İshaklı Kervansarayı

Kervansaray ve Han Kervansaray

Diğer adı ile Sahip Ata Kervansarayı, Afyonkarahisar iline bağlı Sultandağı (İshaklı) ilçesinde bulunmaktadır. Taç kapılarında geniş kapı kemerinin arasına yerleştirilmiş olan üç satırlık sülüs kitabesinde, H. 647 Cemâziyelâhirinde / M. Eylül 1249 yılında Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykâvus’un saltanatının ilk yıllarında Vezir Sahip Ata Fahreddin Ali tarafından inşa ettirildiğini yazmaktadır. İshaklı Kervansarayı Sahip Ata’nın yaptırdığı en eski yapıdır. Sahip Ata, Selçuklular döneminde çok sayıda eser yaptırdığından dolayı Ebü’l-hayrât ismiyle anılmaktadır.

Sultan Hanları tipinin önemli bir örneğidir. Bina, üzeri kapalı olan ilk bölüm yani kışlık bölümü ve önündeki kareye yakın avlulu ikinci bölümden oluşmaktadır. İkinci bölümün avlusunda köşk mescidi vardır. Alt kısmı sekiz kollu yıldızlı tonozla örtülü olarak inşa edilen ve “L” şeklindeki dört adet kalın pâyeye oturan kemerler tarafından taşınan mescit, kıbleye yönelmesi için ana eksene göre çarpık konumda yerleştirilmiş ve kemer başlangıçları hizasına kadar toprağa gömülüdür. Mescidin dört köşesinde ve kemerlerinde basit taş süslemeler göze çarpmaktadır. Kışlık bölüme doğu cephesinin ortasında yer alan taç kapıdan geçilmektedir. Kale gibi görünen kalın kuşatma duvarları ve üstünde dayanak kuleleri mevcuttur. Taç kapı, doğu cephesinde yarı silindirik iki payanda arasında yer almaktadır, cepheden dışa taşkın olup oldukça sadedir.

Basık kemerli ikinci kapının açıldığı kapalı kısım, uzunlamasına beşik tonozlarla örtülü beş nefli kare bir plan göstermektedir. Ortadaki nef (Mimarisinde dik veya paralel olarak yer alan, birbirlerinden sütun ya da paye dizileriyle ayrılan uzunlamasına mekânlara verilen isimdir), diğerlerine göre daha geniştir. İçerisi oldukça loş olan bina, aydınlık kubbesi ve batı duvarında mevcut bulunan mazgal biçimindeki pencerelerden aydınlatılmaktadır. Bu alanın içindeki kemerler dikdörtgen biçimli 16 adet taş pâye tarafından taşınmaktadır. 1885 yılına doğru Keskin zade Sadedin Efendi tarafından tamir ettirilmiş, daha sonra 1925 yılına kadar ambar olarak kullanılmıştır. Binayı son olarak 1964 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü restore ettirmiştir.

Yararlanılan Kaynaklar

Uysal, M., Aydın, D., Çınar, K. ve Arat, Y. (2006). Türk-İslam Medeniyeti, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2: 1-112; https://islamansiklopedisi.org.tr/ishakli-kervansarayi, (Erişim tarihi: 15.03.2020); http://www.sultandagi.gov.tr/sahip-ataishakli-kervansarayi, (Erişim tarihi: 15.03.2020).