Çavuşin

Yerleşim Merkezi / Destinasyon Kültürel Miras Destinasyonu

Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
Yazar: İbrahim YEMEZ (2019) (Madde metni için tıklayınız)
Yazar: Ayhan BAŞÇI (2020) (Madde metni için tıklayınız)
1 / 2

Nevşehir’in kuzeydoğusundadır. Kapadokya’daki altı eski yerleşim yerinden biridir. Kuzeyinde Avanos, güneybatısında Uçhisar, güneyinde Göreme, güneydoğusunda Ortahisar ve Ürgüp bulunuyor. Hemen alt tarafında ise Göreme Tarihi Milli Parkı vardır. Çavuşin, Avanos ilçesine bağlı bir köy statüsündedir. Çavuşin’in günümüzde bulunduğu yer 1950 depreminden sonra oluştu. Ekonomik yapısı daha çok turizme dayanıyor. Yöre halkı çömlekçilikle uğraştığı için Avanos’ta olduğu gibi burada da çok fazla çömlek ürünü satan yer vardır. Ayrıca gelen turistlere yönelik hediyelik eşya satan yerlerde çoktur. Yerli ve yabancı turistlerin yaz aylarında çok fazla ziyaret ettiği yerlerden biridir. Bölge, Kapadokya’nın 1985 de Unesco Dünya Miras Listesi’ne girmesiyle daha fazla ilgi çekmeye başladı.

Çavuşin köyünde Çavuşin Kilisesi, Vaftizci Kilise ve Bizans İmparatoru Nicefor Fokas adına yapılan Güvercinlik Kilisesi yer alıyor. Ön cepheleri bozulan kiliselerin içerisi İsa’nın hayatından kesitlerle süslüdür. Bu eserlerden sadece Çavuşin Kilisesi’nin müze olarak kullanılmakta olduğu görülüyor. 2014-2018 yılları arasında Çavuşin Kilisesi’ne toplam 115 binin üzerinde turist geldi. Ancak 2018 yılın Mart ayından beri kilise kapalı konumdadır.

Çavuşin köyü hem yerli hem de yabancı turistler tarafından ziyaret edilen yerlerden biridir. 2018 yılında Kapadokya’ya yaklaşık üç milyon yerli ve yabancı turist geldi. Avanos ile beraber düşünüldüğünde Çavuşin’ e gelen turist sayısı yaklaşık 1,2 milyondur.

Çavuşin’e gelip buraları gezebilecek turistlerin kalacakları yerler çok çeşitli değildir. Genel olarak oteller daha çok Avanos şehir merkezinde bulunuyor. Bununla birlikte Çavuşin de 2018 yılı itibariyle dört adet özel konaklama tesisi ve bir adet de pansiyon bulunmakta ve bunların toplam kırk beş oda doksan yatak kapasitesi olduğu görülüyor. Ancak Avanos ile beraber düşünüldüğünde 2018 yılı itibariyle biri beş yıldızlı, dördü dört yıldızlı ve biri de üç yıldızlı olmak üzere toplamda on dört konaklama tesisi bulunmakta ve bunların 956 odası ve 1914 yatak kapasitesi olduğu görülüyor.

Çavuşin, Avanos’tan beş kilometre uzaklıktadır. Ulaşım sadece karayoluyla yapılıyor. Ancak Nevşehir’de havaalanı vardır. Kapadokya Bölgesi’ne havayolu ile ulaşımda Gülşehir ilçe sınırları içerisinde merkeze 30 km uzaklıkta bulunan ‘Nevşehir Kapadokya Havalimanı’ yaygın olarak kullanılıyor.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Kılıç, F. ve Kılıç, M. (2017). Tarihi Geçmişi ve Eserleriyle Avanos. Ankara: Grafiker Yayınları.

2 / 2

Çavuşin köyü, Kapadokya’nın en eski yerleşim yerlerinden biridir ve Göreme-Avanos yolu üzerinde, Göreme’ye yaklaşık iki km uzaklıktadır. Kapadokya’nın önemli vadileri olan Güllüdere Vadisi, Kızılçukur Vadisi, Kılıçlar Vadisi, Ak Vadi, Zindanönü Vadisi, Peribacaları Vadisi ve meskendir Vadisi Çavuşin köyünün sınırlarını oluşturmaktadır.

