Türk Seyyahin Cemiyeti (1923 - )

Sivil Toplum Kuruluşu Aktivite Merkezli STK Yatırımcı/İşletmeci STK

(İstanbul, 1923 - )

Türk Seyyahin Cemiyeti, Mustafa Kemal Paşa’nın talimatları üzerine 6 Kasım 1923’te merkezi İstanbul’da olmak üzere diplomat Reşit Saffet (Atabinen), Kudüs eski defterdarı Cevdet (Özoğul), eski Meclis-i Kebir-i Maarif üyelerinden Mehmed Ziya Bey gibi dönemin aydınları tarafından ulusal ve amatör bir turizm kuruluşu olarak kuruldu. İlk nizamnamesi 5 Aralık 1923’te onaylandı. “Türk Seyyahin Cemiyeti” adıyla kurulan cemiyet, 1926 yılından itibaren “Türkiye Turing Kulübü” olarak anılırken 1942 yılında kulüp yerine kurum kimliğine kavuşup “Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu” adını aldı.

Türkiye Turing Kulübü, 1926 yılında fiilen faaliyetlerine başladı. Turing Kulübü 2 Nisan 1930'da Bakanlar Kurulu kararıyla kamu yararına çalışan kurum olarak kabul edildi. 3 Nisan 1930'da ise Cumhurbaşkanlığı himayesine alındı. Bu dönemde TBMM’nce gümrük mevzuatı düzenlenerek triptik yetkisi, trafik mevzuatı ile ilgili özel yetki ve görevler ile uluslararası ehliyetleri düzenleme yetkisi de kuruma verildi.

Cemiyetin amacı büyük seyahatler düzenlemek, böylece Türk milletinin gurur vesilesi olan eski eserleri yabancılara tanıtmaktı. Bunların yanında eski eserlerin korunması ve şehirlerde görüntü kirliğine sebep olan mekanların düzeltilmesi de amaçlanmaktaydı. Keza yabancı ülkeleri Türk vatandaşlarına tanıtmak da hedefler arasındaydı.

Cemiyet, hedeflerini gerçekleştirmek için Avrupa, Amerika, Asya ve Afrika gibi bölgelerden Türkiye’ye büyük seyahatler organize etmek, tren veya vapurlarla geziler düzenleyen şirketlerle iletişim kurarak Türkiye’nin de bu programlara dahil edilmesini planladı. Önemli eserlerin tanıtılması için yabancı dillerde broşürler hazırlanması, eski eserlerin uzman rehberler eşliğinde tanıtılması da hedeflendi.

Turing Kulübün faaliyetlerine başlamasıyla Türkiye’ye gelen yabancıların belirli bir düzen içerisinde hizmet alması temin edildi. İlk olarak yabancı dil kursları açıldı. Tercümanların rehberlik sınavlarının uygulanması ve yine tercümanlara yönelik arkeoloji kurslarının açılması sağlandı. Azınlıkların elinde olan turizm acenteleri belli bir düzene sokuldu. Bu çalışmaların yanında Türkiye’nin ilk prospektüsleri, afişleri ve karayolu haritası cemiyet tarafından yayımlandı. Yine ülkenin ilk turizm incelemeleri hazırlandı, turizm kongre ve konferansları düzenledi, turizmle ilgili kurumların ve mevzuatın oluşturulmasına gayret edildi.

Kurum, yurtdışında da propagandaya önem verdi. Yabancıların Türkiye’ye gelmesini sağlamak için konsolosluklar, Turing Kulüpleri, fahri temsilciler ve seyahat acenteleri aracılığıyla yurtdışına prospektüsler ve afişler gönderildi. Türkiye hakkında makaleler, konferanslar, takvimler, dergiler ve tanıtım broşürleri hazırlamak isteyenlere ise ülkenin eski eserlerini ve güzelliklerini gösteren fotoğraflar iletildi. Ayrıca Avrupa’dan Türkiye’ye seyahat koşullarını ve ülkeyle ilgili yararlı bilgileri içeren sirküler ve el ilanları hazırlanarak ilgili kurumlara gönderildi.

Kurum, Türkiye’nin güzel manzaralarını ve eski eserlerini gösteren fotoğrafları, afişleri ve diğer materyali Avrupa ülkelerinde açılan turizm sergilerine gönderdi. Keza Türkiye’nin tanıtımı ile ilgili Roma, Milano, Floransa, Viyana ve Bükreş gibi şehirlerde konferanslar düzenlendi.

