Kısa adı NENESU Projesi olan Nevşehir İli Neolitik Çağ Yüzey Araştırmaları Projesi,  Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Arkeoloji Bölümü akademisyenlerinden Doç. Dr. Fevzi Volkan Güngördü başkanlığında, bölüm akademisyenleri ile yüksek lisans ve lisans öğrencilerinden oluşan bir ekip kapsamında 2019 yılından itibaren Nevşehir ili ve ilçelerini kapsayan bölge içerisinde yürütülen yüzey araştırmasıdır.

Volkanik Kapadokya Bölgesi’nin tarihöncesi üzerine eldeki veriler bölgenin batısı olarak tanımlanan Niğde ve Aksaray illeri kapsamında, büyük bir bölümü İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Prehistorya Anabilim Dalı akademisyenleri tarafından gerçekleştirilen arkeolojik kazı ve yüzey araştırmaları temelinde tanımlanmıştır. Aşıklı Höyük, Musular Höyük, Kömürcü Kaletepe Obsidiyen İşliği, Sırçalıtepe Höyüğü, Tepecik Çiftlik Höyüğü, Köşk Höyük, Güvercinkayası yerleşimi Batı Volkanik Kapadokya Bölgesi’nin tarih öncesi kültürlerinin tanımlanması hususunda eldeki verilerin temelini oluşturmaktadırlar. Volkanik Kapadokya Bölgesi’nin daha doğusu göz önünde bulundurulduğunda ise Nevşehir ve Kayseri illeri kapsamında bölgenin tarihöncesi kültürleri üzerine eldeki veriler son derece kısıtlıdır. Nevşehir ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmiş olan tarihöncesi araştırmaları daha çok ilin belirli bir bölümünü kapsayan projelerle sınırlıdır. Nevşehir İli Neolitik Çağ Yüzey Araştırmaları Projesi’nin oluşturulmasındaki temel faktör, ilçe temelli bölgesel araştırmaların aksine ilin tümünü kapsayan, bütüncül bir bakış açısına sahip bir arkeolojik yüzey araştırması projesinin hayata geçirilmesidir. Nevşehir ili sınırları içerisinde kazı çalışmaları gerçekleştirilen tek Neolitik Çağ yerleşimi Ürgüp ilçesi, Sofular Köyü sınırları içerisinde bulunan Sofular Höyük yerleşimidir. Nenesu Projesi yürütücüsü Doç. Dr. Fevzi Volkan Güngördü’nün arazi çalışmalarını yürüttüğü Sofular Höyük’ten elde edilen veriler yerleşimin Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem kapsamında MÖ 7500-7000 tarihleri arasındaki bir zaman dilimi kapsamında değerlendirilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. Volkanik Kapadokya Bölgesi’nin Çanak Çömleksiz Neolitik Dönemi ile ilgili eldeki verilerin ana kaynağı olarak Aksaray ili sınırları içerisinde konumlanan Aşıklı Höyük gösterilebilir. 1989 yılından beri devam eden kazı çalışmaları ışığında yaklaşık olarak MÖ 8500-7400 tarihleri arasında yerleşime sahne olmuş bir tarihöncesi buluntu yerinden bahsedilebilir. Alt tabakalarında yuvarlak planlı, daha üst tabakalarında ise dikdörtgen planlı kerpiç duvarlı yapılardan oluşan bir mimariyi içerisinde barındıran Aşıklı Höyük’te tespit edilen intramural tarzdaki mezarlarda ele geçen ve ölü hediyesi olarak kullanıldıkları düşünülen çeşitli buluntular dönemin yaşam biçiminin anlaşılması hususunda önemli veriler ortaya koymaktadırlar. Sofular Höyük kazılarında tespit edilen kerpiç duvarlı bir yapıya ait kalıntıların karşılaştırılabilecek en yakın örneği Aşıklı Höyüktür. Ayrıca Sofular Höyük’te yapılan kazı çalışmalarında saptanan yontmataş, sürtmetaş ve kemik alet endüstrisi kapsamında tanımlanan buluntuların karşılaştırılabilecek en yakın örnekleri de Aşıklı Höyük yerleşiminden bilinmektedir. 

Bahsedilen bu bağlantıların net bir biçimde gösterdiği üzere Nevşehir ilinin bütününü kapsayan bir tarihöncesi araştırma projesi, Volkanik Kapadokya Bölgesi’nin tarihöncesi kültürlerinin anlaşılması açısından son derece gereklidir. Sözü edilen bu gereklilik doğrultusunda NENESU Projesi 2019 yılında bölgede araştırmalarına başlamıştır. Araştırma projesinin temel hedeflerinden bir tanesi günümüz dijital arkeoloji metodolojilerinin yüzey araştırmaları kapsamında sahada kullanılmasıdır. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS), küresel konumlama sistemleri (KKS), uzaktan kontrollü hava sistemleri (RPAS) proje kapsamında kullanılmakta olup sadece arkeolojik buluntu yerlerinin tespitinde değil, saptanan buluntu yerlerinin çevresindeki coğrafi kontekst ile olan ilişkisinin anlaşılması hususunda da son derece önemli veriler ortaya koymaktadırlar. Bahsedilen bu sistemler Nenesu Projesi kapsamında birçok tarihöncesi buluntu yerinin tespiti ve çevresindeki coğrafya ile ilişkisinin anlaşılması noktasında son derece önemli veriler ortaya koymuştur.

Nevşehir İli Ürgüp ilçesi sınırları içerisinde konumlanan Avla Dağ’da 1960’lar da Maden Teknik Arama Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen araştırmalar esnasında tespit edilen arkeolojik buluntu yerleri Ian Todd ve Giorgio Pasquare tarafından Anatolian Studies dergisinde bir makale olarak yayınlanmıştır. Ancak daha sonraki elli yıl içerisinde herhangi bir araştırmaya sahne olmayan Avla Dağ’da tarihöncesi buluntu yerlerinin, bölgede etkin olan rüzgâr ve yağmur erozyonu sebebiyle toprak dolguları altında kaldıkları ve tekrar tespit edilmelerinin güçlüğü vurgulanmıştır.

Nenesu Projesi'nin  ana hedefi Avla Dağ buluntu yerlerinin günümüz dijital arkeoloji metodolojileri kullanılarak tekrar tespit edilip belgelenmesidir. Bu bağlamda yukarıda bahsedilen coğrafi bilgi sistemleri (CBS), küresel konumlama sistemleri (KKS), uzaktan kontrollü hava sistemleri (RPAS) Avla Dağ’da kullanılarak, erozyon sebebi ile tespit edilmesinin son derece güç olduğu vurgulanan altı tarihöncesi buluntu yeri tekrar tespit edilip saptanan arkeolojik buluntular ışığında alan Çanak Çömlekli Neolitik Dönem kapsamında değerlendirilmiştir. Benzer metodolojiler kullanılarak tespit edilen bir başka buluntu yeri olan Avanos Topraktepe yamaç yerleşimi ise bölgede Orta Kalkolitik Dönem’in varlığı açısından önemli veriler ortaya koymaktadır.