Anadolu, tarihsel ve kültürel geçmişi sayesinde pek çok geleneksel yiyeceğin üretildiği bir coğrafya olma özelliği taşımaktadır. Bu geleneksel yiyecek zenginliklerinden biri de Zonguldak’ın Çaycuma ilçesi ile özdeşleşmiş manda yoğurdudur. Çaycuma, oldukça verimli tarım alanlarına sahip olmakla birlikte yılın büyük bölümünde yeşil kalabilen doğal mera ve yaylalara sahiptir. Bu yönüyle büyükbaş hayvancılıkla uğraşan çiftçiler manda yetiştiriciliği de yapmaktadır. Bu doğal meralarda her daim yeşil kalan otları tüketen ve kuru ot tüketme miktarı çok az olan mandalardan elde edilen yoğurt, kendine özgü ekşimtrak bir tada sahiptir. Yoğurdun üzerini kaplayan kaymak yaklaşık iki parmak kalınlığındadır. Yoğurdun kıvamı ise son derece katı olup içindeki su miktarı oldukça azdır. Çaycuma yöre halkının sütün yoğurda dönüşümü sürecinde geleneksel bilgisini kuşaktan kuşağa aktarabilmiş olması ve zengin bitki örtüsünün Anadolu manda ırkının sürüler halinde serbest olarak beslenmesi, Çaycuma manda yoğurdunun verim ve kalite farklılığını ortaya koyan başlıca unsurlardır.

Üretim sürecinde ilk olarak manda sütü kaynatılır. Soğumaya bırakıldıktan hemen hemen dört saat sonra mayalanma sıcaklığı olan 39-40ºC düşer. Maya olarak ise daha önce üretilmiş yoğurtlar veya hazır kültür karışımları kullanılır. Mayalama işlemi için, bir kapta daha önce kaynatılıp ılıtılmış manda sütü ile yoğurt, bir litreye bir tatlı kaşığı ölçüsü esas alınarak karıştırılır. Ardından sütün kaymağı bozulmayacak biçimde kabın kenar kısmından eklenir. Burada mayalanan sütün mayalama işlemi yapıldıktan sonra yerinin değişmemesi önemlidir. O nedenle mayalanan sütün bekletileceği alan, maya ilave edilmeden tespit edilmelidir. Daha sonra mayalanan yoğurt sabir bir sıcaklığa ulaşana kadar etrafı sıcaklığı korumaya yarayan battaniye vb. kalınca örtülerle sarılır. Yaklaşık dört beş saatin sonunda mayanın tutması beklenir. Bir gün boyunca buzdolabında dinlendirilmesinin ardından tüketime sunulur.

Aynı zamanda yöre insanının bölgesini tanıtmak amacıyla manda yoğurdunu hediye olarak sunması, Çaycuma kültürünü yansıtması bakımından da dikkate değerdir. Manda yoğurdunun antioksidan özellikler taşıması ve halk arasında pek çok hastalığın tedavisinde kullanıldığı da bilinmektedir. Çaycuma’da manda yoğurdu üreten işletmelerin varlığı, bölgedeki manda yetiştiriciliğinin sürdürülmesi ve gelir kaynağı olması bakımından önemlidir. Çaycuma manda yoğurduna 08.05.2020 tarihinde 496 Tescil Numarası ile Türk Patenet ve Marka Kurumu tarafından menşe adı verilmiştir. Tescil ettiren kuruluş, Çaycuma Ticaret ve Sanayi Odası'dır.