Yan Ürün

Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Turizm sektöründe yan ürün kavramını anlayabilmek için öncelikle ürünün ne olduğunun bilinmesi gerekmektedir. Turizm ürünü; bireylerin her zamanki yaşadıkları yerlerin dışına olan seyahatleri sırasında faydalandıkları mal ve hizmetlerinin bileşimi olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte, bir ürünün turizm ürünü olarak sayılabilmesi için birtakım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bunlar; turizm işletmeleri, çekicilikler, ulaşılabilirlik, etkinlikler ve imajdır. Konaklama işletmeleri, ulaştırma işletmeleri, yiyecek-içecek işletmeleri, müzeler, antik kentler, doğal ve kültürel varlıklar vb. ana turizm ürünleridir. Turizm ürünü, genelde tek bir ürün olarak görülmekten ziyade bir paket olarak düşünülmektedir. Bunun nedeni, bir ürünü kullanırken bir başka ürünün kullanılması zorunluluğudur. Örneğin; bir konaklama işletmesine gidecek olan bir turist, o işletmenin bulunduğu destinasyona gidebilmek için bir ulaşım aracını kullanmak veya bir yiyecek-içecek işletmesine uğramak zorundadır. Öte yandan, turizm amaçlı gezi programları genelde tek bir ürüne yönelik değil, -varsa eğer- birden fazla doğal veya kültürel çekicilikler gözetilerek hazırlanmaktadır.

Ürün arzı esnasında ortaya çıkan diğer ürünlere ise, yan ürün adı verilmektedir. Örneğin; el sanatları, hediyelik eşyalar, magnetler, destinasyonun simgeleriyle oluşturulan figürler birer turizm amaçlı yan üründür. Turizmde yan ürün kavramı, turizm hatıraları olarak kullanılabilir ve beş kategoriye ayrılır. İlk kategoride kartpostallar, posterler, resimli kitaplar ve fotoğraflar bulunur. İkinci kategoride ise, deniz kabukları, kayalar, otlar ve çam kozalakları yer alır. Üçüncü kategori, destinasyona ait çekicilik unsurlarının minyatür birer kopyaları ve doğal malzemelerle üretilen sembolik eşyalardır. Kahve fincanları, destinasyon simgelerine ait resimlerin basılı olduğu tişörtler ve bardak altlıkları dördüncü kategoriyi oluşturur. Mutfak eşyaları, yiyecek-içecekler, el sanatları ve kıyafetler gibi yerel özellikleri barındıran eşyalar ise, son kategoride yer alır. Bu kapsamda, turizm yan ürünleri destinasyonlar için önemlidir ve turistlerin toplam harcamalarının önemli bir kısmını oluşturur. Turistler için ana ürünlerin yanı sıra yerel yan ürünler de destinasyona seyahat etme nedenlerinden biridir ve bu yan ürünler söz konusu destinasyonun imajını sembolize eder.

Referanslar

İçöz, O. (2005). Turizm Ekonomisi (Üçüncü baskı). Ankara: Turhan Kitabevi; Kozak, N. (2010). Turizm Pazarlaması (Üçüncü baskı). Ankara: Detay Yayıncılık; Kozak, N., Akoğlan Kozak, M. ve Kozak, M. (2010). Genel Turizm (Onuncu baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Gordon, B. (1986). The Souvenir: Messenger of the Extraordinary, The Journal of Popular Culture, 20(3): 135-146; Zahari, M. S. M., Hanafiah, M. H., Ahmad, E. ve Zain, N. A. M. (2017). The Moderating Effect of Tourism By-Products on the Relationship between Tourism Core Products and Destination Image (Sarawak, Malaysia), Geographica Pannonica, 21(4): 261-273.