Teos Antik Kenti Kazıları

Arkeolojik Kazı Sit Alanı Arkeolojik Sit Alanı

İzmir’in 60 kilometre güneyinde, Seferihisar ilçesine bağlı Sığacık Mahallesi’nde bulunan Teos antik kenti, Isthmos adı verilen küçük bir yarımada üzerinde kurulmuş ve burada gelişmiştir. Yarımadanın ortasında yer alan Kocakır Tepe üzerinde kentin akropolü konumlanmaktadır. Yarımadanın kuzey ve güneyinde birer limanı bulunmaktadır. Kent, akropol ile güney liman arasında gelişim göstermiştir. Arkeolojik kazılar, Protogeometrik dönemden (MÖ XI. yüzyıl) , Ortaçağ’a kadar kentte yerleşimin varlığını ortaya koymuştur.

Kentte, Dionysos Tapınağı, antik liman ile iskele üzerinde inşa edilmiş küçük bir kilise, arkaik tapınak (hekatompedon), akropolün eteğindeki antik tiyatro, tiyatronun güneydoğusunda yer alan agora, Agora Tapınağı , Bouleuterion, sarnıç, Hellenistik dönem kent suru günümüzde görülebilen yapılardır.

Teos’ta ilk kazı çalışmaları 1764-1765 yıllarında Richard Chandler ve Nicholas Revett tarafından başlatılmıştır. 1862 yılında İngiliz Dilettanti Cemiyeti, 1924-1925 yıllarında Fransızlar ve daha sonra 1962 ile 1966 yılları arasında Ankara Üniversitesi öğretim üyeleri Yusuf Boysal ile Baki Öğün bölgede çalışmalar yapmıştır. Mimar D. Mustafa Uz, 1980-1992 yıllarında hem Dionysos Tapınağı kutsal alanında hem de Arkaik Tapınak’ta sınırlı sondaj çalışmaları yapmıştır. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Numan Tuna, 1993-1996 yıllarında kentte yüzey araştırmaları ve belgeleme çalışmaları gerçekleştirmiştir. 2010 yılından itibaren yeniden başlayan kazı ve restorasyon çalışmaları Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Musa Kadıoğlu'nun başkanlığında yürütülmektedir.

2010 yılı Teos antik kenti kazı çalışmaları, kentin sayısal planının çıkarılmasına yönelik belgeleme çalışmaları ile başladı, Karagöl mermer ocağı ile Sığacık Kalesi’nde yapılan belgeleme çalışmaları, Hellenistik Sur, Dionysos Tapınağı Kutsal Alanı ve Güney Nekropol’deki kazı çalışmalarıyla devam etmektedir.

2011 yılının kazı sezonunda kentin sayısal planının çıkarılmasına yönelik sürdürülen belgeleme çalışmalarına, Dionysos Tapınağı ve Hellenistik Sur kazılarına devam edilmiştir, Bouleuterion, Forum ve antik güney limanın iskelesinde ise yeni kazı çalışmalarına başlanmıştır. Dionysos kutsal alanının batısında gerçekleştirilen çalışmalarda seramik parçaları ve bir adet bronz sikke ele geçmiştir. Yine aynı alanda içte ve dışta düzensiz taş sıralarından oluşan bir mimari kalıntı tespit edilmiştir. Bouleuterion’da yapılan çalışmalarda yapının güneybatı yarısındaki oturma basamakları orkestra çukurunun güney yarısı bütünüyle açığa çıkarılmıştır. Bu sayede 16 oturma sırasının varlığı saptandı. Aynı alanda mermer bir erkek heykeli ve başka heykel parçaları da ele geçirilmiştir.

2013 yılının kazı sezonunda kent çevresindeki tümülüslerde belgeleme çalışmalarına başlanmıştır. Aynı yıl, Bouleuterion’un güneydoğusunda bulunan Agora Tapınağı’nın çevresi temizlenerek pek çok sütun tamburu ve üstyapı elemanı ortaya çıkarıldı. 2014 yılının kazı sezonunda, antik kentin sayısal planının çıkarılmasına yönelik belgeleme çalışmalarına, jeofizik ölçümlerine ve Hellenistik Sur, Akropolis ve Tiyatro’da ise kazı çalışmalarına devam edildi.

2015 yılının kazı sezonunda, antik kentin sayısal planının çıkarılmasına yönelik belgeleme çalışmalarına, Teos Çevre Düzenleme Projesi’nin tamamlanmasına, Dionysos Tapınağı’nın batı stoası, altarı ile propylonunda, akropolis, bouleuterion ve tiyatroda kazı çalışmalarına devam edilmiştir. Kentin kuzeydoğusunda, akropolisin kuzeyinde yedi adet sur bloğu saptanmıştır. Tiyatro kazı çalışmalarında çoğunluğu Roma Dönemine tarihlenen terra sigillata parçaları, kandil ve figürin parçaları ele geçirilmiştir.

Teos Antik kenti kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara Üniversitesi, Anadolu Kültür Akademisi Derneği (AKA), Seferihisar Kaymakamlığı ve Seferihisar Belediyesi’nin desteğiyle sürdürülmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

https://arkeoloji.beun.edu.tr/teos.html, (Erişim tarihi: 12.09.2020);Y Kadıoğlu, M. (2012). Teos Guide Book. Ankara: Teos Arkeoloji Projesi Yayınları; Kadıoğlu, M. ve diğerleri (2013). 2011 Yılı Teos Kazı Çalışmaları (2. Sezon). İçinde; 34. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt-2 (ss. 211-232). Ankara: Kültür Bakanlığı; Kadıoğlu, M. ve diğerleri (2016). 2014 Yılı Teos Kazı Çalışmaları (5.Sezon). İçinde; 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt-3 (ss. 451-478). Ankara: Kültür Bakanlığı; Kadıoğlu, M. ve diğerleri (2017). 2015 Yılı Teos Kazı Çalışmaları (6. Sezon). İçinde; 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt-2 (ss. 485-508). Ankara: Kültür Bakanlığı; Kadıoğlu, M. (2014). 2012-2013 Yılı Teos Kazı Çalışmaları. İçinde; 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt-3 (ss. 437-471). Ankara: Kültür Bakanlığı; Kadıoğlu, M., Adak, M. Özbil, C., Yalçın, D. ve Polat, Y. (2012), 2010 Yılı Teos Kazı Raporu (İlk Sezon). İçinde; 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt-3 (ss. 429-460). Ankara: Kültür Bakanlığı.