Geleneksel bir Türk içeceği olarak yüz yıllardır tüketilen ferahlatıcı özelliğe sahip sindirimi kolay alkolsüz bir içecektir. Ayran sözcüğünün etimolojik kökeni konusunda farklı görüşler olmakla birlikte iki görüş ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki sözcüğün Türkçe’de kullanılan ayır- fiilinden geldiği yönündedir. Bu görüşe göre ayran; (-(a)n) sıfat-fiil ekiyle yapılan bir sıfat fiilden gelişen ad olarak tanımlanmaktadır ve anlamı sütten ayrılan şey'dir. İkinci görüş ise ayran sözcüğünün Göktürkçe Orhon Yazıtları’nda geçen beyaz anlamına gelen ürüŋ sözcüğünden geldiği yönündedir. Bu haliyle sözcüğünün gelişiminin; ürüŋ > yürüŋ > (yü > uy bir metatezin meydana gelmesi ile) uyran > ayran olarak gerçekleştiği düşünülmektedir.

Ayran yoğurda su katılarak veya kuru maddesi ayarlanan süte Streptococcus thermophilus ve Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus’un kültürleri katılarak hazırlanan fermente süt ürünüdür. Ayranın besleyici özellik taşıyan besin ögelerinin oranı ayranın hazırlanış biçimine göre değişir. Su oranı ayran hazırlanırken hem kıvam hem de besleyicilik oranını değiştiren önemli bir etkendir. Su oranı artırıldıkça besleyici özelliği düşerken su oranı azaltıldıkça ayranın besleyicilik özelliği artar.

Geleneksel ayranın hazırlanması yoğurdun sulandırılması ve tuz eklenmesinden sonra homojenlik sağlanana kadar karıştırılması şeklinde olur. Ayran geleneksel yöntemlerle hazırlanıp tüketildiği gibi günümüzde endüstriyel olarak hazırlanan ayranlara şeker, renklendirici ve meyve aromaları katılarak farklı kıvam ve tatlarda satışa sunulduğu da görülmektedir.

Türk Gıda Kodeksi’ne göre, ayranda sofra tuzu en fazla yüzde 1 oranında bulunmalıdır. İçeriğindeki süt yağı oranı yüzde 1,8 ve daha fazla olan ayranlar tam yağlı, yüzde 1,2’den az yüzde 0,8 ve daha fazla olanlar yarım yağlı, yüzde 0,5 ve daha az olanlar ise yağsız ayran olarak nitelendirilmektedir.

Ayranda, içerken rahatsız edecek derecede baskın tat, koku ve aroma bulunmamalıdır. Bunun için taze yoğurt ve içilebilir standartlara uygun su kullanılmalıdır. Eğer farklı bir tatta sunulmak isteniyorsa mutlaka ayran ile birlikte çeşni maddesinin adı belirtilmelidir (Naneli ayran vb.). Ayranın mililitresinde dokuzdan çok koliform bakteri grubundan mikroorganizma, 100’den çok küf ve maya bulunmamalıdır. Ayranın ideal saklama sıcaklığı 4°C’dir. Ağzı kapalı cam kaplar ideal saklama kapları olmakla birlikte plastik ve diğer kaplar da ağzı kapalı olarak kullanılabilir. Ayranın servisinde ayaksız bardaklar kullanılır ve servis sıcaklığı 4° ila 10°C arasında olmalıdır.