Soyut Kültürel Miras

ETKİNLİK DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS MÜZE Somut Olmayan Kültürel Miras UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası KENTSEL ALTYAPI

Soyut kültürel miras (Intangible Cultural Heritage), toplumların tarihsel süreç boyunca geliştirdikleri ve nesilden nesile aktardıkları, sözlü anlatımlar, gösteri sanatları, toplumsal uygulamalar, ritüeller, festivaller, el sanatları becerileri ve doğa ile ilgili bilgi ve uygulamalar gibi kültürel unsurları ifade eden dinamik değerler bütünüdür. Bu kapsamda soyut kültürel mirasın toplumsal belleğin sürekliliğinin sağlanması ve kültürel kimliğin inşasında temel bir rol üstlenmiş olduğu görülmektedir. Öte yandan UNESCO tarafından 2003 yılında kabul edilen Soyut Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, soyut kültürel mirasın yalnızca arşivlenerek korunmasının sürdürülebilirlik açısından yetersiz olduğuna bununla birlikte toplumların günlük yaşam pratikleri içerisinde yaşatılarak gelecek kuşaklara aktarılmasının zorunlu olduğuna vurgu yapmaktadır. Bir diğer ifadeyle söz konusu sözleşme, kültürel çeşitliliğin korunması, kültürel hakların desteklenmesi ve toplumsal aidiyetin güçlendirilmesi açısından soyut kültürel mirasın yaşamsal değerine dikkat çekmektedir.

Toplumsal yaşamın sürekliliğinde önemli bir role sahip olan soyut kültürel miras, toplumların tarihsel hafızasını şekillendirirken, nesiller arası kültürel aktarım aracılığıyla yeniden üretilmekte ve değişen sosyo-kültürel bağlamlara uyum sağlamaktadır. Bu bağlamda, küreselleşme, modernleşme ve kültürel homojenleşme gibi dinamiklerin etkisiyle kırılgan hale gelen miras unsurlarının korunması ancak yerel toplulukların aktif katılımını temel alan, etik ilkeler doğrultusunda şekillendirilerek ve sürdürülebilirlik odaklı stratejilerle mümkün olabilecektir. Bu kapsamda özellikle turizm sektörü, soyut kültürel mirasa destinasyonların farklılaşması, yerel ekonomilerin güçlenmesi ve otantik turistik deneyimlerin oluşturulması açısından temel bir rekabet avantajı sunmaktadır. Ritüeller, festivaller, el sanatları, sözlü anlatımlar ve toplumsal uygulamalar gibi miras unsurları, turistik ürünlerin kültürel derinliğini ve benzersizliğini artırarak, destinasyonların marka değerine doğrudan katkıda bulunmaktadır.

Bununla birlikte, turist taleplerinin artması bu kültürel unsurların ticarileştirilmesine ve gösteri odaklı biçimde yeniden yapılandırılmasına yol açmaktadır. Bu durum, kültürel mirasın orijinalliğinin korunması ve sürdürülebilirliği açısından etik ve metodolojik tartışmaları beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla soyut kültürel mirasın korunması ve turistik ürün olarak sunumu süreçlerinde, yerel toplulukların bilgi birikimi ve katılımı esas alınarak etik bir yaklaşım benimsenmelidir. Böylelikle hem mirasın sürdürülebilir biçimde korunması hem de toplumsal faydanın maksimize edilmesi sağlanabilir.

Referanslar

Köroğlu, Ö., Yıldırım, H. U. ve Avcıkurt, C. (2018). Kültürel miras kavramına ilişkin algıların metafor analizi yoluyla incelenmesi, Turizm Akademik Dergisi, 5(1): 98-113; https://ich.unesco.org/en/what-is-intangible-heritage-00003, (Erişim tarihi: 20.03.2025); https://ich.unesco.org/en/intangible-heritage-domains-00052, (Erişim tarihi: 20.03.2025); https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-132353/somut-olmayan-kulturel-miras-ne-demektir.html, Erişim tarihi: 25.03.2025).