Abacıoğlu Hanı

Kervansaray ve Han Han

Konum olarak, Kemeraltı Başdurak Camii’den Arasta’ya ilerlerken Anafartalar Caddesi’nin sağ tarafında, 919. ve 920. sokaklar arasındaki ada üzerinde bulunmaktadır. İzmir Vakıflar Müdürlüğü II. Vakfiye Defteri’nin 258. sayfasındaki kayıtlara göre tarihi hanın XVIII. yüzyıl başında Hacı Mustafa Ağa tarafından yapılmıştır. Ortada bir avlu ve avlu etrafında iki katlı dükkanların yer aldığı asimetrik planlı bir yapıdır. Han, düzgün kesme taş, kaba yontma taş ve tuğladan inşa edilmiştir.

Han, Cumhuriyet’in ilan edildiği ilk yıllarda sebze ve meyve hali olarak kullanılmakta ve mal getiren tüccarlar hanın üst katındaki odalarda konaklamaktaydı. Aynı zamanda çevre ilçelere yük ve yolcu taşıması yapan motorlu araçların kalkış noktası olarak kullanılmaktaydı. Vakfiyesinde hanın özgün mimarisinde dokuz odalı ve yedi alt mahzen olarak inşa edildiği yazılıdır. Ancak Hanın özgün yapısından günümüze sadece kuzeydoğu ve güneybatı kanatları kalmıştır. Hanın diğer bölümlerindeki onarım ve yeni yapılaşmalar sebebi ile tarihi han özgün niteliğini ve kimliğini kaybetmiştir. Hanın günümüzdeki halinde sağ tarafında yedi dükkân ve avlunun kuzeydoğu kanadının sol tarafında sekiz dükkan yer almaktadır. Sağ tarafta bulunan dükkanlar ile sol tarafta bulunan dükkanların çatı örtü şekilleri birbirinden farklıdır. Sağdaki dükkanların her birinin üzeri ayrı bir semer çatı ile örtülü iken sol taraftakiler tek ve düz bir çatı ile kapalıdır.

Tarihi hanın restorasyonu Konak Belediyesi tarafından yürütülen cephe düzenleme kapsamında yapılmıştır. Restorasyon çalışmaları esnasında cephe yenileme ve mülkiyeti özel şahıslara ait olan orta avlu düzenleme çalışmalarının planlaması Konak Belediyesi tarafınca üstlenilmiştir. Yapı sahipleri ile işbirliği içerisinde ve Konak Belediyesi denetimde, hanın özgün görünümünü bozan çıkma, kat ilavesi, klima gibi ekler temizlenerek cephelerin onarımı tamamlanmıştır. Han’ın avlu kısmında I. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylı Konak Belediyesi tarafından planlanan zemin döşeme projesi uygulanarak, elektrik ve su tesisatları ana kanalları yenilenmiştir. Hanın tarihi özelliğini bozduğu gerekçesiyle güney cephesindeki betonarme ilave katların yıkımı Koruma Kurulu izni ile gerçekleştirilmiştir.

Yapılan restorasyonlar ve Kentsel İyileştirme Projesi Uygulaması sonucunda Han, 2007 yılında Tarihe Saygı Yerel Ödülü'ne layık görüldü. 2011 yılında dünyanın en önemli mimari yarışmalarından biri olarak kabul edilen Philippe Rotthier Avrupa Mimarlık yarışmasında en iyi 30 mimarı yapı arasına girerek ödül kazandı. Yapılan çalışmalar sayesinde Abacıoğlu Han’ı günümüzde restoran, kafeterya, gümüşçü, halıcı, derici ve çay bahçesiyle Kemeraltı’ nın güzel mola yerlerinden ve turistik alanlarında biridir.

Yararlanılan Kaynaklar

Aktepe, M. (1971). İzmir Hanları ve Çarşıları Hakkında Ön Bilgi, Tarih Dergisi, (25): 105-154; Kültür ve Turizm Bakanlığı (2019). İzmir, Gezilecek Yerler. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/izmir/gezilecekyer/abacioglu-hani, (Erişim tarihi: 29.12.2019); Pehlivanoğlu, C.K. (2011). Kervanların Uğrak Yeri Şimdi Tescilli Güzel, Abacıoğlu Han, İzmir Kültür ve Turizm Dergisi, (13): 100-103.