Konya Halı ve Kilim Sergisi

Müze Zanaat Müzesi

(Konya, 05 Mayıs – 13 Haziran 1901)

Sultan II. Abdülhamid’in Osmanlı İmparatorluğu’nun üretim gücünün ortaya çıkartılıp teşvik edilmesi amacıyla düzenlenmesi talimatını verdiği ‘dahili sergiler’den olan Konya Halı ve Kilim Sergisi, 1901 yılında Konya Valisi Mehmed Ferid Paşa’nın girişimleriyle düzenlendi. Abdülhamid döneminin eğitim hamlesi doğrultusunda vilayet merkezlerinde açılan sanayi mektepleri, eğitim amaçlarının dışında sergi binası olarak kullanıldı. Bu sebepten yapımı yeni bitirilen Konya Sanayi Mektebi’nde 05. 05. 1901’de açılan ‘Halıcılık, Kilim ve Mensucat Sergisi’ 40 gün gün açık kaldı. Padişahtan onay alındıktan sonra organize edilen sergi, Konya Valisi Ferid Paşa, Hükümet memurları, ilmiye mensupları, askerî ve mülkî erkân, Konya eşraf ve ileri gelenleri, mektep öğrencileri ile kalabalık halk bir kitlesinin katılımıyla açıldı.

Ferid Paşa tarafından sergi için katılım şartlarını, teşhir edilen ürünlerin özelliklerini ve standartlarını, ödül sistemini detaylı bir şekilde hükme bağlayan talimatname hazırlatılarak, II. Abdülhamid’in onayına sunuldu. Serginin masrafları bu amaçla oluşturulan bir bütçeden karışlanarak, Hazineye ilave yük getirilmedi. Padişah 06. 09. 1900 tarihli irade-i seniyye ile sergiye onay verdi. Vali Ferid Paşa başkanlığında dört kişilik bir sergi komisyonu oluşturuldu. Komisyon sergiye iştirak edeceklerin kayıtlarının tutulmasından ödüllendirmeye kadar sergiyle alakalı tüm konularla ilgilendi. Serginin 12.600 kuruşluk bütçesine bölge belediyeleri ile Konya Ticaret ve Sanayi Odası katkıda bulundu. Konya’nın yanı sıra Sivas, Kayseri ve Kastamonu vilayetlerinden de sergiye üç binden fazla halı ve kilim gibi dokuma ürünleri gönderildi.

Sergi binası olarak kullanılan Sanayi Mektebi’nin sınıfları 15 sergi dairesi haline getirildi. Konya’da üretilen 181 parça halı, kilim ve seccade; Cihanbeyli ve Koçhisar Yörüklerinin dokudukları seccade, kilim ve zililer; Lâdik, Kırşehir ve Ereğli’nin seccadeleri; Sillenin taban halıları, Kayseri’de dokunmuş 107 parça muhtelif ürün; Isparta, Dağıstan ve İran halıları; Sivas’ta dokunmuş 90 parça halı; Karamürsel, Şayak ve Çuha fabrikası mamullerinden oluşan 250 parça ürün sergilendi. Ayrıca Isparta’nın ipekli mensucatı, Konya kadınlarının el işleri, güveyi takkeleri, yırtmaçlı kadın entarileri, Rumelikâri havlu ve uçkurlar, yün şelme ve atkılar ile terlik ve resimlikler, sandık ve sandalye yüzleri, elbiselik ve döşemelikler de teşhir edildi. Sergide Konya ve civar şehirlerde üretilen halı, kilim gibi nefis mahallî mensucat ürünler de yer aldı. Serginin en popüler ürünü ise Akşehir’de dokunan 115x115 santimetre ebatlarındaki halı-gazete idi. Dört sütun halinde bir gazete gibi dokunan halı-gazetede havadis/haberler bölümünde sergi ve bir hamam inşasıyla ilgili iki küçük haber mevcuttur.

Yararlanılan Kaynaklar

Işıklı, A. (2012). Türkiye Fuar Albümü. İstanbul: İFM Yayınları; Memiş, Ş. (2015). 19. Yüzyılda Bir Sanayileşme Stratejisi Olarak Uluslararası Fuarlar: Osmanlı Örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi; Muşmal, H. (2007). 1901 Yılında Konya’da Açılan Halı-Kilim Sergisi ve 1899 Tarihli Sergi Talimatnamesi İçinde; Aytaç, A. (Editör), I. Uluslararası Türk El Dokumaları Kongresi 1-2 Kasım 2007, Bildiriler Kitabı. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları; Önder, M. (1956). Anadolu’da Açılan İlk Halı ve Kilim Sergisi, Türk Yurdu, 25: 539-543.