-
2019
Mübadele sonrası Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerine yerleştirilen Giritli göçmenlerin gelenek ve göreneklerinin halka açık olarak sergilendiği bir festival etkinliğidir. 2010 yılından bu yana genellikle mayıs ayının içinde, ağırlıklı olarak Aydın’ın Kuşadası ilçesine bağlı Davutlar Mahallesi’ndeki Sevgi Plajı’nda düzenlenmektedir. Festival Kuşadası Belediyesi ile Giritliler Federasyonu tarafından her yıl periyodik olarak organize edilmektedir. 2010 yılında Davutlar Kapsala mevkiinde bir zeytin bahçesinde başlayan festival, günümüzde yurtiçinden ve yurtdışından gelen Giritlilerin katılımı ile uluslararası bir etkinliğe dönüşmüştür. İlk sekiz festivali Giritliler Kültür Dostluk ve Yardımlaşma Derneği, dokuzuncu ve 10. festivaller ise Giritliler Federasyonu tarafından düzenlendi. Festival, Kuşadası’nın yanında Selçuk ve Söke ilçelerini de kapsayacak şekilde yapılmakta ve üç gün sürmektedir. 2019 yılında yapılan festivale yaklaşık 10 bin kişi katıldı.
Adları festivalle anılan Giritliler yaklaşık 250 yıl Osmanlı yönetiminde kalan (1669 yılında fethedilen) Girit Adası’nda yaşayan, XIX. yüzyıllın sonlarından itibaren yaşanan çeşitli baskı ve çatışmalar nedeniyle Anadolu topraklarına göç eden Müslüman Türk halkıdır. Bu göç, 1923 Lozan Görüşmeleri sırasında imzalanan 30 .01. 1923 tarihli Türk-Yunan Mübadelesi’ne İlişkin: sözleşme ve protokol uyarınca zorunlu hâle geldi. İşte bu göçle gelenler, kendilerini Balkanlar’dan gelenler gibi, muhacir ya da mübadil olarak adlandırmadı, kimlik tanımlarında Giritlilik öne çıkan unsur oldu. Dolayısıyla Girit’te bulundukları dönemde Ada yaşamında Giritli olmak, kimliğin ayırt edici bir özelliği olmazken, Anadolu’ya geldikten sonra ayırt edici bir özellik konumuna geldi. 1990 yıllardan itibaren küreselleşmeyle birlikte, dünya bir köy haline geldi ve bu süreçte ihmal edilmiş çeşitli kimliklerin kendini gösterme çabası görünür olmaya başladı. İşte Girit göçmenleri bu çabayla dernekler kurdular. Uluslararası Giritliler Festivali’ni düzenleyen Giritliler Federasyonu, 14 Girit derneğini aynı çatı altında bir araya getirerek kuruldu. Festivalde mübadele film ve belgesel gösterimleri, tiyatro gösterileri, halk dansları, Giritli sanatçıların konserleri, Girit halk oyunları gösterisi, Lozan muadilleri koro gösterisi, Giritlice maniler konuşmalar, fotoğraf ve resim sergileri düzenlenmekte ve hediyelik eşya sergisi ve stantlar açılmaktadır. Bunların yanında Türkiye Aşçılar Federasyonu’nun katkısı ile Girit yemekleri sunumu yapılmaktadır.
Dünya’nın en büyük Giritli buluşması olarak anılan festivale Türkiye ve Girit’in yanı sıra Yunanistan, Lübnan ve Ürdün’de yaşayan Giritliler ile Girit kültürünü merak edenler katılmaktadır. Festival, yüzyıl önce birbirinden ayrılmış insanları bir araya getirerek Girit kültürünün unutulan yönlerini tekrar anımsatmayı, Girit kültürünü genç kuşaklara tanıtmayı ve böylece Türkiye ile Yunanistan arasında dostluk köprüsü kurarak, barış ortamının güçlenmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Ege Bölgesi dışında Akdeniz Bölgesi’nde yerel ölçekte Hatay’ın Erzin ilçesine bağlı Turunçlu Mahallesi’nde Giritliler Federasyonu gözetiminde değişik periyotlarla Giritliler Güz Festivali de düzenlenmektedir. Uluslararası Giritliler Festivali’ne her geçen yıl katılanlarının sayısının artması iç turizm açısından önem taşımaktadır.
Referanslar
Adıyeke, N. (2019). Hem Mübadil Hem Muhacir Giritliler Biz Kimiz, http://izmirgiritlilerdernegi.org/dernek_sayfa_detay.5.giritliler-biz-kimiz.html, (Erişim tarihi: 15.11.2019); Çengel, Y. (2019). Özel yazışma. Giritliler Federasyonu başkanı. (27.10.2019); Kuşadası Kaymakamlığı, (2019). http://www.kusadasi.gov.tr/10-uluslararasi-giritliler-festivali, (Erişim tarihi: 25.10.2019); Münüsoğlu, H. (2019). Ada, Memleket, Bellek: Giritlilerin ve İmrozluların Nostaljisi, II. Girit Araştırmaları Sempozyumu, Kuşadası, Aydın.