İnarası Kutsal Alanı

ARKEOLOJİK KAZI VE YÜZEY ARAŞTIRMASI DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Kurtarma Kazısı

İnarası Kutsal Alanı, Burdur'un Bucak ilçesine bağlı Taşyayla Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. İnarası’na Taşyayla-Çamlık yolu üzerinde Ormancılar Çeşmesi denilen yerin hemen arkasından başlayan patika ile ulaşılabilmektedir. Oldukça geniş bir alana yayılan kutsal alan, jeomorfolojik olarak bakıldığında ana kayaların ve dik yamaçların bulunduğu dağlık bir coğrafya ile çevrilidir (Görsel 1). Söz konusu alanda su kaynakları bulunmaktadır. Kutsal alan, güneydoğuda Kremna kenti ile batıda Keraitai kenti arasında yer almakta olup, bu kentlerin sakinleri tarafından kullanılmıştır.

İlk olarak 2008 yılında kaçak kazı tespiti için mahkeme heyeti ile bölgeye gelen Burdur Müzesi’nden F. Gülşen tarafından keşfedilmiştir. Alanın tescil çalışmaları 2009 yılında tamamlanmış, sınırları belirlenmiş ve 2014 yılında kültür envanterine eklenmiştir. Kutsal alan yerleşim alanı olarak değerlendirildiğinde doğu tepesinin güneybatı yamacında temenos duvarı ile çevrili alanda üç adet teras bulunmaktadır. Ana giriş kapısı güneydoğu yönündedir. Kapının dış kısmı doğal koşullar nedeniyle tahrip olmuş olsa da bazı bölümleri kısmen görülebilmektedir. Duvar, isodomik üslupta düzgün kesme taş bloklardan yapılmıştır. 

Burdur Müzesi tarafından 2016-2017 yıllarında mağara ve tapınakta yapılan kazılarda aralarında metal çivi, kırık aslan başı, cam parçası, seramik, yazıt, sikke ve mimari buluntuların da bulunduğu çeşitli küçük buluntular ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan en dikkat çekeni tapınağın Artemis’e adandığını belirten yazıttır. İkinci yazıtta adak adayan kişinin adı değil, babasının adı yer aldığı öğrenilmektedir. Üçüncüsü ise Meter Oreia veya Demeter ile ilişkili olduğuna düşündüren ΜΗΤΡΙ<O harflerini taşıyan parçalı bir yazıttır. Ayrıca kazılarda ortaya çıkarılan mimari elemanlar kutsal alandaki iki cephenin düzenlemesi hakkında önemli ipuçları sağlamıştır. Kutsal alanda tapınağın Artemis'e adandığını belirten yazıt sayesinde Ana Tanrıça’nın Efes Artemis inancı ile özdeşleştirilmesiyle Anadolu'da dini yaşamda kültün sürekliliğinin sağlandığı bilinmektedir. Bu nedenle İnarası’nda kutsal alanı çevreleyen ana kaya üzerinde ve kuzeyindeki tepede Ana Tanrıça ile ilgili tapınma alanlarının bulunması ve daha sonra aynı bölgede Artemis kutsal alanının inşa edilmesi, kültün sürekliliğinin önemli kanıtlarıdır. Kutsal alan teolojik kullanımının yanı sıra çevresel özellikleri bakımından alternatif turizm açısından da önemli bir yapıya sahiptir. Vadi içerisinde yer alması ve engebeli topoğrafyası nedeniyle trekking gibi sportif aktiviteler yapmak isteyen doğa tutkunları için oldukça cazip bir alan sunmuştur. Zengin bitki örtüsü içerisinde yapılan bir yolculuğun ardından tarihi bir mekanla karşılaşmak meraklılar için mutlaka görülmesi gereken bir olaydır.

Referanslar

Becks, R. (2014). İnarası – Ein neuer chalkolithischer Fundplatz im pisidischen Bergland, IstMitt, 64: 179-193; Ekinci, H. A. – Zenger, Y. (2018). İnarası Mağarası Kutsal Alanı Kurtarma Kazısı 2016, MKKS, 26: 131-142; Horsley G. H. R. – Mitchell, S. (2000). The Inscriptions of Central Pisidia. Bonn: Habelt; Horsley, G. H. R. (1992). The Mysteries of Artemis Ephesia in Pisidia: A New Inscribed Relief, AS 42: 119-150; Mitchell, S. (1995). Cremna in Pisidia, An Ancient City in Peace and in War. Londra: The Classical Press of Wales; Zenger, Y. – Albayrak, M. – Ekinci, H. A. (2019). Burdur, Bucak, 2017 Yılı İnarası Mağarası Kurtarma Kazısı, MKKS 27: 295-308.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Soslu, S. – Çidem, M. – Albayrak, M. – Soslu, A. (2024). The Artemis Sanctuary of İnarası Cave (Burdur/Bucak), Gephyra, 28: 97-135.