Efes TUSAN Motel

Konaklama Tesisi Motel

(Efes, 1962 – 2012)

Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
Yazar: Tuğrul AYYILDIZ (2019) (Madde metni için tıklayınız)
Yazar: Gökçeçiçek SAVAŞIR (2019) (Madde metni için tıklayınız)
1 / 2

Tusan Turizm Sanayi Şirketi tarafından 1960’larda Turizm Genel Müdürlüğü’nün daveti ile birlikte Bergama, Selçuk, Çanakkale, Pamukkale, Ürgüp ve Kuşadası’nda oteller kuruldu. Efes Tusan Motel Bu zincire ait önemli bir konaklama tesissidir. 1962 yılı Nisan ayında Enver Muradoğlu tarafından kuruldu. Motel Amerika’daki gibi yol oteli olarak düşünülmüş ve yol kenarına kurularak müşterilerinin bir gece konaklamaları amaçlanmıştı. Günümüzde tesis bina olarak var olsa da faaliyetlerini sonlandırmıştır. Efes Tusan Motel’in kurulu olduğu arazi o dönemde Bakanlar Kurulu kararı ile birlikte TBMM Birinci Dönem miletvekili Mahmut Esat Bozkurt’un ailesinden alındı. İzmir’in Selçuk ilçe sınırı içerisinde yer alan Efes Tusan Motel Selçuk-Kuşadası yolu güzergahında Efes antik kenti yolu girişinde yer almaktadır. Tek katlı bir yapı olarak kurulan Efes Tusan Motel’in 7200 m2’lik bir yerleşim alanı olmasına karşın 800 metre karelik konaklama, 600 metre karelik restoran alanı bulunmaktadır. Tek katlı olan bu yapı içerisinde altı bir tarafta altı diğer tarafta toplam 12 standart oda bulunmaktadır. Efes Tusan Motel 1979 yılında Günhan Arın tarafından satın alındı. Efes Tusan Motel Selçuk ve Kuşadası güzergahı üzerinde bulunması ve Efes Antik Kentine çok yakın olması sebebiyle faaliyette bulunduğu yıllarda hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgi odağı olmuştur.

Efes Tusan Motel Efes Antik Kentine yakınlığı sebebiyle de birinci derecede arkeolojik SİT alanı içerisinde yer almasından dolayı yenileme çalışmalarına izin verilmedi. Bu nedenle Efes Tusan Motel konaklama tesisi 2005 yılına kadar Arın ailesi tarafında işletilmesinin ardından kapatıldı. Restoran bölümü ise 2012 yılına kadar hizmet vermeye devam etti. 2012 yılında İzmir İki numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından restoranın bir bölümünün yıkım kararı çıkarılmış bunun üzerine restoran bir yıl süre ile kapalı kaldı. 2013 yılında ise Efes Çöp Şiş olarak açıldı. Efes Tusan Motel faaliyette bulunduğu yıllar içerisinde bir yıl süre ile de 10-12 araçlık bir kamping olarak faaliyet göstermiş ancak turist sayısının azlığı nedeniyle kamping faaliyetleri son buldu.

Referanslar

Alirıza Galip Arın ile 30.07.2019 tarihinde yapılan görüşme. (Görüşen: Tuğrul Ayyıldız); Özdemir M. (2016). Türk Turizminde Özel Sektör’ün Büyük Başarısı: Tusan Otel-Motel Zinciri, Anatolia:Turizm Araştırmaları Dergisi, 27(2): 298-307; Savaşır, G. ve Tuna Ultav, Z. (2009). “1960’ların Modern Mimarlık Mirasına İki Örnek: Bergama ve Selçuk TUSAN Motel”, Mimarlık, 350: 56-60; Tuna Ultav, Z. ve Savaşır, G. (2015). 50 Yılın Ardından Türkiye’nin İlk Otel-Motel Zinciri TUSAN. İzmir: Yaşar Üniversitesi Yayınları.

