Andırın Tirşiği
Gastronomi Doğal ve Kültürel Miras Anadolu Mutfağı Yemek/Yiyecek Coğrafi İşaretli Ürün
-
2024
Andırın, Akdeniz bölgesinde yer alan Kahramanmaraş’ın bir ilçesidir. Andırın Tirşiği/Andırın Doktoru/Tirşik Çorbası/Tirşik adıyla bilinen Andırın Tirşiği, Andırın’a özgü yöresel bir lezzettir. Andırın Tirşiği, 2010 yılında 172 tescil numarasıyla coğrafi işaret almıştır. Yörenin Göksün, Saimbeyli, Feke, Osmaniye ve Bahçe’ye komşu olması hasebiyle bu bölgelerde de Andırın Tirşiği yapılmaktadır. Bu çorbanın kanser başta olmak üzere, tümör, gribal enfeksiyon, mide, sindirim sistemi, boşaltım sistemi hastalıkları gibi birçok hastalığı tedavi edici özelliğe sahiptir. Yanı sıra vücudu hastalıklara karşı daha dirençli hale getirdiği düşünülmektedir. Tirşiğin yapıldığı bitkinin adı “yılan pancarı”, “yılan otu” ve “pancar” olarak bilinmektedir. Pancar otu çalılıkların içinde çıkan zehirli bir ot olarak bilinmektedir. Bu bitki, zehirli olduğu için hayvanlar yemez eğer yerse zehirlenmelerine sebep olmaktadır. Pancar otu ya da tirşik pancarı adıyla bilinen bu bitki, kış aylarında yağışlı geçen ve elverişli arazilerde yetişmektedir. Akdeniz ikliminin ve maki bitki örtüsünün hâkim olduğu bölgelerde yetişmektedir.
Pancar bitkisi, kırsal alanlardan toplanarak pazarlarda ve manavlarda satılmaktadır. Andırın Tirşiği’nin yapım aşaması ve mayalama işlemi, onu diğer çorbalardan farklı kılmaktadır. Pancarlar toplanırken taze olmasına dikkat edilmektedir. Toplanan pancarlar yıkanıp ince ince doğranmaktadır. Yıkama işlemi, doğrama işleminden hemen sonra yapılmaktadır. Bunun sebebi ise zehirli otun suyla birleşince doğrama aşamasında ellerde yanma ve tahriş yapmasını önlemek içindir. Eli yakmayacak şekilde bir litre sıcak su hazırlanır. Bu suyun içerisine dövme, nohut ve bekletilmiş ekşi yoğurt, en üste ise pancar konur ve karıştırılır en son iki yemek kaşığı un karıştırılmaktadır. Tencerenin üstü kapanana kadar un dökülür bu işlem hava alıp soğumaması için yapılır. Bu işleme mayalama işlemi denilmektedir. Tencerenin kapağı kapatılır ve sabaha kadar bekletilir. Sabah üzerinin hamuru alınıp üç-dört saat pişirilir. Kaynadıktan sonra yaklaşık bir baş sarımsak ezilip tuzla birlikte içerisine atılır. Çorba yoğun bir ekşi tada sahiptir. Geçmişte Andırın Tirşiği, odun ateşinde büyük kazanlarda yapılmaktaydı. Şehirde yaşayan aileler, ocakta ve tencerede yapmaktadır. Değişen sosyo-kültürel şartlarla birlikte pişirilen çorba, yazın içmek ya da şehir dışındaki akrabalara gönderilmek üzere konserve olarak da muhafaza edilmektedir.
Referanslar
https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38025, (Erişim tarihi: 14.03.2024).