Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu (TTOK)
Sivil Toplum Kuruluşu Aktivite Merkezli STK
(İstanbul, 1923 - )
Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
Cumhuriyetin ilan edildiği günlerde (06. 11. 1923), saygın bir Avrupa ülkesi olmak ve çağdaş uygarlığa ulaşmak hedefinin ileri görüşüyle, Cumhuriyet’in ilk işlerinden biri olarak, Büyük Atatürk’ün direktifleri ile Lozan Konferansı Genel Sekreteri ve Atatürk’ün yakın arkadaşı Büyükelçi Reşit Saffet Atabinen tarafından kuruldu. Kurumun ilk adı Türk Seyyahin Cemiyeti'dir.
Kurum, motorlu taşıt giriş çıkışında gümrük muafiyetlerini teminat altına almak, turizmi geliştirmek, çarpık şehirleşmeyi önlemek, estetik değeri olan yapıları restore etmek, Türkiye’nin tarihi ve arkeolojik değerlerini, ata yadigarı eski eserleri ve anıtları korumak, kurtarmak, onlara yeni ve çağdaş işlevler kazandırmak ve tarihi dokuyu bozmadan yaşatmak, ayrıca otomobil sporlarını geliştirmek amacıyla; maddi kazanç gayesi gütmeksizin ve kar dağıtmaksızın, bütün kazancını tekrar milletine harcayan, seçilmiş yöneticileri tamamen ücretsiz olarak fahriyen çalışan, bir sivil toplum kuruluşu, ünlü ve köklü bir kültür kurumu olmakla birlikte, aynı zamanda evrensel nitelikte bir kulüptür.
Atatürk’ün himayelerine aldığı (Cumhuriyet, 03. 04. 1930) saygın kuruluşuyla, tarihi geçmişiyle, şehir estetiğine ve toplum yaşamına kazandırdığı görkemli eserleriyle, uluslararası alandaki itibarı ve üyelikleriyle ve yaşam standardı bakımından Avrupa değerleriyle örtüşen amaçlarıyla Turing, ulusal hedeflerimize varmada öncülük edecek milli güçlerimizden biridir.
Bakanlar Kurulu’nun 02. 04. 1930 tarih ve 9069 sayılı kararı ile Kurum, Kamu Yararına Çalışan Dernek sayılmış, 21. 01. 1974 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7/7710 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de adına Türkiye ibaresi eklendi.
Kurucu Başkan Reşit Saffet Atabinen’den sonra onun yetiştirdiği değer olarak kuruma kesintisiz 55 yıl hizmet veren ve TURİNG’i bugünkü seviyesine çıkaran, başta İstanbul olmak üzere, ülkenin birçok köşesinde harabelerden abidevi eserler yaratan, yukarıda belirtilen misyonu kuruma kazandıran ve kurmuş olduğu kendi adını taşıyan vakıfına bütün maddi ve kültürel birikimini ve eserlerini armağan eden Çelik Gülersoy (1930-2003) Kurum’un Onursal Başkanı’dır.
Kurumun son genel merkezi İstanbul Seyrantepe’de olup, gümrük sorumlulukları, triptik hizmetleri, hudut kapılarındaki hizmet ağı, otomobil sporlarına katkı buradan yönetilmektedir. Kurum, dünyanın bütün uygar ülkelerinde bulunan ve bağımsız nitelik taşıyan diğer devletlerin Turing kulüpleri ile birlikte üst kuruluşu oluşturan merkezi Paris’teki FIA'ya ( Federation International Automobile) bağlı olup uluslararası platformda yer alıyor. Kurum, Türkiye’nin ilk turizm afişlerini ve prospektüslerini bastırdı, ilk çağdaş ve modern gümrük kapısını Kapıkulede kurdu, resim sanatının şaheserleri olan tabloları toplayıp koruma altına aldı, çoğu İstanbul’la ilgili özgün yayınlarda bulundu ve bunların kitaplığını kurdu (Onursal Başkan Çelik Gülersoy, vakfında dünyanın en zengin İstanbul Kitaplığını oluşturdu). Turing’in efsanevi başkanı Çelik Gülersoy, çoğu İstanbul hakkında yazdığı eserleri ile yayıncılıkta ve baskı tekniğinde yenilikler yarattı; ayrıca uzak ve tanınmayan bir Orta Anadolu kasabası olan Safranbolu’nun eski konaklarını restore ederek bu ilçeyi dünyaya tanıttı, Safranbolu’nun UNESCO Kültür Mirası Listesi'ne alınmasını sağladı. Halen İstanbul’da kurumca özgün turistik tesis olarak kullanılan Sultanahmet’teki Ayasofya Konakları, Soğukçeşme Sokağı, Sarnıç, Yeşilev, İstanbul Sanatları Çarşısı, Kadıköy’deki Fenerbahçe Parkı- Romantika, Büyükada Kültürevi, İskele Kafe ile İstanbul Belediyesince geri alınan Emirgan ve Yıldız Korularındaki Köşkler, Çamlıca tesisleri, Hidiv Kasrı ve Kariye gibi emsalsiz köşeler de bu kişinin eserleridir.