Turing Kulübünün 1930 yılında çıkarmaya başladığı TTOK Belleteni, uzun soluklu dergilerden biri olarak varlığını günümüze kadar devam ettirdi. Turizme yönelik rehber niteliğinde yayınlarla yola çıkan dergi, bilahare bilimsel nitelikli bir yayına dönüştü.

Türkiye’de 1923-1939 seneleri arasında önemli bir boşluğu dolduran Turing Kurumu, kültür ve turizm alanlarında uzun yıllar bir devlet organı gibi görev yaptı. İlk yıllarında kısıtlı imkanlarla çalışmaya başlayan kurum, zor şartlara rağmen Mustafa Kemal Atatürk’ün desteğiyle önemli faaliyetler gerçekleştirdi. İkinci Dünya Savaşı yıllarında ticaret ve turizmde yaşanan sorunlar ve savaş ortamı, kurumun faaliyetlerini sınırlandırdı. 1965’te Reşit Saffet Atabinen’in hayatını kaybetmesinden sonra kurumun başkanlığına Mahmut Nedim Gündüzalp (1965-1966) seçildi. Kurumun Genel Müdürlüğünü ise 1965’ten 2002 yılına kadar Çelik Gülersoy yürüttü.

Mahmut Nedim Gündüzalp’ten sonra kurum başkanları sırasıyla Dr. Ahmet Şükrü Emed (1966), Dr. Nejat Eczacıbaşı (1966–1974), Nuri Pere (1974-1975), Prof. Dr. İlhan Akın (1975-1976), Mehmed Feridun Dirimtekin (1976), Prof. Dr. Mustafa Kemal Kutlu (1976-1990), Hadi Sağnak (1990–1997), Nejat Olcay (1997-2000), Prof. Dr. Güler Temizkan (2000-2002), Çelik Gülersoy (2002-2003), Melih Ferit Epikmen (2003-2005), Prof. Dr. Mustafa İsen (2005-2006), Dr. Uğur İbrahimhakkıoğlu (2006-2011), Başaran Ulusoy (2011-2012) ve Dr. Bülent Katkak (2012-Halen) isimlerinden oluşmaktadır.

Referanslar

“Başkanlarımız”, https://www.turing.org.tr/baskanlarimiz, (Erişim tarihi: 09.03.2024); Gülersoy, Ç. (1990). Reşit Saffet Atabinen’i Anma Toplantımız. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belleteni, 3: 79-358; Şahin, G. (2006). Atatürk Döneminde Batı’daki Olumsuz Türk ve Türkiye İmajını Düzeltme Çabaları ve Türk Seyyahin Cemiyeti’nin Bu Konudaki Çalışmaları, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Doğumunun 125. Yılında Atatürk Özel Sayısı, VIII (3): 137-159; T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), (Fon Kodu:/Yer No:) 30.18.1.2/9.17.19; 30.10/229.543.14; 30.10/80.526.6, s. 1; 30.18.1.2/32.74.18; Türk Seyyâhin Cemiyeti Nizamnâme-i Esâsisi, Kağıtçılık ve Matbaacılık Anonim Şirketi, İstanbul 1339; Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, 1923-1973, T.T. ve O. K.’nun 50. Yılı. İstanbul: Turing Yayını, 1973; Türkiye’ye Bir Işıktı Turing 1977-1993 (1- Doğum ve Emekleme, 2- Savaş Dönemi, 1940-1949), 3- Gelişmeleri Seyreden Kurum 1950-1965). İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını, [1995].

Ayrıntılı bilgi için bakınız

“Başkanlarımız”, https://www.turing.org.tr/baskanlarimiz, (Erişim tarihi: 09.03.2024); Altıntaş, A. ve Kurnaz Şahin F. (2007). Reşit Saffet Atabinen (1884-1965) ve Türk Turizmine Katkıları, AÜ DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 26 (42): 9-36; Şahin, G. (2006). Atatürk Döneminde Batı’daki Olumsuz Türk ve Türkiye İmajını Düzeltme Çabaları ve Türk Seyyahin Cemiyeti’nin Bu Konudaki Çalışmaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Doğumunun 125. Yılında Atatürk Özel Sayısı VIII (3): 137-159; Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TTOK). (1994). Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, (yay. haz. Nuri Akbayır vd.), C. 7, İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını.