Asya’nın 30-45 derece kuzey enlemleri arasındaki yüksek ve dağlık bölge genellikle halı kuşağı olarak adlandırılmaktadır. Bu enlemlerin kuzeyinde soğuk olduğundan dolayı post yaygınken, güneyinde ise hasır dokumalar daha fazla kullanılmaktadır. Dünyanın bilinen en eski halısı, Altaylar bölgesinde Ural-Altay dağları eteklerinde yer alan mezarlardan biri olan Pazırık kurganında bulunmuştur. Türk tarihi açısından önemli bir keşif olan halı, Rus arkeolog Sergei İvanoviç Rudenko tarafından 1947- 1949 yılları arasında yapılan araştırma sonucunda gün yüzüne çıkarılmış ve Leningrad (St. Petersburg) Hermitage Müzesi’nde koruma altına alınmıştır. Rudenko halının İskitlere ait olduğunu ifade etmiştir. 

MÖ V. ve IV. yüzyıllara tarihlendirilen Pazırık halısı, 1.89x2 metre ebadında olup, 60x60 kalitede dokunmuş ve desimetre karesinde 3600 Türk düğümü bulunmaktadır. Dokumada kullanılan iplikler yünden ve doğal boyalarla renklendirilmiştir. Halı, zamanla kurganın içine dolan suların donması sonucunda oluşan buzullar içinde kalmış ve hava ile teması kesildiğinden dolayı bozulmadan günümüze kadar gelebilmiştir. Halının bir eyer örtüsü olarak dokunduğu sanılmaktadır. Pazırık halısının kompozisyonunu insan, hayvan, bitkisel ve geometrik motifler oluşturmaktadır. Pazırık halısının kompozisyonu ortada dikdörtgen bir zemin bölümü ile zeminin etrafını çevreleyen beş adet bordürden meydana gelmektedir. Dokumanın zemini, ende 4, boyda ise altı adet karenin yan yana sıralanmasıyla oluşan 24 küçük alana bölünmüştür. Bu kareler hem Asya Hunlarının 24’lü devlet örgütünü, hem de 24 Oğuz boyunu sembolize etmektedir. Kareler içinde dört yapraklı bitkisel bir motif yer almakta olup, bunların Pazırık halısından daha önce MÖ 550-450 tarihlerinde Etrüskler zamanında, MÖ VI. yüzyılda Frigler döneminde kullanıldığı bilinmektedir.

Dokumada ikisi geniş üçü dar olmak üzere beş bordürü bulunmaktadır. Dıştan içe ikinci olan geniş bordürde 28 adet kuyruğu bağlı ve başlarında sorgucu olan atlardan birinin yanında diğerinin üstünde süvariler bulunmakta ve buradaki atlar içten dışa ikinci geniş bordürde yer alan geyiklerin tersi yönünde sıralanmıştır. Bordürdeki geyik ya da sığın geyikleri (Orta Asya’da bir geyik türü) 24 adet olup, üzerindeki şekiller Türk hayvan üslubuna ait tasvirlere benzemektedir. Halının diğer dar bordürlerinde aslan ve çift boynuzlu grifonlar yer almaktadır. Bu bordürler, dış bordürde ve zeminde bulunan lotus çiçeklerinin çevrelenmesinde kullanılmıştır. 

Dokumada kullanılan motiflere bakıldığında döneminin kültürünü, sosyal ve ekonomik olanaklarını ve inanç sistemlerini anlamak mümkündür. Gelişmiş bir dokuma tekniğine sahip olan Pazırık halısı, Asya atlı göçebe kültürünü yansıtması açısından önem taşımaktadır.

Pazırık halısında Türk düğümünün kullanıldığı bilinmektedir. Türk düğümü çözgü çiftlerinin her ikisine de iplik sarılarak yapıldığı için diğer düğümlerden daha sağlam ve dayanıklı bir düğüm şeklidir.

Pazırık halısında yün iplik kullanılmış ve renkler doğal boyalardan elde edilmiştir. Halının zemini koyu kırmızı olmak üzere sarı, krem, koyu kahverengi, mavi ve lacivert dokumada kullanılan diğer renklerdir.