Kurum, Çelik Beyin vefatından sonra başkanlığı devralan ve bu maddenin yazarı olan en yakın arkadaşının devam ettirdiği çalışmalarla Ankara’ da Bahçelievler Kültürevi , Antalya Kaleiçi'nde tarihi bina ve Safranbolu Beybağı Konakları restorasyonuyla ve klasik otomobil yarışları nostaljisi ile eserlerine devam edegeldi.
Hukuken özel bir dernek niteliğinde bulunan kurum, her ne kadar bir dizi hukuka aykırı işlemlerle kayyım yönetimine verilmiş ise de, önceki yasal yöneticilerin İstanbul mahkemelerine açtığı davalar kazanılmış olup istinaf sonucu beklenmektedir.
Referanslar
Gülersoy, Ç. (1996). Atatürk Atatürk. İstanbul: Ç.G. Vakfı Yayınları; Gülersoy, Ç. (1983). İstanbul Estetiği. İstanbul: TTOK Yayınları; Gülersoy, Ç. (1995). İstanbul Maceramız. İstanbul: Remzi Kitapevi; İbrahimhakkıoğlu, U. (1997). Bir İstanbul Şövalyesi. İstanbul: TTOK Yayınları; İbrahimhakkıoğlu, U. (2008). Çelik Gülersoy Senfonisi. İstanbul: Ç.G. Vakfı Yayınları.
-
2020
Türkiye’nin turizm ve otomobil alanlarında ulusal ve amatör organizasyonu, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu 6 Kasım 1923 tarihinde kuruldu. Önce “Türk Seyyahin Cemiyeti” ardından da “Türkiye Turing Kulübü (Touring Club Turc)” adlarını alan kurum, 1930 yılında kamu yararına çalışan dernek olarak tanınmış, gümrük ve trafik mevzuatı ile de özel yetkiler ve görevler üstlendi. Turing kulübü, Türkiye Cumhuriyeti’nde bir boşluğu doldurup gerçek bir ihtiyaca cevap vererek uzun yıllar turizm, kültür ve otomobil alanlarında bir devlet organı gibi görev yaptı. Turing kulübü tarafından; Türkiye’nin ilk prospektüsleri, ilk afişleri, ilk turistik rehberleri, ilk karayolları haritası basılmış ve turizm kongre ve konferansları düzenlendi.
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, Uluslararası Otomobil Federasyonu’na (Federation Internationale de l’Automobile – FIA) 01.10.1937 yılında üyedir ve o tarihten bugüne kadar da otomobil, mobilite ve turizm alanında Türkiye’nin yetki kuruluşu statüsünde yer almaktadır. Türkiye’de otomobil sporları tarihi de Turing Kurumu ile beraber başladı, 1930’lu yıllardan itibaren yürütülen faaliyetler, 1960’lı yılların ortasından itibaren düzenli ve organize olarak devam ettirildi. Bu dönemde yapılan Avrupa Şampiyonası Rallisi ve geçen süreç içerisinde kurum diğer dernekler, yerel otomobil kulüpleri ve firmalar tarafından düzenlenen yarışların kontrolünü yapmış, yarış ve sporcu lisanslarını da verdi.
Günümüzde Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunun amaçları arasında; turistik amaçla yolların, taşıtların ve turistik otellerin gelişmeleri için girişimlerde bulunmak, Karayolları Genel Müdürlüğü ile birlikte yol haritaları yapmak ve uluslararası yol işaretleri koymak, gümrük kapılarında, iskele ve limanlarda, terminallerde turistlere yol ve rehberlik hizmeti sunmak, yol ve trafik ihtiyaçlarının karşılanmasına çalışmak, trafik ve sürücü eğitimine katkı sağlamak ve eğitimler düzenlemek, uluslararası trafik ve gümrük belgelerini ilgili ulusal ve uluslararası yasal mevzuatlar çerçevesinde düzenlemek, otomobil yarışları ve ralliler düzenlemek ve benzeri uluslararası konkurların organizasyonuna katılmak gibi unsurlar bulunmaktadır.
Referanslar
www. fia.com, (Erişim tarihi: 30. 10. 2020); www.rallyturkey.com, (Erişim tarihi: 30. 10. 2020); www.turing.org.tr, (Erişim tarihi: 30. 10. 2020).