklara sebebiyet vermesi sebebiyle yıkıldı.

Kaleiçi’nde günümüze kadar ayakta duran kentin simgesi haline gelmiş yapılar bulunmaktadır. Bunlardan Hadrianus Kapısı (Üç Kapılar), Hıdırlık Kulesi, Kesik Minare, Yivli Minare ve Saat Kulesi kentin en çarpıcı sembolleridir.

Hadrianus Kapısı, MÖ 130 yılında İmparator Hadrianus’un kenti ziyaret etmesi onuruna yapıldı. Surların yıkılmasıyla günümüzde Kaleiçi’ne giriş için kullanılan ana kapılardan biri oldu. Üç kemerli kapıdan oluşmaktadır. Günümüzde turistlerin Kaleiçi’nde en çok ziyaret ettikleri yapılardan biridir.

Hıdırlık Kulesi, Roma dönemine ait bir yapıdır. Denizin kenarında falezlerin üstünde yer alan bu yapı iki katlı ve yuvarlak bir yapıdır. Alt kat zamanında şapel olarak kullanılırken, üst kat ise kentin korunmasında okçuluk ve mancınık amacıyla kullanıldı.

Kesik Minare Camii, tarihi Helenistik döneme dayanmaktadır. O dönemde agoranın yanına konumlandırıldı. Tarih boyunca Kesik Minare, cami ve kilise olarak kullanılmıştır. XIX. yüzyılda çıkan bir yangında ahşap minare külahı yandığı için Kesik Minare olarak anılmaya başlandı. 2019 yılında yapılan restorasyon çalışmaları sonucunda Kesik Minare’nin yanmış olan külahı tamamlandı.

Yivli Minare, Anadolu Selçuklu mimarisinin en etkileyici yapılarından biridir. XIII. yüzyılda 1. Alaeddin Keykubat döneminde yaptırıldı. Otuz sekiz metre yüksekliğinde silindir şeklinde bir yapıdır. Bugünkü Kale Kapısı’na yakın mevkidedir. Cami, külliye ve hamamdan oluşan kompleks bir yapının içinde yer almaktadır.

Saat Kulesi, 14 metre yüksekliğindedir ve Roma dönemine ait olduğu düşünülmektedir. Surların Beşgen bir yapının üzerine her kenardan bakıldığında görülebilsin diye birer saat yerleştirilmiştir. Kale Kapısı mevkiinde yer almaktadır.

Kaleiçi tarihi yapılar bakımından oldukça zengindir. Kaleiçi’nde yer alan diğer önemli kalıntılar içerisinde mescitler, camiler, kiliseler, okul ve hamamlar bulunmaktadır. Kaleiçi’nde yer alan mescitler; İskele Mescidi, Karamolla Mescidi, Ahi Kızı Mescididir. Kaleiçi’nde yer alan camiler içerisinde; Alaaddin Camii, Kesik Minare Camii, Ahi Yusuf Camii, Tekeli Mehmet Paşa Camii bulunmaktadır. Suna-İnan Kıraç Müzesi bölgenin geçmişine yönelik araştırmaları desteklemektedir. Aynı zamanda müzeye ait bir binanın Aya Yorgi adına inşa edilen bir kilise olduğu düşünülmektedir. Kaleiçi’nde Aziz Alypios Rum (Yenikapı) Kilisesi ve Saint Paul Kilisesi mevcuttur. Günümüzde Dumlupınar Ortaokulu olan Rum Kız Mektebi’dir. Hamamlar içerisinde Balıkpazarı Hamamı, Rum Millet Hamamı, Nazır Hamamı, Yivli Minare Hamamı ve Pazar Hamamı bulunmaktadır. Kırk merdiven, Uzun Çarşı Kitabeleri, Mevlevihane, Yat limanı, Antik tiyatro da günümüze kadar kendini korumuş yapılardır.

Günümüzde Kaleiçi, kentin buluşma noktası olmayı başardı. Turistler tarafından oldukça ilgi olan tarihi yapılara sahiptir. Kaleiçi evleri, butik otel, hediyelik eşya satışı, cafe, restoran ve bar olarak işlev görmektedir. 2016 yılında Muratpaşa Belediyesi tarafından her yıl ekim ayında Old Town Festivali gerçekleştirilmektedir. Festival ile kentin deniz kum ve güneş dışında kültür turizmi açısından da oldukça değerli varlıklara sahip olduğunun tanıtılması amaçlanmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Başok, G. (2016). Conservation History of Cultural Heritage in Kaleiçi District in Antalya (From The 20th Century To Present Day) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi; Çimrin, H. (2018). Antalya Kaleiçi. Antalya: ATSO Yayınları; Görsev, A. (2012). Changing Sense of Place in Historic City Centers: The Case of Antalya Kaleiçi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi; Varkıvanç, B. (Editör) (2015). Kaleiçi Yaşayan Antik Şehir Rehberi (Birinci baskı). Antalya: Muratpaşa Belediyesi.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2020). Kaleiçi. https://antalya.ktb.gov.tr/TR-67576/genel-bilgi.html, Erişim tarihi: 30.07.2020.