Hıdırellez ve Kakava Festivali

Etkinlik Festival

(Edirne, 1400 (?) - )

Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
Yazar: Emrah YAŞARSOY (2020) (Madde metni için tıklayınız)
Yazar: Ender BİLAR (2020) (Madde metni için tıklayınız)
1 / 2

Baharın gelişinin toplumlar için bir hayat meselesi olduğuna ve o yılın bereketli olması için ise hava ve suyun efsunlanması gerektiğine inanılır. Bir inanca göre, sıcaklığı Hızır’ın, suyu ise İlyas’ın temsil ettiği düşünülür. Hızır ve İlyas Peygamberlerin bir gül ağacının dibinde buluştuklarına dair inanç Hıdırellez olarak ifade edilmektedir ve bunun Romanlardaki karşılığı Kakava olarak yer edinmiştir. Romanlar açısından bir sene boyunca sabırsızlıkla beklenen ve büyük çaplı hazırlıklar yapılarak kutlanan en önemli günlerden biridir. Türk kültürü içerisinde de tazeliğini koruyan ve bahar bayramı olarak kutlanan Hıdırellez, günümüzde Hristiyanlarca da baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir. Birlik ve beraberliğin sembolü olan Hıdırellez’i, Rum Ortodoks Patrikhanesi ve Rum Ortodokslar “Aya Yorgi” olarak kutlarken; Katolikler ise “Aziz George” günü olarak kutlamaktadırlar. Hıdırellez gecesi ve ertesi sabah, Hızır’ın yeryüzüne ineceği, her tarafın canlanıp yeşilleneceği, dokunduğu her bir şeyin ise bereket bulacağı fikri hâkimdir.

Hıdırellez Gecesi’nde dört yol ağzında ateşler hazırlanır, eski hasırlar yakılır ve üzerinden en az üç kez atlanır. Bu ritüelle, ateşin üzerinden atlayan kişinin bir kış boyunca uyuşukluk ve hareketsizlik gibi sıkıntılar yaşamayacağına inanılır. Bunun yanında, atlama esnasında dertler ve kederlerin de döküldüğü ifade edilir. Ateşten atlayanlara pire gelmeyeceği de iddia edilir. Ateşten atlamanın kötülükleri yok ettiğine, ateşin pislikleri arındırdığına ve dedikoduları engellediğine inanılır. Ateşten atlanırken, yüzler yanmasın diye siyaha boyanır. Hıdırellez Ateşi’ne, “Hastalıklar, kötülükler, dağlara taşlara olsun.” diyerek taş fırlatılır ve bu âdete “ateş taşlama” denir. Hıdırellez Gecesi bir gül ağacının dibine dilekler adanır. Ev sahibi olunmak istendiğinde topraktan ya da kiremitten ev, çocuk sahibi olunmak istendiğinde bebek, para istendiğinde ise ağacın dibine gümüş para konur. Bu dileklerin gerçekleşmesini isteyen kişilerin dileklerin gerçekleşeceğine gönülden inanması gerekmektedir. Aksi halde, dileklerin gerçekleşmeyeceği düşünülür. Hıdırellez’in uğurlu olduğuna inana kişiler bununla ilgili rüyalar görürlermiş ve gördükleri rüyaları yörenin yaşlı insanları yorumlayarak, yılın kendileri için iyi ya da kötü geçecekleri hakkında bilgi verirlermiş.

Her yıl 5-6 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen festival iki özel ritüelle başlar. Bereketin artması, güzel dileklerin paylaşılması arzusunu temsil eden Kakava Ateşi’nin yakılması ve pilav ikramı 5 Mayıs’ta; arınma ve doğanın uyanışını selamlama amaçlı Bahara Giriş ritüeli ise 6 Mayıs’ta Tuna Nehri Kıyısı’nda yapılır. Festival alanını her yıl yurtiçinden ve yurtdışından on binlerce kişi ziyaret etmekte; Türkiye’deki roman sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra, yerel ve yabancı fotoğraf sanatçıları da yoğun ilgi göstermektedir. Festival kapsamında gerçekleşen şenlikler dünya ve ulusal basın tarafından da yakından takip edilmektedir. Hıdırellez’in, UNESCO’nun ‘İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi’ne alınması amacıyla 2010 yılında çalışmalara başlanmıştır ve bu kapsamda, Hıdırellez Şenlikleri, UNESCO'nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne girmiştir.

Yararlanılan Kaynaklar

Edine Belediyesi (2019). Festivallerimiz. https://www.edirne.bel.tr/s/festivallerimiz-12.html, (Erişim tarihi: 24.12.2019); Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Kakava ve Hıdırellez Şenlikleri İçin Geri Sayım Başladı. https://edirne.ktb.gov.tr/TR-178402/kakava-ve-hidirellez-senlikleri-icin-geri-sayim-basladi.html, (Erişim tarihi: 24.12.2019); Hürriyet (2019). Kakava ateşi yandı! Tüm zamanların ziyaretçi rekoru. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/kakava-atesi-yandi-tum-zamanlarin-ziyaretci-rekoru-40827262. (Erişim tarihi: 24.12.2019); Karar (2019). Hıdırellez nedir, ne zaman kutlanır? Bahar geldi, Hıdırellez hazırlıkları başladı. https://www.karar.com/guncel-haberler/hidirellez-nedir-ne-zaman-kutlanir-bahar-geldi-hidirellez-hazirliklari-basladi-1144303., (Erişim tarihi: 24.12.2019).

