-
2019
Gaziantep’in Şahinbey ilçesine bağlı Karagöz Mahallesi’nde bulunan Gaziantep Hamam Müzesi, Lala Mustafa Paşa tarafından XVI. yüzyılın ikinci yarısında yaptırılan külliyenin hamam bölümünde faaliyet gösteriyor. Gaziantep hamam kültürünü nesilden nesile aktarmak amacıyla Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından 2015 yılında kurulan müze, Haluk Perk koleksiyonu başta olmak üzere çeşitli kaynaklardan temin edilen çok sayıda hamam materyaline ev sahipliği yapıyor.
Klasik Osmanlı hamam mimarisinin karakteristik özelliklerine sahip olan müze binası, Gaziantep’te bulunan birçok hamam gibi zemin kotunun oldukça altında inşa edildi. Kemerli bir kapıdan eşik dâhil 11 basamakla inilen hamam soğukluk, ılıklık, sıcaklık, su deposu ve külhan olarak olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Soğukluk ya da soyunmalık olarak adlandırılan birinci bölüm, aydınlatmalı bir kubbeye sahiptir. Kare olarak tasarlanan soğuklukta oturma ve dinlenme yerleri bulunuyor. Bu bölümden ince bir koridorla ılıklık adı verilen ikinci bölüme geçiliyor. Soğukluk gibi kare bir tasarıma sahip olan ılıklıkta iki eyvan yer alıyor. Hamamın sıcak ve soğuk bölümlerinin arasında bulunan bu bölüm, bir bakıma vücudun ısı değişimlerine alıştırıldığı alandır. Ilıklığın ardından yine ince ve dar bir koridordan sıcaklık bölümüne geçiliyor. İç hamam olarak da adlandırılan sıcaklık, orta kısmında sekizgen biçimli göbek taşının bulunduğu yıkanma mekânıdır. Göbek taşının etrafında eyvan ve halvetler bulunuyor. Sıcaklığın en önemli kısımlarından biri de gulleytin havuzudur. Halk arasında Mikve havuzu olarak da bilinen ve zamanında göbek hizasına kadar suyla doldurulan bu bölüm, özellikle Yahudi vatandaşların girip ruhani temizliklerini yaptıkları yerdir. Külhan bölümü ise sıcaklığın devamı niteliğindedir. Hamamın ısıtılması için gereken ateşin yakıldığı bu bölüme cehennemlik de deniliyor. Külhandaki ateşi yakma görevi ise külhanbeyi makamına aittir. Külhanın hemen yanında ise soğuk ve sıcak su depoları bulunuyor. Gaziantep Hamam Müzesi, sergilediği hamam materyallerinin yanı sıra geleneksel Türk hamam kültürünü günümüze taşıyan bal mumu heykelleriyle de dikkatleri üzerine çekmektedir. Ziyaretçilerin sabun üretebilecekleri bir makinanın ve hamam sefasını yaşayabilecekleri interaktif bir uygulamanın da bulunduğu müze, Türkiye’deki tematik müzeler arasında önemli bir konumdadır.
Referanslar
Ateş, H. (2017). Gaziantep Hamam Müzesi Haluk Perk Kolleksiyonu, Z Dergisi, (2): 191-193, https://www.zdergisi.istanbul/media/magazines/pdf/Z2-small_EoczDc5.pdf, (Erişim tarihi: 10.11.2019); Türkiye Kültür Portalı (2019). Gaziantep Hamam Müzesi, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/gaziantep/gezilecekyer/gaziantep-hamam-muzesi, (Erişim tarihi: 07.11.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi (2019). Gaziantep Hamam Müzesi, http://www.gaziantephamammuzesi.org/galeri.php, (Erişim tarihi: 17.11.2019).