2 / 2

Yabancı turistler için 10 ila 15 günlük düzenlenen Anadolu kültür turları ve antik-turistik kent gezileri sırasında konaklamaları sağlamak üzere 1960’ların başında kurulan TUSAN Otel-Motel zincirinin durak noktalarından biri oldu. Karayolu ile yolculuk yapanların ve Efes antik kenti ziyaretçilerinin konaklaması amacıyla inşa edilerek 1962 yılında faaliyete başlayan motel, dış turizme yönelik olarak da hizmet verdi. Gazete haberlerinde ya da broşürlerde TUSAN Restoran ve Motel Efes ya da TUSAN Motel ve Restoran olarak; sözlü kaynaklarda ise Minik TUSAN, Küçük TUSAN ya da Yeni TUSAN olarak bahsedilen ve Selçuk TUSAN Motel adıyla da anılan motel, bölgenin turistik belgeli ilk konaklama merkezi olması ve motel işlevini sürdürdüğü yıllar boyunca kent yaşamında oynadığı rol açısından büyük öneme sahiptir. Selçuk-Kuşadası Karayolu (Dr. Sabri Yayla Bulvarı) Efes antik kenti yol ayrımı üzerinde konumlanan ve birinci derecede arkeolojik SİT alanı kabul edilen Efes antik kentine ve Selçuk Havaalanı’na komşu olan Efes TUSAN Moteli, ülkedeki turizm tesisleri içinde tüm yıl turizm konaklama işletmesi olarak faaliyette bulundu. İlk projenin mimarı Ertem Ertunga olmasına karşın kayıtlarda proje müellifi Mimar Kemal Bostancı olarak görünmektedir. Mimari özelliklerinin, döneminin turizm mimarisine işaret etmesi dolayısıyla motelin, turizm mimarlığı tarihine ve kültürüne katkıları oldu. Mimari olarak, yalın kütle kompozisyonu, dengeli oranları, sakin tektoniği, rasyonel ve sade malzeme seçimi ve detayları ile motel, dönemin modernist çizgisini yansıtmaktadır. Konaklama ve onu destekleyen yeme-içme-eğlence fonksiyonlarında, konaklama üniteleri, servis birimleri ve sosyal donatıları içeren mahallere sahip bir yapı grubu, otopark ve açık alan çevre düzenlemesi ile hizmet verdi. 150 kişilik restoran, açık yüzme havuzu, güneşlenme alanı, otopark ile toplamda 12 oda ve 24 yatak kapasiteli bir turistik motel olarak açılmakla birlikte; 1970’lerde müştemilattaki altı oda da konaklama birimleriyle birlikte kullanıldı. 1.400 metrekarelik taban alanına oturan motel, 36 yataklı 18 konaklama birimine, teknik ve yönetimsel anlamda servis veren mekânlara, kapalı ve açık sosyal donatılara sahipti. Motelle birlikte, 30 araçlık kamping alanında personel odaları, danışma, çamaşır yıkama yeri, açık mutfak, duş-tuvalet-lavabo gibi bağımsız servis birimleri; motelin girişinde küçük bir halı dükkânı ve alanın peyzaj düzenlemesi yapıldı. Konaklama bölümüne kıyasla çok yüksek kapasiteye sahip olan restoran bölümü daha ön plandaydı. TUSAN Şirketi’ne ait olan moteli 1978’de Günhan Arın satın aldı. 1980’lerde bir işletme ortağınca kiralanan ve bir sene kamping olarak işletilen motel, 1990’ların sonuna değin motelin günümüzdeki sahibi de olan Arın Ailesi tarafından işletildi. Motel, 1990’ların sonundan 2013 yılına kadar sadece restoranıyla hizmet verdi. Motelin yanında yer alan BP yönetim binası, 1984-2000 yılları arasında halı dükkânı olarak kullanıldı. Efes antik kentine olan yakın konumu nedeniyle, motelde asgari düzeyde yenileme ve değişiklik yapılabildi; bunlardan biri de BP’ye ait yapının yıkılmasıydı. Günümüzde, havuz bölümünün yıkılmasıyla küçülen TUSAN Restoran, Efes Çöp Şiş adıyla hizmet vermektedir.

Referanslar

Arın, A. R. ile 22 Eylül 2012 tarihli görüşme. (Görüşen: Z. T. Ultav); Cumhuriyet Gazetesi (26.06.1970), http://www.cumhuriyet.com.tr, (Erişim tarihi: 28.07.2013); http://www.tusanrestaurant.com/Hakkimizda,3.html, (Erişim tarihi: 18.08.2013); Milliyet Gazetesi (26.05.1970), http://www.milliyet.com.tr, (Erişim tarihi: 28.07.2013).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Savaşır, G. ve Tuna Ultav, Z. (2009). 1960’ların Modern Mimarlık Mirasına İki Örnek: Bergama ve Selçuk TUSAN Motel, Mimarlık, (350): 56-60; Tuna Ultav, Z. ve Savaşır, G. (2010). Çanakkale TUSAN Motel: Türkiye Mimarlığında Modernizmin Yerel Açılımları. İçinde; N. Kozak (Editör), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm (ss. 83-85); Tuna Ultav, Z. ve Savaşır, G. (2016). 50 Yılın Ardından Türkiye’nin İlk Otel-Motel Zinciri TUSAN. İzmir: Yaşar Üniversitesi Yayınları.