Çavuşin’e yerleşimlerin milattan sonra elli altı yılından itibaren Roma İmparatorluğu’nun baskı ve zulmünden kaçan Hristiyan keşişlerin gelmesiyle başladığı düşünülmektedir. Roma zulmünden kaçıp yöredeki peribacalarının içine küçük yapılar oyan keşişler, tehlike anında bölgeye gelip saklanmışlardır. Bu oyma yapılar zamanla ihtiyaca göre daha karmaşık yapılar halini almıştır. Yapılara değirmen taşına benzer yuvarlak taşların koruduğu dar bir giriş kapısından girilmektedir. Yapıların içerisine gerektiğinde uzun süre dışarıya çıkmadan ihtiyaçların karşılanabilmesi için erzak depoları, su sarnıçları ve hatta küçük şapeller oyulmuştur. Bu dönemde en önemli geçim kaynağı tarım olan yöre insanı verimsiz toprağı beslemek için güvercin gübreleri kullanmış, güvercinler için kayalara güvercin evleri oymuşlardır.

Kapadokya’nın simgelerinden olan peribacalarının oluşumlarının en iyi izlenebileceği yerlerden olan Çavuşin’de birçok peribacası geçmişte şapel, kilise ve manastır olarak kullanıldı. Manastırlarda dini eğitimin başlamasıyla birlikte Çavuşin’de Kapadokya’nın ilk büyük kiliseleri yapıldı. Bunlar arasında Vaftizci Yahya Kilisesi aynı zamanda Bizans döneminde Aziz Hieron’un kutsal emanetlerinin de saklandığı kilise olarak dikkat çekmektedir. Bir diğeri köy çıkışında bulunan Çavuşin Kilisesidir. Bu kilise aynı zamanda Nicephorus Phocas Kilisesi olarak da bilinmektedir. Çavuşin Kilisesi sahip olduğu fresk süslemeleri ile yörede öne çıkan kiliseler arasındadır. Çavuşin vadilerinde yer alan peri bacalarında da kayaya oyma şapel, kilise ve keşiş hücreleri bulunmaktadır. Bunlar arasında Güllüdere ve Kızılçukur Vadileri öne çıkmaktadır. Güllüdere vadisinde; keşiş hücreleri, Üç Haçlı Kilise, Ayvalı Kilise ve Aziz Jean Kilisesi bulunmaktadır. Turistlerin güneşin batışını görmek için gittikleri Kızılçukur vadisinde ise Cemalların Kilise, Meryem Ana Kilisesi, Kolonlu Kilise ve Haçlı Kilise yer almaktadır.

Bin atmış yedi yılında Selçukluların Kayseri'yi fethetmesiyle Kapadokya bölgesinde Türk hakimiyetinin etkisi görülmeye başlandı. Kapadokya bölgesi on iki ve on üçüncü yüzyıllarda yoğun şekilde Selçuklu mimarisi eserleriyle zenginleşti. Bu dönemde birçok türbe, cami, medrese, kervansaray inşa edildi. Türklerin hakimiyetleri altındaki toplumların inançlarına olan hoşgörüleri sayesinde bölgede Hristiyan yapıları da arttı ve çok sayıda dini yapı inşa edilmeye devam etti.

Dik yamaçlara oyulmuş kayaya oyma yapılar güvenlik için çok kullanışlı olduğundan, ilk yerleşim dönemlerinden itibaren yöre halkı tarafından sürekli yerleşim yeri olarak kullanılmıştır. Çavuşin halkı 1960’lı yıllara kadar tamamen kaya oyma konutlarda yaşamış, ancak 1964 ve sonrasında oluşan erozyon ve çökmeler sonunda köy afet bölgesi ilan edildiğinden, halk evlerini terk etti ve “Yeni Çavuşin” olarak isimlendirilen bölgeye taşındı.

Referanslar

Değirmencioğlu, A.Ö. (2014). Kapadokya Kaya Kiliseleri ve İkonografisi. İçinde; A. Ö. Değirmencioğlu ve A. Başçı (Editörler), İsa Peygamber ve Anadolu İkonografisi (ss. 324-414). Ankara: Detay Yayıncılık.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Aktaş, C. (2019). Çavuşin Kent Dokusundaki Geleneksel Konut Mimarisi ve Koruma Önerileri ‘Basılmamış yüksek lisans tezi). Erciyes: Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; eğirmencioğlu, A.Ö. (2014). Kapadokya Kaya Kiliseleri ve İkonografisi. İçinde; A. Ö. Değirmencioğlu ve A. Başçı (Editörler), İsa Peygamber ve Anadolu İkonografisi (ss. 324-414). Ankara: Detay Yayıncılık; Görmez, K., 2002. Kapadokya Mevcut Durum Raporu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Gülyaz, M. (2006). Kapadokya. İçinde; G. Pulhan (Editör), Dünya Mirasında Türkiye. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Özata, Ş. (2015). Kapadokya Bölgesi Kaya Oyma Yapı Sorunları ve Çözüm Önerileri (Basılmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.