Yalvaç

Yerleşim Merkezi İnanç Turizmi Destinasyonu

Isparta’nın kuzey ucunda yer alan Yalvaç, ilin en büyük ilçesidir. Yalvaç 1415 kilometrekarelik yüzölçümüne ve ortalama 150 metre yüksekliğe sahiptir. İlçe, kuzeydoğusunda Konya kuzeybatısında Afyonkarahisar ve güneyinde ise Isparta ile çevrilidir. Coğrafi konum itibarıyla ilçe, Akdeniz Bölgesi’nde yer almasına karşın karasal bir iklime sahiptir. Ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayi ve turizme dayanmaktadır.

Tarih ve kültürel zenginliklere sahip olan Yalvaç, Pisidia Antiokheia antik kentinin yanında kuruldu. Antiokheia, geçmişte bölgeye başkentlik yapmış bir kenttir. Yalvaç’ın geçmişi, günümüzden sekiz milyon yıl öncesinde erken bulgular göstergesi fosillerin (at, fil ve gergedan) bulunduğu Tokmacık yöresiyle başlar. Antiokheia kentinin kuruluşu ise, MÖ III. yüzyılda Hellenistik dönemine kadar gitmektedir. Ancak kentin yakınındaki Men Kutsal Alanı buluntularının MÖ IV. yüzyıla dek ulaşmış olması bölgede bir Klasik dönem kültürünün de olduğunu göstermektedir. Antiokheia, Roma egemenliğinde en parlak dönemini yaşamıştır. MÖ 27 ve MS 14 tarihlerini kapsayan Augustus döneminde, Antiokheia’ya konumu nedeniyle Sezar’ın şehri unvanı verildi. MS 46 ve MS 62 yılları arasında Aziz Paulus, Antiokheia’yı üç kez ziyaret ederek Hristiyanlığın temellerini burada attı. Hristiyanlığı dünyaya buradan yaymaya başladı. Günümüzde de Hristiyanlık açısından kutsal sayılan bu kent hac vazifelerini yerine getirme adına inanç turizmi kapsamında ziyaret edilmektedir. 1176 yılında Yalvaç yakınlarında yapılan Myriakephalon Savaşından sonra bölgeye yerleşen Türkler, kente, kültürel merkez olma özelliğini yeniden kazandırmışlardır.

Yalvaç’ın coğrafi konumu, tarihi ve kültürler değerleri, doğal güzellikleri ve otantik kırsal mimarisiyle inanç turizmi, kültür turizmi ve kırsal turizmin Sakin Şehir (cittaslow) anlayışıyla harmanlandığı Akdeniz Bölgesi’nin önemli bir turizm destinasyonudur. Yalvaç ve çevresinde Yalvaç Müzesi, Devlethan Camii, Yeni Camii, Ulu Camii, Pisidia Antiokheia antik kenti, Hoyran (Limenia) Adası, Kaya Kilisesi ve Mezarları, Tıraşzade Konağı, Ayıini Mağarası, Men Kutsal Alanı ve Tapınağı bulunmaktadır. Yalvaç, 2012 yılında Sakin Şehir (cittaslow) birliğine katıldı. Isparta’da ilk sakin şehir unvanını alan Yalvaç’ın hedefi, tarihi ve doğal güzelliklerinin korunarak gelecek nesillere aktarılmasının yanı sıra sakin şehir anlayışına sahip turist sayısını da arttırmaktır. Isparta’nın ikinci Sakin Şehri Eğirdir’dir. Eğirdir Gölü’nün kuzey yarısı Hoyran Gölü olarak adlandırılır ve Yalvaç sınırları içerisindedir. Göl çevresinde konaklamak için kamp alanları mevcuttur.

Yalvaç’ta kültür ve tarih gezisinin yorgunluğunun atılabileceği güzel mekanlardan bir tanesi, sekiz asırlık çınar ve etrafındaki kahvehanelerden oluşan, Çınaraltı’dır. Kaş Mahallesi’nde Tıraşzade Konağının karşısındaki eski bir Yalvaç evi, restore edilerek, kadınların geleneksel yemekleri sundukları bir mekan haline getirildi. Böylelikle yöresel lezzetlerin sunulduğu gastronomi turizmi açısından güzel bir örnek oluştu. Tıraşzade Konağı, Yalvaç’ta ilk restorasyon çalışmalarından biri olan geleneksel Yalvaç evidir. Günümüzde etnografya müzesi olarak hizmet vermektedir. Ayrıca Kaş Mahallesi’nde bulunan bölgesel Osmanlı geleneklerini barındıran Türk hamamının restorasyonu devam etmekte olup, bitiminde müze olarak hizmet verecektir. Yalvaç Müzesi 1966 yılında hizmete açıldı. Müze Prehistorya, Klasik, St. Paul ve Etnografya salonu olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Yalvaç ve çevresinden çıkan eserler müzede sergilenmektedir. Yalvaç’ta Cumhuriyet’in ilk yıllarında kurulan deri fabrikası artık hizmet vermemektedir. Günümüzde kullanılmayan fabrika restore edilerek otele dönüştürülme sürecindedir. Fabrikadan çıkan malzemeler de ön kısımdaki Açıkhava Müzesi'nde sergilenmektedir. Ayrıca Görgü Mahallesi'nde bulunan Mustafa Bilgin Kadınlar Sanat Evi, Yalvaç’ta sanat evlerinin ilk örneğidir. Bu evde kadınlara yönelik çeşitli sanatsal kurslar verilmektedir.

