Atatürk Müzesi

Müze Etnografya Müzesi

(İstanbul, 1994 - )

Aralık 1918 - Mayıs 1919 arasında Atatürk tarafından ikametgah olarak kullanılan, İnkılap müzesi olarak da bilinen İstanbul'un Şişli ilçesinde bulunan müzedir. Mustafa Kemal Atatürk, Birinci Dünya savaşı sonrasında, Yıldırım Orduları ile VII. Ordu Karargâhı’nın lağvedilmesi üzerine İstanbul’a gelmiş, önce Pera Palas Oteli'nde sonrasında da Beyoğlu’nda Franko Paşa’nın apartmanında oturan Salih (Fansa) Beyin evinde kısa bir süre misafir olmuştur. Sonrasında Şişli’deki bu evi kiralayarak, Balkan savaşından sonra Selanik’ten gelerek 1912 yılından beri Akaretler semtinde oturan kız kardeşi Makbule ile annesi Zübeyde Hanım’ı alarak binanın üst katına taşımıştır. Kendisi çalışmalarını yapmak üzere orta katta, yaveri ise alt katta kalmıştır. Büyük salon ise toplantı odası olarak kullanılmıştır. İstanbul'un işgal altında bulunduğu bu dönemde kendisi milli mücade hazırlıklarını burada planlamış ve bu amaçla daha sonra milli mücadelede birlikte hareket edeceği arkadaşlarıyla burada toplantılar yapmıştır. Bu toplantılara katılan arkadaşlarından bazıları milli mücadelede aktif görev alan Kazım Karabekir, Ali Fuat, Refet, İsmet ve Ali Fuat Paşalar ile Rauf Bey’dir. 

Halaskargazi Caddesi üzerinde 1908 yılında art-nouveau tarzı ile Osep Kasapyan tarafından yaptırılan taş bina, zemin hariç üç katlı olup giriş Kuzey cephenin solundaki kemerli kapıdan yapılmakta ve önünde cumbası bulunmaktadır. Atatürk’ün hatıratında yapı o dönem binanın rengi de olan “pembe ev” olarak geçmektedir. Sonraki yıllarda Tahsin Uzer (Eski Suriye valisi) tarafından alınan bina kendisi ve eşi tarafından önce hastane olması için düşünülse de ölümü sonrası İstanbul Belediyesi’nce müze yapılmak üzere ailesinden satın alınmıştır. Belediye binayla birlikte Atatürk ile ilgili eşya, belge ve hatıraları burada toplamış ve 1942 yılında “Atatürk İnkılabı Müzesi” adıyla dönemin İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Lütfi Kırdar (dönemin İstanbul Belediye Başkanı ve Valisi) tarafından açılmıştır. 1962 yılındaki yangın tehlikesinden sonra tekrar açılan müzenin kapsamlı bir statik kontrolü ve bakımı 1977 yılında Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu ile Türkiye İş Bankası tarafından yaptırılmıştır. Sonrasında Atatürk’ün doğumunun 100. yılında (1981) “Atatürk Müzesi” adıyla tekrar ziyarete açılmıştır. Müzedeki son restorasyon İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 2014- 2015 arasında yaptırılmıştır. Müze binasının dış rengi şu an sarıdır. 

Müze kolleksiyonunda İbrahim Çallı ve Sami Yetik’in yağlı boya tabloları ile, V. Pisani tarafından tuale aktarılmış Yunan askerlerinin İzmir’i işgalini anlatan sulu boya tablolar farklı katlarda sergilenmektedir. Müzenin binasının ana girişinde, Gençliğe Hitabe ile Atatürk’ün bir sözü bulunmaktadır. Giriş katındaki yemek odasında Kurtuluş Savaşına ilişkin tablolar, oturma odasında Atatürk’ün hayatına ilişkin fotoğraflar yer almaktadır. Birinci kattaki yatak odası, çalışma odası ve tören salonu olarak da kullanılan ön odada Atatürk’ün askeri ve sivil yaşamına dair eşyalar bulunmaktadır. Binanın ikinci katındaki odalarda Atatürk’ün vefatı ve cenaze törenine ilşikin fotoğraf, belge ve bilgiler sergilenmektedir. Bir üst kat daha çok Atatürk hakkında yazılmış yazılar, gazeteler ve dergiler ile gerçekleştirdiği devrimlerle ilgili fotoğraflar ile Anıtkabir’den getirilmiş toprak bulunmaktadır. Ayrıca aynı dönemde burada Atatürk ile birlikte kalan yaveri Cevat Abbas’a ait kişisel eşyalar da müzede sergilenmektedir. Her yıl 16 Mayıs, 19 Mayıs ve 10 Kasım günlerinde müze de anma ve etkinlikler düzenlenmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Şahin, M. (2018). Cumhuriyet’in Temelinin Atılması Yolunda Atatürk’ün Mondros Mütarekesi Sonrası Şişli Günleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 55: 213-237; Önder, M. (1988). Atatürk Evleri ve Atatürk Müzeleri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara; Ataturk Müzesi (2024). https://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/tr/Kitaplik/Muzelerimiz/Ataturk-Muzesi/2, (Erişim tarihi: 14.02.2024).