Kahve Pişirme / Demleme Yöntemleri
Gastronomi
-
2019
Kahve, dünyada en çok tercih edilen içecekler arasındadır. Bitki Rubiaceae familyasına aittir ve birçok cins ve çeşide sahiptir. Bunlardan en önemlisi Coffea arabica ve Coffea canephora (robusta) olarak bilinmektedir. Kahve ağacından elde edilen kahve kirazı meyvelerinin merkezinde çekirdekler bulunmaktadır. Yeşil çekirdek şeklinde olan bu ürün, belirli sıcaklıkta kavrularak ve istenilen boyutlarda öğütülerek farklı pişirme/demleme metotlarıyla demlenmektedir. Farklı kültürlere ve değişik damak zevklerine göre kahve demleme yöntemleri mevcuttur. Kahve demleme işlemi genellikle dört farklı yöntemle yapılmaktadır.
Salma/Daldırma yöntemi ile kahve demleme: Öğütülmüş kahvenin suyla karıştırılarak belirli bir süre beklenmesi suretiyle gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemle kahve demlemeye French press örnek verilebilir.
Filtreleme yöntemi ile kahve demleme: Sıcak su öğütülmüş kahvenin üzerine dökülmekte ve posasını filtrede bırakarak kahve bir kaba süzülmektedir. Konik veya kâğıt filtre kullanılan yöntemler, syphon (sifon) ve pour over yöntemleriyle hazırlanan kahveler filtreleme yöntemiyle kahve demleme için idealdir.
Basınç yöntemi ile kahve demleme: Sıcak suyun basınç kuvvetiyle öğütülmüş kahveden geçirilmesine dayanan bu yöntem espresso kahve yapımı için kullanılmaktadır. Bu yöntemle demlemeye espresso makineleri ve mokapot ile hazırlanan kahveler örnek verilebilir.
Kaynatarak kahve demleme: Çekilmiş kahve suda kaynatılmakta ve kaynama noktasının üzerinde su ile temasta kalması sağlanmaktadır. Eski bir yöntemdir. Türk kahvesi bu yöntemle demlenen kahveye en iyi örnektir. Kendine özgü pişirme yöntemi ve içme şekliyle Türk kahvesi dünya çapında ünlüdür. Dünyanın en eski kahve pişirme yöntemi ile yapılan Türk kahvesi köpük, kahve ve telveden oluşmaktadır. Türk kahvesi telvesi ile servis edilen tek kahve çeşididir. Diğer kahve türlerine göre daha kıvamlı, yumuşak ve aromatik özelliktedir. Kahvesi telve olarak dibe çöktüğünden filtre edilerek süzülmesine gerek yoktur. Cezvede ağır ağır pişirilmesi, köpüklendirilmesi ve oluşan ilk köpüklerin fincanlara pay edilmesinden sonra kahvenin hazırlanmasına devam edilmesi, Türk kahvesine lezzetini veren unsurlar arasındadır.
Kahve pişirme/demlemede önemli olan hususlar su, su kahve oranı, kahvenin demlenme sıcaklığı, kahvenin demlenme süresi ve demlendikten sonraki işlemlerdir.
Su: Kahvenin hazırlanması sırasında kullanılan su, kahve kalitesi için çok önemlidir. Musluk suyu kahvede istenmeyen tat ve kokular bırakan klor gibi kimyasallar içeriyorsa, filtrelenmiş veya şişelenmiş içme suyu kullanılmalıdır. Eğer su musluktan kullanılacaksa mutlaka soğuk su tercih edilmelidir. Distile (damıtılmış veya yumuşatılmış su) kullanımı tavsiye edilmemektedir.
Su kahve oranı: Kahvenin hazırlanmasında kullanılan kahve miktarı demleme yöntemlerine göre değişiklik göstermektedir. Dünya genelinde espresso kahve için yedi gram kahve bir porsiyon olarak kabul edilmektedir. Ancak bu miktar demleme süresiyle doğru orantılı olarak açığa çıkan kafein miktarı ve lezzet değişimi dikkate alınarak damak tadına göre ayarlanabilmektedir. Filtre veya French presste demlemek üzere 500 ml. suya arzu edilen lezzete göre bir veya iki tepeleme yemek kaşığı kahve eklenebilir.
Kahvenin demlenme sıcaklığı: Kahvede ideal aromaya ulaşmak için 90-95ºC sıcaklıktaki su kullanılmalıdır. Soğuk su lezzet kaybına sebep olacağı gibi aşırı sıcak su da kahvede istenmeyen tatların açığa çıkmasına neden olabilmektedir.
Kahvenin demlenme süresi: Kahvenin hazırlanmasında kullanılan suyun sıcaklığı kadar kahvenin suyla temas ettiği süre de kahvenin tadını etkilemektedir. Damlamalı bir demleme sisteminde temas süresi yaklaşık beş dakika olmalıdır. Salma/daldırma yöntemi yani French press kullanarak kahve yapımında demleme süresi iki-dört dakika olmalıdır. Espresso (ekspres) kahvede adından da anlaşılabileceği gibi demleme süresi kısadır ve kahve suyla sadece 20-30 saniye temas halinde kalmaktadır.
Kahve demlendikten sonra: Demlenmiş kahve taze olarak tüketilmelidir. Servis için ısıtılmış fincan veya kahve kupası kullanarak olabildiğince sıcak kalması sağlanabilir. Kahve demlendikten sonra ideal tadını kaybetmeye başladığından hemen tüketilecek kadar demlenmelidir. Servis edilene kadar demlenmiş kahve 80-85ºC sıcaklıkta muhafaza edilebilir fakat elektrikli ısıtıcılarda yanık tat ortaya çıkabileceğinden bu süre 15 dakikayı geçmemelidir. Kahve demlendikten sonra hemen servis edilemeyecekse önceden ısıtılmış termosta, 45 dakikayı geçmemek kaydıyla muhafaza edilebilir.
Referanslar
Kahve Demleme Kılavuzu, https://www.kahvem.co/demleme/kilavuzu/, (Erişim tarihi: 03. 12. 2019); Sandıkçıoğlu, T. (2016). Kahve. İçinde; H. Rafet Yüncü (Editör), İçecek Bilgisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No:3352; Yarullina-Yıldırım, R. (2015). Fırat’tan Volga’ya Medeniyetler Köprüsü. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi Yayınları, Yayın No:13. 365; Yönet-Eren, F. ve Ceyhun-Sezgin, A. (2018). Kültürel Miras Açısından Türk Kahvesi, Turkish Studies Social Sciences, 13 (10): 697-712.