Tarihi ve kültürler değerler bakımından zengin bir çeşitliliğe sahip olan Yalvaç, sadece bu değerler sayesinde değil, aynı zamanda geleneksel el sanatları (dericilik, saraciye, at arabası yapımcılığı, demircilik, semercilik ve keçecilik) ve yöresel yemeklerinden dolayı da turist çekebilmektedir. Özellikle Görgü Mahallesi’nde bulunan eski bir Yalvaç evinin restore edilmesiyle oluşan Keçe Evi, keçeyi turistik ürüne dönüştüren bir merkezdir. Geçmişte yapılan bazı el sanatları günümüzde artık yapılmamaktadır. Örneğin sabunculuk, bez dokumacılık, yağcılık ve hasırcılık kaybolmuş olan el sanatlarıdır. Yalvaç’ın her mahallesinde mahalle fırınları bulunmaktadır. Özellikle yöreye has olan Yalvaç Ekmeği gelen ziyaretçiler tarafından fırınlardan satın alınmaktadır.

Yalvaç’ın tarım arazileri meyve ve sebze yetiştiriciliği için uygundur. Yalvaç’ta Pazartesi günleri yerel pazar kurulmakta ve çevre köylerden gelen köylüler yerel kıyafetleriyle yöresel ürünler satmaktadırlar. Sebze, yoğurt ve buğday pazarı olarak üç ayrı pazar bulunmaktadır. Gelen ziyaretçiler de bu pazarı ziyaret etmekte, organik ürünler, kaymak, süzme yoğurt, nohut, mercimek ve fasulye gibi ürünleri üreticiden aracısız satın almaktadırlar.

yılı itibarıyla nüfusu 22 binin biraz üzerinde olan yerleşim, son yıllarda yaklaşık nüfusu kadar yurtiçi ve/veya yurtdışı ziyaretçileri ağırlamaktadır. Yalvaç’ta Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli 66 oda ve 121 yatak kapasiteli iki adet konaklama tesisi, belediyeden belgeli 20 oda ve 32 yatak kapasiteli bir adet konaklama tesisi vardır. Ayrıca ilçede A grubu bir adet seyahat acentası faaliyet göstermektedir. Isparta merkezine yaklaşık 110 kilometre mesafede yer alan Yalvaç’a ulaşım karayolu ile sağlanır. En yakın havaalanı, Isparta Süleyman Demirel Havaalanı’dır. Yalvaç, her yıl ilkbahar ve yaz aylarında Köstük Günü Uçurtma Şenliği, Yukarı Tırtat Köyü Tanışma ve Kaynaşma Günü, Hıdırellez Şenlikleri, Yalvaç Pisidia Antiokheia Kültür Turizm ve Sanat Festivali gibi birçok ulusal ve uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapmaktadır.

Yalvaç’taki mahalleler, evler, camiler, çeşmeler, hamamlar, müzeler, fırınlar ve merkezdeki belediye binasının karşısındaki açık hava niteliğindeki meydan, adeta geçmişten günümüze bir zaman köprüsü kurmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Çolak, E.C. (2018). Sürdürülebilir Kentleşme Kapsamında Sakin Şehir Uygulaması: Yalvaç Örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı; https://cittaslowturkiye.org/cittaslow-yalvac/, (Erişim tarihi: 15.12.2020); https://isparta.ktb.gov.tr/, (Erişim tarihi: 15.12.2020); Kilinç, O. Ongun. U. ve Kilinç, U. (2019). Sakin Şehir, İnanç ve Kırsal Turizm Üçgeni: Yalvaç İlçesi’nin Turizm Potansiyeline Yönelik SWOT Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2): 199-213; Kuter, N. ve Erdoğan, E. (2006). Yalvaç, Pisidia Antiocheia Antik Kenti ve Çevresinin Peyzaj Özellikleri ve Turizm Açısından Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 7(1): 111- 123.