Festivaller, etkinliklerin önemli bir alt alanı ve kültürel etkinliklerin en yaygın uygulamalarından biri olarak ‘halka açık, temalı kutlamalar’ olarak tanımlanabilir. Tema kavramı ise, kutlamaların temel nesnesi olan ve genelde festivalin adı ile anılan kavramdır. Modern-öncesi dönemde daha çok yerel inançlar ve toplum belleğinde yer edinen olaylarla ilişkilendirilen festivaller, yerel halkın tarihinde ve geleneksel kültüründe yeri olan dini ritüeller, tarımsal aktiviteler ile ilişkili olarak ya da tarihi olayların yeniden canlandırılması şeklinde kutlanmaktaydı. Ancak modern dönemde festivaller, seküler ve dini gelenek-göreneklerle ilişkisi olmayan etkinlikler olarak görülmeye başladı. Bu bağlamda festivallerin zaman içinde evrildiği ve daha çok film, müzik, tiyatro, sinema, moda, spor, alışveriş gibi temalar altında düzenlenmeye başlanarak birer eğlence, rekreasyon ve turizm objesi haline geldiği söylenebilmektedir.

Festivallerin tarihteki ilk örneklerini görmek için antik dönemde Mısır, Yunan ve Roma uygarlıklarına bakmak gerekir. Antik Mısır’da düzenlenen dini temalı festivaller düzenlendiği bilinmektedir. Bu festivallerde, tapınaklardan çeşitli yiyecek-içecekler dağıtılır. Bununla birlikte, festivaller, yöneticiler için zenginlik ve güç gösterisi amacına hizmet ederdi. Antik Yunan’a bakıldığında, festivallerin Tanrılar adına düzenlenen şenlikler olarak kutlandığı görülecektir. Bu festivallerde yapılan spor müsabakalarının günümüze kadar süregelen Olimpiyat oyunlarının temellerini oluşturduğu düşünülmektedir. Antik Roma dönemi ise festivallerin eğlence merkezli bir temada kutlandığı ilk örnekleri sunmaktadır.

XIX. yüzyıl modern dönemde festival turizminin başladığı dönem olarak görülmektedir. Endüstri Devrimi'nin de etkisi ile ulaşım olanakları gelişen, geliri ve boş zamanı artan bireylerin farklı kültürlere ilgisi arttı ve seyahatlere katılımı arttı. Bu seyahatler içerisinde festivallere katılım motivasyonu da önemli bir turizm trafiğine sebep olmaktadır. Bu festivaller arasında ilk örnekleri oluşturması bakımından Oktoberfest, Bayreuth Festivali ve Venedik Bienalinden bahsetmek gerekmektedir. 1810 yılında ilk defa düzenlenmeye başlanan ve ana teması bira etrafında şekillenen Oktoberfest, o dönem dünyanın en büyük festivallerinden biriydi. Yine Almanya’da düzenlenmeye başlanan ve ünlü Alman besteci Vilheim Richard Wagner’a adanan Bayreuth Festivali, halen dünyanın en saygın müzik festivallerinden biri olarak anılmaktadır. 1895 yılında başlayan Venedik Bienali ise günümüzde saygı gören önemli bir sanat festivali konumundadır.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ise Avrupa’daki festival sayılarının arttığı görülmektedir. Önemli festivaller arasında Cannes Film Festivali (1946), Edinburgh Sanat Festivali (1947) ve Berlin Film Festivali (1951) sıralanabilir. Dünya genelinde ise, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’deki festival sayılarının önde olduğu görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde yılda 12 binin üzerinde festival düzenlendiği belirtilirken, Çin’de bu rakam 5.000’e ulaşmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri, özellikle müzik festivalleri açısından öne çıkmaktadır. Örneğin; Milwaukee kentinde düzenlenen Summerfest, dünyanın en büyük müzik festivali olarak Guinness Rekorlar Kitabı’nda yer almaktadır. Nevada çöllerinde düzenlenen Burning Man Festivali de bu kapsamda önemlidir. Çin ise, sahip olduğu etnik çeşitlilik ile çok farklı temalarda yerel festivallere ev sahipliği yapmaktadır. En çok bilinen festivaller, Çin Bahar Festivali ve Çin Ulusal Günü’dür. Türkiye’de de düzenlenen etkinlik ve festival sayısının yaklaşık olarak 1.300 olduğu çeşitli araştırmalarda ortaya konuldu. Bu festivaller, tema olarak kültür, sanat ve tarımsal ürünler ekseninde yoğunlaşmaktadır. İstanbul, Ankara ve İzmir bu konuda önemli destinasyonlar iken; en bilindik festivallerin İstanbul’da düzenlendiği görülmektedir. İstanbul Film Festivali, Akbank Caz Festivali bunlara örnek olarak verilebilir.

Festival turizmi, genelde kar gütmeyen organizasyonlar ya da kamu kurum/kuruluşları tarafından düzenlenen festivallerin çok ciddi sayılara ulaşmasının da etkisi ile günümüz turizm hareketleri içinde önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle kamu kurum/kuruluşları, kitle turizmine alternatif olarak turizm ile ilgili planlarında festival turizmine önemli yer ayırmaktadır. Ayrıca düzenlendiği bölgeye birçok açıdan fayda getiren festivaller, özellikle ekonomik getirilerinin yüksek düzeyde olmasından dolayı tercih edilmekte ve bölgelere ait kültürel değer, tarımsal öge ya da bölgeye has olduğu düşünülen herhangi bir obje bir festival ögesi haline getirilerek adına festival tertiplenmeye başlanmaktadır.

Festival turizmine talep oluşturan en önemli unsurun deneyim olduğu dile getirilebilir. Modern toplumda insanlar, bir grup ya da kültür aidiyetinin ötesinde yaşamlarını zenginleştirecek benzersiz ve otantik deneyimler yaşamak için festivallere katılmaktadırlar. Nitekim günümüz festivallerinin coğrafi mekân, tema, tasarım ya da atmosfer bakımından katılımcılarına geçici bir deneyim sunmaya odaklandığı görülmektedir. Tüketim alışkanlıkları ve turist davranışlarının değişen yapısı göz önüne alındığında, gelecekte uluslararası turizm hareketlerinde etkinlik turizminin ve bunun bir alt şubesini oluşturan karnaval turizminin daha da önem kazanacağı öngörülmektedir. Bu bakımdan kamu örgütlerinin turizm plan ve politikalarında festivallerin daha da görünür olacağı söylenebilir.