2 / 2

Hıdırellez ve Kakava Festivali, tarih, kültür ve turizm kenti Edirne’de her yıl 5-6 Mayıs tarihleri arasında Edirne Belediye Başkanlığı'nın organizatörlüğünde baharın gelişini kutlamak amacıyla gerçekleştirilen ritüellerdendir. Hıdırellez, Türk kültür coğrafyasında kutlandığı gibi diğer halklar tarafından da bilinmekte ve kutlanmaktadır. Ortodokslar’da bu bayram Aya Yorgi olarak bilinirken, Katolikler’de ise St. George olarak bilinmektedir. Romanlar’ın da yıl içindeki kutladıkları en önemli günlerinin başında da Kakava gelmektedir. Trakya’da Kakava ismiyle anılan kutlamalar Anadolu’da Hıdırellez olarak bilinmektedir. Hıdırellez, Romanlar’la sınırlı kalmayıp bütün Anadolu halklarının paylaştıkları bir kutlama günü haline geldi. Edirne’de Hıdırellez ve Kakava Şenlikleri, Edirne Belediyesi’nin yaptığı etkinlikler kapsamında her yıl kutlanmaktadır. Festival, 5 Mayıs günü geleneksel at yarışları ile başlamaktadır. Edirne’deki Romanlar çeribaşını seçerler. Vilayet protokolu, çeribaşı ve ekibi ile Edirne halkı ve kente gelen yerli ve yabancı turistler Edirne Belediyesi’nin belirlediği program dâhilinde Sarayiçi’nde buluşurlar. Bu alanda belediye tarafından kurulan stantlarda müzik ve folklor grupları gösteriler yaparak Bahar Bayramı'nı karşılar. Daha sonra, hazırlanan Hıdırellez-Kakava Ateşi yakılır. Ateş yakıldıktan bir süre sonra atlanabilecek şekilde devrilir ve buraya gelen kişiler bu ateşin üzerinden üç defa atlar. Ateşten atlamanın kötülüklerden kurtardığına, şans ve sağlık getireceğine inanılır. Daha sonra Edirne Belediyesi tarafından etkinliğe katılan halka etli pilav ikramı yapılmaktadır. Saraçlar Caddesi’nde gece boyunca müzik etkinlikleri devam etmektedir. Halk inanışa göre 5 Mayıs akşamı, gül fidanlarının altına dileklerinin resimlerini çizerler veya yazılı dileklerini bırakırlar.

Edirne halkı ve kentte gelen yerli ve yabancı turistler, 6 Mayıs sabahı 05.00-06.00 saatleri arasında Sarayiçi alanında toplanır. Edirne Belediyesi burada halka çay ve simit ikramında bulunur. Alana gelen genç kızlar, kısmetlerinin açılması için gün doğmadan gelinliklerini giyerek Tunca Nehri’nin kıyısına gelir. Dilek tutmak isteyenler dilek ağacına dileklerini bağlarlar. Daha sonra roman genç kızlar gelinlikleriyle bolluk, sağlık dileğiyle suya girerler. Bazıları nehirden su alıp ellerini yüzlerini yıkar, bazılarının da ellerini yüzlerini yıkamak için nehirden su alıp eve götürdükleri görülür. Bazı Roman ve turistlerin de inanışları gereği sağlık, arınma ve bereket için Tunca Nehri’ne dileklerinin yazılı olduğu kâğıtları dilek tutarak mum bıraktıkları görülmektedir. Bir inanca göre de Babafingo’nun nehirden çıkıp halkın zorlukları başarmasında onlara yardımcı olacağı inancı vardır. Sabah erkenden kalkıp nehir kenarına giden halk, sabahın ilk ışıklarıyla birlikte geriye dönmeye başlar. Halk Sarayiçi’nden dönerken, söğüt dallarını koparır. Kopardıkları bu söğüt dallarını kendi ve komşu evlerinin kapılarına asarlar. Bu dalların evlere bolluk ve bereket getireceğine inanılır. 6 Mayıs günü Saraçlar Caddesi’nde, Belediye Bandosu başta olmak üzere diğer müzik grupları konserler verir. Ayrıca yumurta kırma ve niyet çekilişi etkinlikleri yapılır. Gece geç saatlere kadar çeşitli kültürel etkinlikler ile Hıdırellez ve Kakava Şenlikleri kentte kutlanmaktadır.

Hıdırellez ve Kakava Şenlikleri’nin UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne dahil edilmesi için 2016 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı, Edirne Belediye Başkanlığı, ilgili kurum ve Sivil Toplum Kuruluşlarıyla işbirliği yapılarak Bahar Kutlaması: Hıdırellez çok uluslu ortak dosya hazırlandı. UNESCO, 2017 tarihinde yaptığı toplantıda hıdırellezin UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne kaydedildiğini açıkladı. Hıdırellez ve Kakava Festivali nedeniyle Edirne yerli ve yabancı turist akınına uğramakta olup, kutlamalar coşku ile sürdürülmektedir. Kentin turizm potansiyeline önemli katkı sağlamaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Bilar, E. (2019). Hıdrellez-Kakava uUuslararası Kimliğiyle Kutlanacak. İçinde; Tarih, Kültür, Sanat Kenti Edirne (ss.105-110). İstanbul: Hiper Yayıncılık.