Gaziantep Kale çevresinde bulunan ve Gümrük Han olarak bilinen yapı, Karagöz Mahallesi'nde, Gümrük Caddesi üzerindeki 17 numaralı parselde yer almaktadır. Bu han, Hacı Ömer Efendi tarafından 1873-1878 yılları arasında inşa edilmiştir. Başlangıçta bir “yolcu hanı” olarak yapılan binanın alt katında depo ve ahır gibi alanlar yer alırken, üst katlar yolcuların konaklaması için tasarlanmıştır.

Gümrük Han, uzun yıllar boyunca depo ve dükkân olarak kullanılmıştır. Geleneksel Osmanlı han mimarisine ait olan bu yapı, tek avlulu ve iki katlı bir tasarıma sahiptir. Gaziantep'teki 18 han arasında yer alan Gümrük Han, şehir merkezinde konumlanırken, yolcu konaklamasının yanı sıra ahır gibi alanlara da sahiptir. Eski kent merkezinde bulunması nedeniyle hem turistik hem de iş amaçlı ziyaretçiler için önemli bir merkez olmuştur. Hanın restorasyon çalışmaları 2011 yılının nisan ayında başlamış ve sekiz ay süren bir süreç sonunda aralık ayında tamamlanmıştır. Tarihi yapı, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan geleneksel el sanatlarının üretim ve ticaret noktası olarak "Yaşayan Müze" kimliğiyle hizmet vermeye başlamıştır.

Gümrük Han’da, kilimcilik, sedefkârlık, yemenicilik, kutnu dokuma, ahşap oyma, eski gelinlik salonu, ebru sanatı, Antep işi el sanatları, takunya yapımı, bakır işçiliği, cam üfleme, mozaik yapımı, aba dokuma, kilimcilik, ressamlık, tesbihçilik ve gümüşçülük gibi geleneksel meslekler yaşatılmaktadır. Bu müzenin en önemli işlevlerinden biri, eski sanatların doğru bir şekilde aktarılması, korunması ve kaydedilmesinin yanı sıra, yöredeki sosyo-ekonomik açıdan zorluk yaşayan insanlara da destek vermek olmuştur. Şahinbey Belediyesi, sosyal tesislerinde el sanatlarını öğreterek, özellikle "Şahinbeyli Hanımlar"a meslek edinme imkânı tanımakta ve ürettikleri ürünlerin satışını sağlamak amacıyla profesyonel sergi salonları hazırlamaktadır. Bu sergi alanları, kursiyerlerin ürettikleri Antep İşi El İşlemesi, Sim Sırma, Tel Kırma, Makine Nakışı, Sarma İşi ve Türkişi gibi geleneksel tekniklerle yapılan çeşitli el yapımı ürünleri alıcılarıyla buluşturmak için tasarlanmıştır. Sosyal tesislerde üretilen bu el sanatları ürünleri ve hediyelik eşyalar, pazartesi günleri dışında her gün Yaşayan Müze Tarihi Gümrük Hanı'nda sergilenmektedir.