Evdir Hanı

Kervansaray ve Han Han Doğal ve Kültürel Miras Kervansaray Han

(Döşemealtı, Antalya, 1210-1219 - )

Antalya’dan kuzeye doğru devam eden tarihi kervan yolu üzerinde Döşemealtı ilçesinin Düzlerçamı mevkiinde 10100 ada, 1 parselde yer almaktadır. Kitabesinden edinilen verilere göre, 1210-1219 tarihlerinde Gıyaseddin Keyhüsrev’in oğlu İzzeddin Keykavus dönemine tarihlendirilmektedir. Antik bir yerleşim alanı üzerine konumlandırılan yapının beden duvarları üzerinde tespit edilen çok sayıda devşirme malzeme yanında özellikle avlu içerisinde, çok sayıda lahit tespit edilmiştir.

Dikdörtgen bir açık avlu etrafında sıralanan bölümlerden oluşan yapı, kuzey-güney doğrultusunda uzanmaktadır. Güneyden açılan girişten avluya açılan geniş eyvan kullanımı, hemen karşısında kuzeyde, ayrıca doğu ve batı yönlerinde simetrik olarak karşılıklı bir şekilde yerleştirilecek şekilde tekrarlanmıştır. Avluyu çevreleyen eyvanlar tonozla örtülmüştür. Yapının beden duvarları batı ve doğu cephede üçer, kuzey ve güney cephede ise ikişer payanda ile desteklemiştir. 

Güney cephede yer alan abidevi taçkapı, beden duvarlarından dışarı taşırılmıştır. Taçkapı üzerinde, dönemin abidevi taçkapı düzenlemelerinde karşılaşılan bezeme uygulamaları göze çarpmaktadır. Yapı içerisine basık kemerli bir kapıdan giriş sağlanmaktadır. Kapının hemen üzerinde yer alan yedi sıra mukarnas dolgu, istiridye ve yelpaze motifleri ile düzenlenmiştir. Oniki kollu yıldız motiflerinin birbirlerine bağlanarak oluşturduğu bordür kuşağı bir çerçeve oluşturacak şekilde taçkapıyı çevrelemektedir. Yapının beden duvarları üzerinde ayrıca, çok sayıda taşçı işareti kullanılmıştır.

İnşa malzemesi olarak kesme ve moloz taş malzemenin kullanıldığı yapının bulunduğu alanda, hanın sağ tarafında hamam yapısı olabileceği ifade edilen bir yapının varlığı da tespit edilmiştir.  

Yararlanılan Kaynaklar

Anonim (1983). Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler I. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları; Aslanapa, O. (2007). Anadolu’da İlk Türk Mimarisi Başlangıç ve Gelişmesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını; Bektaş, C. (1999). Selçuklu Kervansarayları Korunmaları, Kullanımları Üzerine Bir Öneri. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları; Durukan, A. (1995). Evdir Hanı, TDV İslam Ansiklopedisi, C.11, ss. 516-517; Eravşar, O. (2007). Evdir Han, Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. İçinde; Editör: Hakkı Acun, ss. 419-433; Erdmann, K. (1961), Das Anatolische Karavansaray Des 13. Jahrhunderts Erster Tell, Katalog, Verlag Gebr. Mann., Berlin; İlter, İ. (1969), Tarihi Türk Hanları. Ankara: Karayolları Genel Müdürlüğü Matbaası; Ögel, S. (1954). Anadolu Selçuklu Kervansaraylarının Tezyinatı (Basılmamış Mezuniyet Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Enstitüsü.