-
2024
Kahve küresel bir içecektir. Kahvenin tam olarak ne zaman ve nasıl keşfedildiği bilinmemekle birlikte kökeni hakkında pek çok efsane bulunmaktadır. Ticari olarak dört kıtada yetiştirilmekte ve yedi kıtanın hepsinde tüketilmektedir. Kahvenin uzun bir geçmişi vardır. Etiyopya’da ortaya çıkan yabani bitki “coffea Arabica”nın yetiştirilmesinin VI. yüzyıl kadar erken bir tarihte başlamış olabileceği düşünülmektedir. Dünya çapında yetiştirilen kahvenin mirası, yüzyıllar öncesine, Etiyopya platosundaki antik kahve ormanlarına kadar uzanıyor.
Efsaneye göre, keçi çobanı Kaldi, bu sevilen çekirdeklerin potansiyelini ilk kez orada keşfetmiştir. Rivayete göre Kaldi, keçilerinin bir ağacın meyvelerini yedikten sonra o kadar enerjik olduklarını ve geceleri uyumak istemediklerini fark ettikten sonra kahveyi keşfetmiştir. Kahve keşfi hakkında birçok mit olmasına rağmen ilk yazılı kaynak X. yüzyılda yaşamış bir Arap hekime atfedilmektedir. Kahve ilk olarak Yemen’in dağ teraslarında yetiştirilmiş ve Hint Okyanusu ve Kızıldeniz kıyılarındaki Müslüman halklar arasında ticareti yapılmıştır. XVI. yüzyılda kahve, İran, Mısır, Suriye ve Türkiye’de bilinmeye başlamıştır. Ancak kahvenin yeni bir içecek olmaktan çıkıp popüler bir içeceğe dönüşmesi XVII. ve XVIII. yüzyıllara rastlamaktadır. Yakın Doğu’ya giden Avrupalı gezginler, alışılmadık koyu siyah bir içecekle ilgili hikayelerle ülkelerine dönmüşlerdir. XVII. yüzyıla gelindiğinde kahve Avrupa’ya ulaşmış ve kıta genelinde popüler olmaya başlamıştır. 1600’lerin ortalarında, kahve İngilizler tarafından daha sonra New York olarak adlandırılan New Amsterdam’a getirilmiştir. İçeceğe olan talep yayılmaya devam ettikçe, Arabistan dışında kahve yetiştirmek için sert bir rekabet oluşmuştur Hollandalılar sonunda XVII. yüzyılın ikinci yarısında fideler elde ettiler. Bunları Hindistan’da dikme konusundaki ilk girişimleri başarısız olmuştur. Avrupalılar, on sekizinci yüzyılda kahveyi sömürge malı haline getirmiş ve köleleri, Cava ve Jamaika gibi birbirinden uzak yerlere kahve ekmeye zorlamıştır. Bu girişimler ise başarılı sonuç vermiştir. Bitkiler gelişmiş ve kısa sürede Avrupalılar kahvede üretken ve büyüyen bir ticarete sahip olmuşlardır. Daha sonra kahve ağaçlarının yetiştirilmesini Sumatra ve Celebes adalarına genişletilmiştir. Misyonerler ve gezginler, tüccarlar ve sömürgeciler kahve tohumlarını yeni topraklara taşımaya devam etmişler ve kahve ağaçları dünyanın dört bir yanına dikilmiştir. Tropikal ormanlarda ve engebeli dağ yaylalarında plantasyonlar kurulmuştur.
XVIII. yüzyılın sonuna gelindiğinde, kahve dünyanın en karlı ihracat ürünlerinden biri haline gelmiştir. Ham petrolün ardından kahve dünyada en çok aranan emtia olmuştur. Kahve, XIX. yüzyılın ikinci yarısında, Brezilya’daki üretimin hızla genişlemesinin Amerika Birleşik Devletleri’nde kitlesel tüketici pazarının gelişmesini beslemesiyle endüstriyel bir ürüne dönüştürülmüştür. 1950’lerden sonra, Afrika ve Asya’nın daha dayanıklı ancak daha sert bir tada sahip olan ve daha ucuz karışımlarda ve çözünebilir ürünlerde kullanılan Robusta ekerek dünya ticaretinde önemli bir paya kavuşmasıyla kahve küresel bir meta haline gelmiştir. Kahveyi özel içecek olarak yeniden şekillendirme hareketi, XX. yüzyılın sonunda meta haline gelmeye karşı bir tepki olarak başlamıştır. Kahve, her yıl milyonlarca insanın tükettiği dünya çapında en popüler içeceklerden biridir. Kahve içmek popüler hale geldikçe, ülkeler kahve etrafında kendi ritüellerini oluşturmuşlar ve her bölgenin kahve zevki kendi tarihi, çalışma alışkanlıkları ve tarzıyla ilişkili olarak kabul edilmiştir.
Referanslar
Ukers, W. H. (2012). All About Coffee: A History of Coffee from the Classic Tribute to the World’s Most Beloved Beverage. Massachuetts: Adams Media.; Morris, J. (2019). Coffee. Londra: Reaktion Books; NCA. The History Coffee. https://www.ncausa.org/About-Coffee/History-of-Coffee, (Erişim tarihi: 27. 11. 2024).